Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι ο –δυστυχώς– παραγνωρισμένος κλάδος του διαχρονικού δικαίου και ειδικότερα εκείνος του αστικού δικονομικού διαχρονικού δικαίου, η θεμελιώδης σημασία του οποίου αναδεικνύεται συνήθως περιστασιακά, ενόψει της μετάβασης από ένα παλαιότερο νομοθετικό καθεστώς σε κάποιο νέο.
Το μεταβλητό της νομοθετικής βούλησης δημιουργεί μία πλειάδα ζητημάτων από απόψεως αστικού δικονομικού διαχρονικού δικαίου, η ερμηνευτική προσπέλαση των οποίων καθίσταται –σε αρκετές περιπτώσεις– ιδιαιτέρως δυσχερής υπόθεση. Τόσο η απουσία μεταβατικών διατάξεων, η οποία απαντά σε ορισμένα δικονομικά νομοθετήματα, όσο και η κατά καιρούς θέσπιση αποσπασματικών και διφορούμενων διατάξεων μεταβατικού χαρακτήρα, δικαιολογεί πολλές φορές και τον προβληματισμό, ενίοτε δε και την αμηχανία με την οποία υποδέχονται τα ενδιαφερόμενα μέρη τα ανακύπτοντα ερμηνευτικά ζητήματα, η επίλυση των οποίων μετατίθεται αρκετές φορές στον ερμηνευτή του δικαίου, μολονότι στην πραγματικότητα αυτή αποτελεί έργο του νομοθέτη.
Ωστόσο, όπως επιχειρείται τουλάχιστον να καταδειχθεί, παρά το από χρονολογικής απόψεως «γήρας» τους και τις αναπόφευκτες συνέπειες που συνοδεύουν αυτό, αρκετές διατάξεις του ΕισΝΚΠολΔ βρίσκονται σε ετοιμότητα για να υποδείξουν τις ενδεδειγμένες λύσεις επί ζητημάτων που ανακύπτουν από νεότερες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, με συνέπεια να εγκαθίστανται έτσι μάλλον στον ιδιότυπο χώρο ενός «νομικού επέκεινα». Πράγματι, δεν είναι λίγες οι φορές όπου το πλέον πρόσφορο έδαφος για να αναζητηθεί η προσήκουσα περί του πεδίου εφαρμογής των νεότερων διατάξεων λύση δεν είναι άλλο από τις διατάξεις του ΕισΝΚΠολΔ και τις προπαρασκευαστικές εργασίες κατάστρωσής τους, ορώμενες και υπό το πρίσμα της θεωρητικής επεξεργασίας που έτυχαν από την επιστήμη.
Πρόλογος
XXIIIΕισαγωγικό σημείωμα
XXXIIIΚυριότερες συντομογραφίες
1Ι. Εισαγωγή
6ΙΙ. Ιστορική επισκόπηση
18ΙΙΙ. Ειδικότερα περί της αναδρομικής δύναμης του νόμου
20α) Η θεωρία περί «κεκτημένων δικαιωμάτων»
22β) Γνήσια και μη γνήσια αναδρομή
23γ) Συνταγματικά ζητήματα περί της (γνήσιας) αναδρομής του νόμου
δ) Το ζήτημα της νομοθετικής μεταβολής που ασκεί επιρροή σε εκκρεμείς δίκες
και η δυνατότητα ή μη της νομοθετικής αλλοίωσης ή κατάργησης των
49επίδικων και των τελεσιδίκως ή αμετακλήτως κριθέντων δικαιωμάτων
62ε) Αποφάσεις του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ)
63ΙV. Αστικό δικονομικό διαχρονικό δίκαιο
64α) Πολιτική Δικονομία/1834
65β) Διαχρονικό δίκαιο Κρητικής Πολιτικής Δικονομίας
66γ) ΚΠολΔ/1968 - Σκοπός και περιεχόμενο του ΕισΝΚΠολΔ
68δ) Διαδικαστικές πράξεις
69ε) Κύρος διαδικαστικών πράξεων στο μεταβατικό διάστημα ΠολΔ/ 1834 – ΚΠολΔ/1968.
70στ) Μεταγενέστερες τροποποιήσεις του ΚΠολΔ
71i. Διαχρονικό δίκαιο ν.δ. 958/1971
73ii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 1478/1984
74iii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 2145/1993
75iv. Διαχρονικό δίκαιο ν. 2915/2001 και ν. 3043/2002
77V. Κατάργηση διατάξεων
79VI. Παραπομπή σε καταργούμενες διατάξεις
80VII. Ισχύς διεθνών συμβάσεων
81VIII. Διαδικαστικές προϋποθέσεις της δίκης
83IX. Προθεσμίες
84Χ. Έναρξη της εκκρεμοδικίας
84α) Άσκηση της αγωγής
86ΧΙ. Αυξομείωση χρηματικών ποσών
87ΧΙΙ. Δικαστήριο συγκρούσεως καθηκόντων – εκδίκαση αγωγών κακοδικίας
ΧΙII. Διαχρονικό δίκαιο περί χρηματιστηριακών Δικαστηρίων, ειδικών
88Δικαστηρίων και αναγκαστικών διαιτησιών
90XIV. Διαχρονικό δίκαιο ως προς την αρμοδιότητα
α) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις συμφωνίες παρέκτασης αρμοδιότητας, την
93έρευνα της αρμοδιότητας και την παραπομπή από Δικαστήριο σε Δικαστήριο
95β) Δικαιοδοσία μουφτή
97XV. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις υποκειμενικά σύνθετες δίκες
99XVI. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τα δικαστικά έξοδα
101XVII. Διαχρονικό δίκαιο ποινών τάξεως
102XVIII. Διαχρονικό δίκαιο απόπειρας συμβιβασμού
ΧΙΧ. Προδικασία, συζήτηση στο ακροατήριο, παραίτηση από το δικαίωμα
104της αγωγής
106XX. Διαχρονικό δίκαιο αποδείξεως
109α) Διαχρονικό δίκαιο εξώδικης πραγματογνωμοσύνης και δειγματοληψίας
110β) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τον περιορισμό της εμμάρτυρης απόδειξης
110i. Εξαίρεση μαρτύρων λόγω συμφέροντος
111γ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς την εξέταση των διαδίκων και τον όρκο
112δ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τα έγγραφα
ΧXI. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τη διακοπή, κατάργηση, περάτωση
113της δίκης και τη δικαστική απόφαση
114ΧΧII. Διαχρονικό δίκαιο αναφορικά με το δεδικασμένο
115XXIII. Διαχρονικό δίκαιο ενδίκων μέσων
115α) Γενικές παρατηρήσεις
116β) Προθεσμίες
122γ) Ανακοπή Ερημοδικίας
124δ) Έφεση
128ε) Αντέφεση
132στ) Εφαρμοστέο δίκαιο στη δευτεροβάθμια δίκη – άρθρο 533 § 2 ΚΠολΔ
136ζ) Τριμελής σχηματισμός Εφετείου
136η) Αναίρεση
138θ) Αναψηλάφηση
140XXIV. Μέσα άμυνας κατά δικαστικών ή εξωδίκων πράξεων
140α) Ανακοπή
140β) Τριτανακοπή
142XΧV. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις ειδικές διαδικασίες
α) Διαχρονικό δίκαιο ειδικών διατάξεων για τις μικροδιαφορές, τη λογοδοσία
142και τη διανομή
143β) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις γαμικές διαφορές
143γ) Χωρισμός από τραπέζης και κοίτης
δ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές που απορρέουν από τις σχέσεις
144γονέων και τέκνων
ε) Ζητήματα διαχρονικού δικαίου αναφορικά με την εφαρμογή του άρθρου
144630Α ΚΠολΔ
147στ) Υποθήκη και προσημείωση δυνάμει διαταγής πληρωμής
152ζ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές από πιστωτικούς τίτλους
153η) Έξωση δυστροπούντων μισθωτών
153θ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές από την ιδιοκτησία κατ’ ορόφους
ι) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τη διαδικασία εκδικάσεως των διαφορών
154από αγοραπωλησίες καπνού
ια) Κατάργηση δικονομικών διατάξεων αναφορικά με τη μετανάστευση
154και την αποδημία
154ιβ) Έξωση και ανοικοδόμηση
155ιγ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις εργατικές διαφορές
ιδ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς τις διαφορές από αμοιβές για την παροχή
157εργασίας
159XΧVI. Διαχρονικό δίκαιο ως προς τα ασφαλιστικά μέτρα
160α) Εξαγορά χωριστής κυριότητας
162XΧVII. Διαχρονικό δίκαιο ως προς την εκούσια δικαιοδοσία
162α) Διαχρονικό δίκαιο πτωχευτικών υποθέσεων
163β) Κήρυξη αξιογράφων ως ανίσχυρων
165XΧVIII. Διαχρονικό δίκαιο διαιτησίας
166α) Συμβάσεις διαιτησίας κυρωμένες με νόμο
167β) Διαιτησία επιμελητηρίων
168XXΙX. Διαχρονικό δίκαιο αναγκαστικών απαλλοτριώσεων
169ΧΧX. Διαχρονικό δίκαιο αναγκαστικής εκτελέσεως
169α) Προϊσχύσαν δίκαιο
β) Η αντίθετη επιλογή του δικονομικού νομοθέτη του ΚΠολΔ – Η ρύθμιση
170του άρθρου 50 ΕισΝΚΠολΔ
172γ) Διαχρονικό δίκαιο του ν.δ. 958/1971
1δ) Περιπτώσεις ανάλογης ή και επικουρικής εφαρμογής του άρθρου 50 §
ΕισΝΚΠολΔ – Αναζήτηση του αφετήριου χρονικού σημείου έναρξης της
173εκτέλεσης σε περίπτωση απουσίας σταδίου επίδοσης επιταγής προς εκτέλεση
175ε) Εξαιρέσεις
175i. Διατάξεις άρθρων 1000, 1009 – 1012, 1034-1046 ΚΠολΔ
175ii. Δίκες περί την εκτέλεση
176iii. Προθεσμίες
176στ) Διαχρονικό δίκαιο ως προς το παραδεκτό των μέσων εκτελέσεως
177ζ) Μεταγενέστερες τροποποιήσεις
177i. Διαχρονικό δίκαιο ν. 1478/1984
177ii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 2298/1995
178iii. Διαχρονικό δίκαιο ν. 3714/2008
η) Διαδικαστικές προϋποθέσεις της αναγκαστικής εκτέλεσης – Το εκτελεστό
181του τίτλου
182θ) Προνόμια
203ΧΧΧI. Διαχρονικό δίκαιο ν. 3994/2011 και ν. 4055/2012
203α) Αρμοδιότητα
205β) Επιβολή χρηματικών ποινών
γ) Ένταξη της παυλιανής αγωγής στις κατ’ άρθρο 220§ 1 ΚΠολΔ εγγραπτέες
206αγωγές
206δ) Απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς (άρθρο 214Α ΚΠολΔ)
233ε) Απόπειρα δικαστικής συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς (άρθρο
211§ § 2-4 ΚΠολΔ)
211στ) Επαναφορά επαχθών συνεπειών ερημοδικίας
213ζ) Αναπροσαρμογή των χρηματικών ποσών του άρθρου 393 ΚΠολΔ
213η) Υποχρέωση καταβολής τέλους δικαστικού ενσήμου
229θ) Ένδικα μέσα
229i. Γενικά
ii. Διαδικασία ελέγχου του απαραδέκτου της αιτήσεως αναιρέσεως από
230το τριμελές συμβούλιο
230iii. Εισαγωγή νέου λόγου αναψηλάφησης
231ι) Ασφαλιστικά μέτρα
231i. Τροποποίηση άρθρου 693 ΚΠολΔ
232ii. Τροποποίηση άρθρου 699 ΚΠολΔ
233ια) Αναγκαστική Εκτέλεση
i. Κατάργηση της προσωπικής κράτησης ως μέσου εκτελέσεως για
234εμπορικά χρέη
236ii. Άρθρο 975 ΚΠολΔ
238iii. Αύξηση χρηματικών ποινών των άρθρων 946 § 1, 947 § 1 και 950 § 1 ΚΠολΔ
ιβ) Διαχρονικό δίκαιο ν. 4055/2012 ως προς τις τροποποιήσεις που αφορούν
239στην αναγκαστική εκτέλεση
240ΧΧΧII. Ζητήματα διαχρονικού δικαίου του ν. 4335/2015
241α) Νέα τακτική διαδικασία
241i. Άρθρα 237 και 238 ΚΠολΔ
244ii. Άρθρα 94 και 143 ΚΠολΔ
246iii. Ένορκες βεβαιώσεις
253β) Ένδικα μέσα
i. Νέα καταχρηστική προθεσμία για την άσκηση έφεσης και αίτησης
253αναιρέσεως
ii. Διεύρυνση λόγων αναιρέσεως στην περίπτωση που η πρωτόδικη
266απόφαση έχει εκδοθεί από Ειρηνοδικείο (560 ΚΠολΔ)
269iii. Διαδικασία ελέγχου του απαραδέκτου της αιτήσεως αναιρέσεως
270γ) Ειδικές διαδικασίες
270i. Γενικές παρατηρήσεις
272ii. Ένδικα μέσα
iii. Λοιπά ένδικα βοηθήματα και αντιμετώπιση των διαχρονικού δικαίου
277ζητημάτων ως προς τις ανταγωγές και τις παρεμβάσεις
280iv. Ένορκες βεβαιώσεις
284v. Περιορισμοί εμμάρτυρης απόδειξης
285vi. Αντικειμενικά όρια δεδικασμένου στις διαφορές απόδοσης μισθίου
286δ) Ασφαλιστικά Μέτρα
i. Τρόπος υποβολής της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων ενώπιον του
286Δικαστηρίου της κύριας δίκης
ii. Δυνατότητα ή μη εξέτασης μαρτύρων από το Πολυμελές Πρωτοδικείο
287στην περίπτωση του άρθρου 686 § 5 εδ. β΄ ΚΠολΔ
291iii. Ανταίτηση στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων
294ε) Αναγκαστική εκτέλεση
295i. Δίκες περί την εκτέλεση
296ii. Καθιέρωση του συστήματος των πολλαπλών κατασχέσεων
297iii. Προνόμια
301ΧΧΧΙII. Διαχρονικό δίκαιο ν. 4446/2016 και ν. 4465/2017
306ΧΧΧΙV. Διεθνές αστικό δικονομικό διαχρονικό δίκαιο
306α) Ο Κανονισμός (ΕΕ) 44/2001 και η προϊσχύσασα Σύμβαση των Βρυξελλών
i. Ειδικότερα: διαχρονικό δίκαιο ως προς τις συμφωνίες παρεκτάσεως
307διεθνούς δικαιοδοσίας
308β) Ο Κανονισμός (ΕΕ) 1215/2012
γ) Διαχρονικό δίκαιο Κανονισμού (ΕΕ) 2201/2003 για τη διεθνή δικαιοδοσία
και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και
311διαφορές γονικής μέριμνας
δ) Διαχρονικό δίκαιο Κανονισμού (ΕΕ) 805/2004 για τη θέσπιση ευρωπαϊκού
311εκτελεστού τίτλου για μη αμφισβητούμενες αξιώσεις
312ΧΧΧV. Συμπεράσματα
313ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
313i. Ελληνική Βιβλιογραφία
338ii. Αλλοδαπή και ξενόγλωσση βιβλιογραφία
343iii. Λοιπές πηγές
343iv. Κυριότερες διαδικτυακές πηγές
