«Οράματα και Χίμαιρες – Διαδρομές ενός Διπλωμάτη» είναι το νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Μαλλιά που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ι. Σιδέρης. Πριν από τρία χρόνια είχε προηγηθεί το βιβλίο του με τίτλο «Η Άλλη Κρίση-Η Μαρτυρία ενός Πρέσβη» από τις εκδόσεις Ινφογνώμων.
Το βιβλίο (412 σελίδες) που προλογίζει ο καθηγητής Νίκος Κ. Αλιβιζάτος σημειώνοντας και τα εξής:
«[…] Να λοιπόν το πρώτο χαρακτηριστικό του παρόντος βιβλίου: η ενότητα που παρουσιάζει, ενότητα ύφους και ουσίας, η οποία διατρέχει τις σελίδες του, παρ’ ότι ο συγγραφέας, από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, αλλάζει ιδιότητες: από φοιτητής στο υπό εκκόλαψη τότε ακόμη Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε νεαρό διπλωμάτη, από υποψήφιο πολιτικό (στο δεύτερο και απολαυστικότερο κατά τη γνώμη μου κεφάλαιο του βιβλίου), σε «σοφό», που διατυπώνει τις απόψεις του για όλα τα μείζονα ζητήματα της εξωτερικής μας πολιτικής, και μετά σε διπλωμάτη ειδικών αποστολών […]»
Το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο στους ειδικούς της εξωτερικής πολιτικής και των διεθνών σχέσεων. Διαβάζεται εύκολα, σχεδόν σαν εφημερίδα. Η γλώσσα είναι απλή. Ο συγγραφέας αποφεύγει εξεζητημένες και δυσκολονόητες διατυπώσεις. Συνδέει τα προσωπικά του βιώματα από την μακρόχρονη θητεία του σε καίριες θέσεις του Υπουργείου Εξωτερικών με τις σημερινές εξελίξεις. Τα Βαλκάνια και η σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των Μόνιμων Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας από το μέτωπο της Ουκρανίας μέχρι τον Περσικό Κόλπο και στην Βόρεια Αφρική βρίσκονται στο κέντρο της ανάλυσης του συγγραφέα. Επικρίνει την εκτροπή του ρόλου των «Πέντε» (ΗΠΑ, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρωσική Ομοσπονδία, Λαϊκή δημοκρατία της Κίνας) από τον ρόλο που τους εμπιστεύτηκε ο Χάρτης του ΟΗΕ.
Με διεισδυτικότητα παραθέτει σειρά στοιχείων που αποδεικνύουν το χάσμα μεταξύ των διακηρυγμένων στόχων πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των καταστρεπτικών συνεπειών τους στην Λιβύη, στο Ιράκ και στην Συρία. «Δημιουργήσαμε χάος και παραδίδουμε χάος» γράφει χαρακτηριστικά. Γλαφυρό και ζωντανό είναι το Ημερολόγιο της Λιβύης (1982-1984) όπου υπηρέτησε σαν επιτετραμμένος της Ελλάδος.
Ο συγγραφέας καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για την διαμόρφωση της Επόμενης Ημέρας στην Μέση ανατολή και Βόρεια Αφρική. Υποστηρίζει ότι ήλθε η ώρα να ενεργοποιηθεί το Κεφάλαιο για την Μεσόγειο της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι. Η Ασφάλεια της Ευρώπης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ασφάλεια στην Μεσόγειο. Προτείνει επίσης την δημιουργία ενός Περιφερειακού Συστήματος Ασφαλείας από το Ιράν μέχρι την Μεσόγειο με το σύνολο των χωρών της περιοχής, και την εγγύηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Μόνιμων Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Ο Αλέξανδρος Μαλλιάς, πρώην πρέσβης της Ελλάδος στα Τίρανα, επιμένει στην ανάγκη ανάταξης και επαναπροσδιορισμού των σχέσεων μας με την Αλβανία και με τον Αλβανικό Παράγοντα. Προτείνει έναν Οδικό Χάρτη για την επίλυση των πραγματικών προβλημάτων μεταξύ Αθηνών και Τιράνων. Εξηγεί γιατί η συνεργασία του πολιτικού κόσμου αποτελεί το θεμέλιο για την αντιμετώπιση και επίλυση και των ανοικτών μας θεμάτων με την Αλβανία.
Τον συγγραφέα απασχολεί επανειλημμένα η έννοια του Εθνικού Συμφέροντος, η ανάγκη και η σημασία του προσδιορισμού μακροπρόθεσμων στόχων στην Εθνική Πολιτική Ασφάλειας. Οι τακτικές κινήσεις και ελιγμοί πρέπει να στηρίζονται στην γνώση και στην συνέχεια. Οι προσωπικές απόψεις πρέπει να στηρίζονται στη γνώση.
Με έμφαση προτείνει την σύσταση ενός Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, κατά προτίμηση υπό τον πρωθυπουργό, με την δικαιωματική συμμετοχή και το πολιτικών αρχηγών.
Θεωρεί ότι πρέπει η πολιτική τάξη να ενημερώνει με υπευθυνότητα την κοινή γνώμη. Σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα αναλύει τις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδος και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας έχοντας και ο ίδιος ασχοληθεί με το εθνικό αυτό θέμα για πάνω από 15 χρόνια από θέσεις ευθύνης.
Μεταφέροντας τις εντυπώσεις του από τις επισκέψεις του στην Τουρκία και στην Κύπρο, ο συγγραφέας προβαίνει σε μια συνολική αποτίμηση των παραμέτρων που αφορούν στην λεγόμενη λύση του Κυπριακού.
Από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα ο συγγραφέας επιμένει στην σημασία της συνεργασίας και της συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών μας αρχηγών για την προάσπιση των Εθνικών μας Συμφερόντων και την έξοδο από τις συνθήκες οικονομικής κρίσης και εξάρτησης. Σημειώνει ότι αντίβαρο και αντίδοτο στην πραγματική αδυναμία της χώρας μας είναι η ενίσχυση της πολιτικής συνοχής. Ως μέσο ισχύος και αποτροπής.
Τέλος, από το βιβλίο δεν λείπουν οι αναφορές στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό. Με χιούμορ, αυτοσαρκασμό και συμπάθεια συνάμα «Ο πρέσβης που δεν ήθελε να γίνει… πολιτικός» περιγράφει τη δική του δεκαπεντάμηνη διαδρομή στην πολιτική, μαθαίνοντας να κολυμπά… στο ΠΟΤΑΜΙ.
