Η Κόρη του Αντήνορα, το φημισμένο άγαλμα που δεσπόζει στο κέντρο της Αίθουσας των Αρχαϊκών, ανοιγόκλεισε απαλά τα μάτια της... μια φορά, δυο φορές... Σιγά-σιγά, σχεδόν ανεπαίσθητα, σήκωσε το δεξί της πόδι, ανασήκωσε ελαφρά το φόρεμάς της, τέντωσε τα δάχτυλα του ποδιού της, αργά αλλά σταθερά... πήδησε μ’ έναν γδούπο από το βάθρο της, στάθηκε όρθια στο ανοιχτόχρωμο μαρμάρινο δάπεδο.

Τις νύχτες, η Κόρη του Αντήνορα και τα υπόλοιπα αγάλματα στο Μουσείο δεν κοιμούνται.

Τρέχουν, παίζουν και κουβεντιάζουν για τα παλιά.

Μόνον που η Κάρυ λείπει…

Μια ιστορία για την έκτη Καρυάτιδα και το ζήτημα επιστροφής των μαρμάρων.

Το ζήτημα της Επιστροφής

Μεταξύ 1801 και 1803, ο Βρετανός πρέσβης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία Τόμας Μπρους, γνωστός ως λόρδος Έλγιν, αφαίρεσε και μετέφερε στην Αγγλία περισσότερα από τα μισά γλυπτά του Παρθενώνα.

Η Καρυάτιδα που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο δεν έχει συμπεριληφθεί ποτέ στο επίσημο αίτημα για Επιστροφή. Αλλά το κοινό αίσθημα σχετικά με το θέμα του επαναπατρισμού των Γλυπτών του Παρθενώνα συχνά συμπεριλαμβάνει τη μοναχική Καρυάτιδα.

Η αντιπαράθεση για την απομάκρυνση των Γλυπτών άρχισε σχεδόν αμέσως μετά την αφαίρεσή τους από τους άνδρες του Έλγιν.

Η συστηματική διεκδίκηση του ελληνικού κράτους για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα άρχισε το 1982, όταν η τότε υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη έθεσε το θέμα στην UNESCO.

Κεντρικό επιχείρημα για την επιστροφή είναι η ανάγκη επανένωσης τμημάτων, που απομακρύνθηκαν βιαίως από ένα «ζωντανό» μνημείο, καθώς η διασπορά τους υπονομεύει τη δυνατότητα ανάγνωσης της αφήγησης της ζωφόρου. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν μια μοναδική περίπτωση που δικαιολογεί τον επαναπατρισμό τους: πρέπει ο επισκέπτης να μπορεί να τα δει κάτω από το Αττικό φως (για το οποίο σχεδιάστηκαν) και το Μουσείο της Ακρόπολης παρέχει το ιδανικό περιβάλλον για την έκθεσή τους με θέα στο μνημείο απ’ όπου προέρχονται. Από ηθικής άποψης, ανήκουν στην Ελλάδα, αποτελούν στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας και η νομιμότητα της απομάκρυνσής τους αμφισβητείται.

Από την αρχή της διεθνούς κινητοποίησης για την Επιστροφή των Γλυπτών, έχουν εκδοθεί ανακοινώσεις από την UNESCO και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το ζήτημα έχει τεθεί προς ψήφιση σε κοινοβούλια παγκοσμίως και έχουν οργανωθεί σχετικά συμπόσια, συνέδρια και τηλεοπτικές συζητήσεις. Επιπλέον, έχουν σχηματιστεί διεθνείς και εθνικές επιτροπές για την επιστροφή τους και προσωπικότητες απ’ όλον τον κόσμο που έχουν δηλώσει δημοσίως την υποστήριξή τους στο αίτημα.

Το ζήτημα προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον γιατί περιλαμβάνει πολλές πτυχές: ηθική, δεοντολογία, πολιτική, πολιτιστική εξωτερική πολιτική, δικαιοσύνη και άλλες. Γι’ αυτό το λόγο, μάλιστα, χρησιμοποιείται συχνά σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα ανά τον κόσμο σε αγώνες επιχειρηματολογίας-αντιλογίας, τόσο γιατί είναι συναισθηματικά φορτισμένο, όσο και γιατί χρειάζεται ανάλυση από πολλές και διαφορετικές οπτικές.