Το βιβλίο του Banfield και η έννοια «οικογενειακός αμοραλισμός» αποτελούν εδώ και δεκαετίες σημείο αναφοράς των περισσότερων ερευνητών που ασχολούνται με θέματα υπανάπτυξης και ανάπτυξης. Οι διαπιστώσεις για την κοινωνία του Μοντεγκράνο της δεκαετίας του 1950 δεν φαίνονται καθόλου ξένες για την Ελλάδα, και, επιπλέον, παρουσιάζουν εκπληκτική ομοιότητα με ευρύτατα διαδεδομένες περιγραφές των αιτίων της «κακοδαιμονίας» στη δική μας χώρα.
Ο συγγραφέας έχει κάνει πολύ δρόμο στην προσπάθεια να δημιουργήσει μια υγιή θεωρητική βάση για την εξήγηση των προβλημάτων της νότιας Ιταλίας. Η εστίαση στην οικογένεια ως μονάδα της κοινωνικής οργάνωσης είναι μια αναγκαία και πολύ εύστοχη προσέγγιση του θέματος. Ως αιτία της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής καθυστέρησης ο Banfield κατονόμαζε τον “οικογενειακό αμοραλισμό”, δηλαδή την ιδιαίτερη ηθική βάση της συγκεκριμένης κοινωνίας.
Η έλλειψη σεβασμού προς τον νόμο αν δεν υπάρχει ο φόβος της τιμωρίας, η θεώρηση ως δεδομένου και φυσιολογικού του ότι όποιος μπορεί να αποφύγει τη φορολογία θα το κάνει, η έντονη καχυποψία και η γενική αντίληψη πως όποιος έχει την εξουσία είναι ιδιοτελής και διεφθαρμένος αποτελούν κάποιες από τις βασικές συνέπειες μιας κοινωνίας οικογενειακού αμοραλισμού. Κανείς δεν παίρνει πρωτοβουλία να αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης και να πείσει τους άλλους να το υιοθετήσουν -εκτός αν έχει να κερδίσει κάτι. Αλλά ακόμη και αν κάποιος το έκανε, κανείς δεν θα τον ακολουθούσε, επειδή όλοι θα πίστευαν ότι έχει κρυφούς σκοπούς. Η μόνη κοινωνική δομή που ευδοκιμεί είναι η πελατειακή σχέση.
Ατομικισμός, απολιτικότητα, παθητικότητα, ιδιοτέλεια δεν ήταν ούτε ατομικά χαρακτηριστικά ούτε περιορίζονταν σε ορισμένες κοινωνικές τάξεις αλλά ούτε και άλλαζαν από μόνα τους με το πέρασμα του ατόμου σε άλλη οικονομική θέση και σχέση. Ενδημούσαν ακόμη και μέσα στις γραμμές των οργανώσεων και των κομμάτων της Αριστεράς. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην εισαγωγή της ελληνικής έκδοσης ο Γιώργος Τσιάκαλος, καταληκτικό συμπέρασμα της μελέτης αυτής είναι ότι «μπορούμε να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση μόνο ξεκινώντας από την ηθική βάση. Αυτό όμως αποτελεί πρόβλημα, καθώς η ηθική βάση μιας κοινωνίας ορίζει τις συμπεριφορές των ανθρώπων και άρα η αλλαγή στο ήθος μιας κοινωνίας δεν μπορεί να συμβεί μέσα από την ελεύθερη επιλογή των ανθρώπων της.»
