Ο Θεόδωρος Ράλλης αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση στην ιστορία των Ελλήνων ζωγράφων των νεότερων χρόνων. Το καλλιτεχνικό του έργο τον ανέδειξε ως τον κυριότερο εκπρόσωπο του ευρωπαϊκού ρεύματος του Οριενταλισμού στην Ελλάδα ενώ, μαζί με αυτό συγχρόνων του Ελλήνων καλλιτεχνών που μαθήτευσαν στην Ευρώπη, συνέβαλε στη δημιουργία μιας ζωγραφικής παράδοσης στη χώρα μας.
Ο Θ. Ράλλης, μαθητεύσας τον 19ο αιώνα στο εργαστήριο του J.-L. Gerome στο Παρίσι, ανήκε στους ζωγράφους εκείνους που αναζήτησαν τη θεματολογία τους στην ελληνική ύπαιθρο, την πλούσια σε στοιχεία παράδοσης και ηθογραφίας, στις εικόνες της ορθόδοξης χριστιανικής λατρείας και των συναφών εντοπίων εορτών και εθίμων, αλλά και στην Ανατολή, με την ιδιαίτερα γοητευτική ατμόσφαιρά της, τα χρώματα, τον διάκοσμο, τους ανθρώπους της στα παζάρια, τα λουτρά και τα τζαμιά της. Όλα αυτά τα κατέγραψε με ακαδημαϊκό ρεαλισμό και τόση έμφαση στην ακρίβεια της λεπτομέρειας, που κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει όχι μόνο στιγμιότυπα, αλλά και ήχους και αρώματα, αποδίδοντας μια `ζωντανή` εικόνα, άλλοτε ανεκδοτολογική και τεκμηριωτική, άλλοτε εορταστική και παγανιστική και άλλοτε κατανυκτική ή ηδυπαθή.
Καταγόμενος από την κοσμοπολίτισσα Κωνσταντινούπολη, ταξίδεψε πολύ τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή. Διέσχισε τη Μεσόγειο από άκρη σε άκρη και συμμετείχε ενεργά σε εκθέσεις και `Σαλόνια` στη Μεγάλη Βρετανία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ελβετία, όπου και πέθανε σχετικά νέος. Διέμεινε δε επί μακρόν στο Παρίσι, αλλά και το Κάιρο, επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο να μελετήσει εκ των έσω και να αποδώσει εκφραστικά, πιστά, και τον κόσμο της Δύσης και αυτόν της Ανατολής.
Η αγάπη του για τα ήθη, τα έθιμα και τη λεπτομέρεια στην απόδοση των παραδοσιακών στοιχείων, αλλά και της μαγείας και της λαγνείας που ασκούσε στο κοινό η αποκάλυψη των συνηθειών του γυναικείου κόσμου της Ανατολής, τον έκανε ιδιαίτερα προσφιλή κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου και την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, την περίοδο που η Δύση έβλεπε την Ανατολή ως τόπο μυστηρίου και εξωτισμού. Η καλλιτεχνική του παρουσία, ακαδημαϊκή και μη προβεβλημένη μέχρι πρόσφατα, συνέβαλε στη συγκρότηση της νεοελληνικής τέχνης, προβάλλοντας ένα έργο του οποίου τα σημαντικά στοιχεία εντοπίζονται στις επιμέρους ενότητες. Ο Ράλλης υπήρξε επιτυχημένος και εκτιμώμενος καλλιτέχνης από το φιλότεχνο κοινό που προτιμούσε τα ακαδημαϊκά και τα νεωτεριστικά έργα.
Η επιλογή να παρουσιαστεί η ατομική του έκθεση στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης του Μουσείου Μπενάκη δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί επιτυχημένη, αφού το ίδιο το περιεχόμενο της συλλογής του μουσείου και το περιβάλλον συμμετέχουν σκηνογραφικά και υποβλητικά στη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας, πολλώ μάλλον που η συγκεκριμένη έκθεση, που αναδεικνύει το αμοιβαίο και συνεχές διαπολιτισμικό ενδιαφέρον και διάλογο μεταξύ των ακτών της Μεσογείου, συμπίπτει με την επέτειο της δεκαετούς λειτουργίας του.
Είναι δε ιδιαίτερα σημαντικό, σε μια περίοδο που ούτως ή άλλως το ενδιαφέρον και το βλέμμα του Δυτικού κόσμου στρέφεται με δέος και φόβο στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, να μας προσφέρεται η εικόνα του άλλου προσώπου τους, που τείνουμε να ξεχάσουμε λόγω της συνεχούς πληροφόρησής μας με εικόνες και σχόλια για τις συχνά βίαιες και τραγικές συνθήκες που επικρατούν εκεί σήμερα.
Το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου υπερήφανα στηρίζει και χαιρετίζει το σημαντικό αυτό εγχείρημα ανάδειξης του έργου του οριενταλιστή ζωγράφου Θεόδωρου Ράλλη και συγχαίρει τόσο το Μουσείο Μπενάκη όσο και την επιμελήτρια της έκθεσης κυρία Μίρκα Παλιούρα για την πρωτοβουλία και την εμπεριστατωμένη μελέτη της.
Κατερίνα Κοσκινά, Καλλιτεχνική Διευθύντρια, ΙΔΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΟΥ Φ. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]
