Το 1907 κυκλοφορεί στην Αθήνα ένα βιβλίο όπου για πρώτη φορά επιχειρείται η μαρξιστική ανάλυση της ελληνικής ιστορίας και κοινωνίας. Είναι το «Κοινωνικόν μας ζήτημα» του Γ. Σκληρού. Αφού στην αρχή περάσει σχεδόν απαρατήρητο, προσελκύει το ζωηρό ενδιαφέρον των δημοτικιστών και προκαλεί στις στήλες του «Νουμά» μια σημαντική συζήτηση που κρατάει ώς το 1909. Σ` αυτή τη διετία, ο Α. Δελμούζος, ο Μ. Τσιριμώκος, ο Κ. Χατζόπουλος, ο Ίων Δραγούμης, ο Γ. Σκληρός, ο Π. Βλαστός, ο Ν. Γιαννιός, ο Φώτος Πολίτης κ.ά. εκθέτουν τις απόψεις τους γύρω από τη θεματική, τη μεθοδολογία και τις προτάσεις που πρόεβαλε το «Κοινωνικόν μας ζήτημα», αντιγνωμούν και συχνά συγκρούοναι σε τόνο πολεμικό. Μέσα απ` αυτή την αντιπαράθεση ιδεών αναδύεται ένας έντονος πολιτικός προβληματισμός, που για κύριους άξονες έχει απ` τη μια μεριά τη σύνδεση του γλωσσικού ζητήματος με τις κοινωνικοπολιτικές διαδικασίες κι απ` την άλλη το ρόλο του δημοτικιστικού κινήματος στους κοινωνικούς ή τους εθνικούς αγώνες.
Η συζήτηση του «Νουμά» θα δείξει ότι στο δημοτικιστικό κίνημα, που ώς τότε εμφανιζόταν ως συμπαγές, υπάρχουν ριζικά αντιτιθέμενες φιλοσοφικές, κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις. Ταυτόχρονα θα φέρει στο φως τη διαμόρφωση μιας πρώτης σοσιαλιστικής συσπείρωσης μέσα στους δημοτικιστές. Τα προβλήματα, τέλος, που θα θέσει κι η αναζήτηση της λύσης τους θα ξεπερνούν μόνιμα τα πολιτισμικά όρια του δημοτικισμού, θα επανέρχονται σ` όλες τις κρίσιμες φάσεις όπου το κίνημα αυτό θα διασταυρώνεται με την πολιτική ιστορία του τόπου, και τα περισσότερα θα παραμένουν ανοιχτά ως σήμερα.
[Απόσπασμα από κείμενο παρουσίασης εκδότη ή έκδοσης]
