Από τη σκοπιά της ιστορικής πορείας του ελληνικού λαού η αρχαία λυρική ποίηση, με τις ιδέες που καλλιέργησε, συντέλεσε στο να μπορέσουν οι Έλληνες της εποχής εκείνης να αντιμετωπίσουν το δεσποτισμό τόσο στο εσωτερικό, καταργώντας τον ως πολίτευμα, όσο και στο εξωτερικό, αποκρούοντάς τον ως επιδρομέα με τους Περσικούς πολέμους.
Αλλά η πολιτική ελευθερία ήταν η μια μόνο όψη της ελευθερίας, την οποία υπηρέτησε η αρχαία λυρική ποίηση· η άλλη ήταν η πνευματική ελευθερία. Αυτήν η λυρική ποίηση την υπηρέτησε με το να απομακρύνεται ολοένα από το μύθο και με το να προβάλλει έντονα τα προσωπικά βιώματα. Προβάλλοντας την προσωπική σκέψη, η λυρική ποίηση άνοιξε το δρόμο προς τα μεγάλα ερωτηματικά που βάζει στον εαυτό του ο άνθρωπος, και έτσι έγινε πρόδρομος της φιλοσοφίας και της επιστήμης.
Ως είδος λόγου η αρχαία ελληνική λυρική ποίηση αποτέλεσε το απαραίτητο πέρασμα από την αφήγηση του έπους τόσο προς το αττικό δράμα, όσο και προς την επιστημονική πεζογραφία.
Η ίδια η αρχαία ελληνική λυρική ποίηση, με την πολυδιάστατη ανάπτυξή της, μπόρεσε να εκφράσει και τον παλμό της ζωής και την πνευματική δράση και τη μέριμνα του ελεύθερου πολίτη για τα κοινωνικά και τα πολιτικά προβλήματα, δηλαδή μπόρεσε να αποδώσει την εικόνα του ολοκληρωμένου ανθρώπου.
Ο φιλόλογος Χρίστος Γ. Ρώμας γράφει: `Από το νεοπλατωνικό Πρόκλο (5ος αι. π.Χ.) μαθαίνουμε για τη διαίρεση της λυρικής ποίησης σε είδη. Οπωσδήποτε όμως η διάκριση αυτή είναι έργο των αλεξανδρινών φιλόλογων, που έλαβαν υπόψη όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και τη μορφή. Ας μην ξεχνάμε πάντα ότι η αρχαία ελληνική ποίηση είναι προσωδιακή, δηλαδή ο ρυθμός εξαρτάται από την εναλλαγή μακρόχρονης και βραχύχρονης συλλαβής σε μια ποικιλία μετρικών συστημάτων. Βασικά είδη που διαμορφώθηκαν εξαρχής είναι η μονωδία και το χορικό άσμα (Πλάτ. Νόμοι 6, 764 d-e). Η μονωδία πάλι χωρίστηκε στην ελεγεία, τον ίαμβο και το μέλος`.

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]