Η έντυπη μορφή των χρονολογικών και τοπικών ηλεκτρονικών πινάκων για τους έλληνες ζωγράφους μετά την άλωση και τα έργα τους αποτελεί έναν ενδιάμεσο σταθμό μεταξύ της πρώτης χειρόγραφης μορφής αυτής της ερευνητικής προσπάθειας και της πλήρους ηλεκτρονικής της έκδοσης. Πρόκειται ουσιαστικά για την αποτύπωση του εγχειρήματος της δημιουργίας αναλυτικών πινάκων για τους έλληνες ζωγράφους με την βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Συγχρόνως αποτελεί και μια απάντηση στην πρόκληση που τέθηκε στους ερευνητές των ανθρωπιστικών επιστημών και ειδικά στους ιστορικούς της τέχνης, τη στιγμή που προωθούσαμε τη δημιουργία βάσεων δεδομένων με τους παλιούς τρόπους, να χρησιμοποιήσουμε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για τη δημιουργία σύνθετων προγραμμάτων αναζήτησης πληροφοριών.
Το ερευνητικό αυτό εγχείρημα βασίζεται στην ειδική κατάταξη και επεξεργασία του εκδεδομένου και ανέκδοτου υλικού που αφορά στους έλληνες ζωγράφους θρησκευτικής τέχνης και τα έργα τους, φορητές εικόνες και τοιχογραφίες, από τα μέσα του 15ου έως τα μέσα του 19ου αιώνα. Το εκδεδομένο υλικό βρίσκεται σε διαφορετική μορφή και με πλήρη βιβλιογραφική τεκμηρίωση στους δύο τόμους των ελλήνων ζωγράφων μετά την Άλωση του Μανόλη Χατζηδάκη, που εκδόθηκαν από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών το 1987 και 1997 αντίστοιχα. Το υλικό αυτό συμπληρώθηκε με τα στοιχεία της έρευνας που συγκεντρώθηκαν έκτοτε στα πλαίσια του προγράμματος `Θρησκευτική τέχνη` του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών και πρόκειται σύντομα να εκδοθούν σε ξεχωριστό τόμο.
Ο διαπρεπής βυζαντινολόγος Μανόλης Χατζηδάκης, πολλές δεκαετίες πριν την εμφάνιση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όταν άρχισε να συγκεντρώνεται ο πρώτος όγκος των συστηματικών πληροφοριών για τους επώνυμους ζωγράφους μετά την άλωση, είχε συλλάβει την ιδέα της δημιουργίας χρονολογικών και τοπικών πινάκων με στόχο να αναδειχθούν διαφορετικές όψεις της δραστηριότητας των ζωγράφων και της θρησκευτικής ζωγραφικής, κατά το χρονικό διάστημα που ακολούθησε την άλωση της Κωνσταντινούπολης έως την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
Η πραγματοποίηση αυτής της ιδέας ξεκίνησε πολύ αργότερα στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών με την επιστημονική μου ευθύνη, την επικουρία εσωτερικών και εξωτερικών συνεργατών του Ινστιτούτου και με τις δυνατότητες που προσέφεραν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές για τη δημιουργία μίας μεγάλης βάσης επεξεργασίας δεδομένων. Στόχος του ερευνητικού αυτού έργου δεν ήταν μια απλή ευρετηρίαση αλλά η σύνθετη επεξεργασία των δεδομένων για 2.400 επώνυμους ζωγράφους και τα έργα τους, 4.800 φορητές εικόνες και 820 τοιχογραφημένα μνημεία. Ειδικώτερα, η χρονολογική τους κατάταξη και η κατάταξη των ζωγράφων κατά τόπους καταγωγής και εργασίας, δηλαδή κατά τόπους ευρέσεως των φορητών εικόνων και των ναών που τοιχογράφησαν.
Η παραπάνω επεξεργασία, η οποία οδήγησε στους πίνακες αυτού του βιβλίου, έγινε με στόχο να προσφέρει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης τόσο της καλλιτεχνικής δραστηριότητας των ορθόδοξων και ελληνικής παιδείας ζωγράφων στη διάρκεια τεσσάρων αιώνων, όσο και της εξέλιξης της ιστορίας του νέου ελληνισμού. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]