Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα υστέρα από την άρνηση του Μεταξά να υποκύψει στο τελεσίγραφο το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση από την ελληνοαλβανική μεθόριο και την κατάληψη στρατηγικών σημείων του ελληνικού εδάφους. Η Ελλάδα εισερχόταν κατά αυτόν τον τρόπο στην περιπέτεια του Β` Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος είχε ξεκινήσει 14 μήνες νωρίτερα με την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στην Πολωνία.
Βασικός στόχος της ελληνικής διπλωματίας ήταν η αποφυγή της εμπλοκής σε μια πολεμική περιπέτεια. Παρά, ωστόσο, τις προσπάθειες για αποτροπή της βουλγαρικής απειλής, κατευνασμό της Ιταλίας, στενή συνεργασία με τη Βρετανία και φιλικές σχέσεις με τη Γερμανία, η ελληνική διπλωματική προσέγγιση δεν κατάφερε τελικά να αποτρέψει την εισβολή.
Τα επεκτατικά αυτοκρατορικά οράματα του φασισμού και του Μουσολίνι και η ανορθολογική και ακόρεστη εξωτερική πολιτική της Ιταλίας οδήγησαν τον Ντούτσε στον δικό του "πόλεμο στη Μεσόγειο". Η ιταλική επίθεση δυσκόλεψε τη συμμαχία του Άξονα με τρίτες χώρες, δημιούργησε προβλήματα στις ιταλο-γερμανικές σχέσεις, διέσπειρε τις δυνάμεις του Άξονα και απέσπασε μονάδες του από άλλα σημαντικά θέατρα της αναμέτρησης.
Ο Μεταξάς, εκπροσωπώντας τις επιλογές του βασιλιά και των Άγγλων και κυρίως τη θέληση του ελληνικού λαού, έθεσε φραγμό στις ιταλικές αξιώσεις. Το ΟΧΙ και η καθολική κινητοποίηση των Ελλήνων έδωσαν την πρώτη νίκη στην ηπειρωτική Ευρώπη εναντίον των δυνάμεων του Άξονα. Το αποτέλεσμα του πολέμου κρίθηκε από τα εδαφικά και κλιματικά δεδομένα, τη διαθεσιμότητα έμψυχου υλικού και εφεδρειών και την αγωνιστική διάθεση στο πεδίο της μάχης.
Μέσα από τις σελίδες του "Ε Ιστορικά" το Έπος του `40 εντάσσεται στο διεθνές πλαίσιο του Β` Παγκοσμίου Πολέμου. Αναλύονται η εξωτερική πολιτική της Ιταλίας και οι διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδας με τις δυνάμεις του Άξονα και τη Βρετανία, η πολιτική του Μεταξά και η στάση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, το οποίο στη συνέχεια βρέθηκε στην πρωτοπορία της Αντίστασης. Παρουσιάζονται, τέλος, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του μετώπου και οι συσχετισμοί δυνάμεων των εμπολέμων και τονίζεται πώς οι Έλληνες πολέμησαν μόνοι, χωρίς ουσιαστική στρατιωτική βοήθεια.
Περιέχονται τα κείμενα:
- Βαγγέλης Τζούκας, "Η πορεία προς τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο: μια συνοπτική επισκόπηση"
- Φοίβος Οικονομίδης, "Η προϊστορία των ελληνοϊταλικών σχέσεων. Η Αγγλία και ο Μεταξάς και η φαινομενική ουδετερότητα"
- Βαγγέλης Αγγελής, "Ο Ιωάννης Μεταξάς και ο πόλεμος του `40"
- Γιάννης Σκαλιδάκης, "Το κομμουνιστικό κόμμα Ελλάδας και ο πόλεμος"
- Γιώργος Μαργαρίτης, "Η ιταλική επίθεση στην Ελλάδα"
