Ο αγώνας για την ανεξαρτησία της Μακεδονίας είχε αρχίσει συγχρόνως με τη μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821. Οι εξεγέρσεις όμως, του Εμ. Παπά στη Χαλκιδική καθώς και εκείνη της Νάουσας με το Ζαφειράκη το 1822 είχαν πνιγεί στο αίμα από τις ισχυρές οθωμανικές δυνάμεις που στάθμευαν στην περιοχή της Θεσ/νίκης.
Από την ίδρυση του μικρού Ελληνικού βασιλείου, μόνιμος συνεχής προβληματισμός του έθνους ήταν η τύχη και το μέλλον των υποδούλων που παρέμεναν κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό.
Συνεχείς αγώνες και τοπικές επαναστάσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, όπως εκείνη του 1854 στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Ομοίως στην Κρήτη διαδοχικές εξεγέρσεις κρατούσαν σε συνεχή ένταση τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αργότερα, το 1878, σημειώθηκε μία νέα εξέγερση στη Μακεδονία, από τον Όλυμπο έως τις δυτικές ορεινές περιοχέςo συγκροτήθηκε μάλιστα και Προσωρινή Ελληνική Κυβέρνηση στο Λιτόχωρο.
Όλες αυτές οι εξεγέρσεις στρέφονταν κατά του Τούρκου κατακτητή και είχαν σκοπό την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον τουρκικό ζυγό και την ένωσή της με το ελεύθερο ελληνικό κράτος. Από τη δεκαετία όμως του 1870 παρουσιάστηκε ένας νέος ανταγωνιστής -η Βουλγαρία- σε περιοχές μάλιστα όπου υπήρχαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί.
Η ανάπτυξη του εθνικισμού των βαλκανικών λαών και η ίδρυση ανεξάρτητης βουλγαρικής εκκλησίας συνδυάζονταν με τον Πανσλαβισμό και εξυπηρετούσαν τους στρατηγικούς σκοπούς της Ρωσσίας για έξοδο στη Μεσόγειο. Έτσι, προκλήθηκε η αντίδραση και των άλλων δυνάμεων που η κάθε μία ενδιαφερόταν με το δικό της τρόπο για την πλήρωση του κενού που δημιουργούσε η εξασθένιση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τον έλεγχο των Στενών. Αυτό είναι ουσιαστικά το Ανατολικό Ζήτημα.
Μπορούμε να πούμε ότι ο Αγώνας για την Μακεδονία άρχισε από τη δεκαετία του 1870 με το Σχίσμα και τη Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου το 1878, πέρασε από διάφορες φάσεις, δικαιώθηκε με τους Βαλκανικούς πολέμους και την απελευθέρωση της Μακεδονίας [...]. (Από την έκδοση)

The struggle to achieve the independence of Macedonia began at the same time as the great Greek revolution of 1821, but the uprising led by E. Papas in Halkidiki and that at Naussa under Zafirakis in 1822 were put down with much bloodshed by the strong Turkish forces stationed in the Thessaloniki area.
From the time of the establishment of the small Greek Kingdom, the permanent concern of the nation was for the fate and the future of their fellow-countrymen who had remained under the Ottoman yoke.
The struggle was constant and there was a series of local uprisings, such as that of 1854 in Epirus, Thessaly, and Macedonia. Similarly, in Crete successive outbreaks of revolution kept Greek-Turkish relations in a state of constant tension. Later, in 1878, there was a fresh uprising in Macedonia, from Olympus to the western mountain regions, and a Provisional Greek Government was set up in Litochoro.
Up to that point, all the uprisings had been directed against the occupying power and had as their purpose the liberation of Macedonia from the Turkish yoke and its unification with the free Greek state. From the 1870s, however, a new combatant made its appearance on the scene -Bulgaria- and, indeed, in areas with a solidly Greek population.
At the same time, the development of the nationalism of the Balkan peoples and the setting up of an independent Bulgarian Church went hand-in-hand with Pan-Slavism and served the strategic objectives of Russia in its quest for an outlet into the Mediterranean. This, in turn, provoked a reaction on the part of the other Powers, each of which was interested in its own way in filling the gap created by the weakening of the Ottoman Empire and the control of the Straits. This, in essence, was the Eastern Question.
It could be said that the struggle for Macedonia began in the 1870s, with the Schism of the Bulgarian Exarchate and the Treaty of San Stefano of 1878, passed through various phases, was vindicated by the Balkan Wars and the liberation of Macedonia [...].

[Απόσπασμα από κείμενο του εκδότη]