Στον τόμο αυτό δίνεται η πρώτη σειρά των μαθημάτων, που αναφέρονται στα κοινωνικά συστήματα. Καλύπτουν όλες τις μορφές κοινωνικής οργάνωσης και τους αντίστοιχους τρόπους παραγωγής, που προηγήθηκαν από τον καπιταλισμό και κλείνουν με τη διαδικασία της μετάβασης και τα βασικά οικονομικο-κοινωνικά χαρακτηριστικά του ίδιου του καπιταλισμού. Κατά τρόπο ανορθόδοξο ίσως, η δεύτερη σειρά των μαθημάτων, που είχε σαν αντικείμενο τις ιδεολογικο-πολιτικές απόψεις της καπιταλιστικής ανέλιξης και την εξέταση των σοσιαλιστικών ρευμάτων στον 19ο αιώνα, εκδόθηκε πριν από την πρώτη. Ο λόγος είναι ότι τα θέματα, που κάλυψε ο Β` τόμος δεν παρουσιάζουν τις θεωρητικές δυσκολίες και δεν κινούνται μέσα σε κλίμα εντονότατων αμφισβητήσεων και διχογνωμιών, που προκάλεσαν και εξακολουθούν να προκαλούν τα προβλήματα, που πραγματευόμαστε στον Α΄ τόμο, που εκδίδεται τώρα. Η διαπλοκή της ιστορικής έρευνας με την οικονομικο-κοινωνική ανάλυση στα θέματα του τόμου αυτού είναι τόσο στενή ώστε τελικά είναι σχεδόν ακατόρθωτο να συρθεί μια σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους. Οπωσδήποτε όμως παραμένει αναμφισβήτητο ότι η αναδρομή στα στάδια εξέλιξης του ανθρώπου από τη βαρβαρότητα προς τη σύγχρονη εποχή μέσα από βαθμιαίες μεταλλαγές, παλινδρομήσεις και επαναστατικές ανατροπές των όρων παραγωγής και των άρρηκτα μαζί τους δεμένων μορφών κοινωνικής οργάνωσης, είναι ένα συναρπαστικό εγχείρημα. Συναρπαστικό και βαθύτατα αποκαλυπτικό ταυτόχρονα, διότι μας δίνει το κλειδί της ερμηνείας της κοινωνικής μεταβολής· φέρνει στην επιφάνεια τους παράγοντες, εκείνους, που λειτουργούν ασταμάτητα πέρα κι έξω από το ιστορικό `επεισόδιο` και προσδιορίζουν σε τελευταία ανάλυση όχι μόνο το είδος και τη διαδικασία, αλλά και τους ρυθμούς μετάβασης από ένα κοινωνικό σύστημα σ` ένα άλλο. Η δράση αυτών των παραγόντων, ο ρόλος αυτών των μαζικών οικονομικο-κοινωνικών συντελεστών, που είναι και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του μεγάλου `ιστορικού δράματος`, είναι και δεν μπορεί παρά να είναι ο στόχος της σωστής κοινωνιολογικής αναζήτησης. Στη σειρά αυτών των μαθημάτων επιχείρησα να δώσω κατά τρόπο συμπυκνωμένο αυτή την κοινωνιολογική αναζήτηση γύρω από τους όρους λειτουργίας και τις συνθήκες μετασχηματισμού και ανατροπής των κοινωνικών συστημάτων, που γνώρισε η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Σ` έναν τρίτο τόμο μαθημάτων θα αναλυθεί η ιστορικο-κοινωνική πραγματικότητα στον καπιταλιστικό και τον σοσιαλιστικό κόσμο καθώς και η σύγκρουση των ιδεών στον 20ο αιώνα ώστε να ολοκληρωθεί το κύκλωμα.

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]