Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας".
Το Μακεδονικό, που απασχόλησε στρατιωτικά την Ελλάδα τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και επανήλθε με δραματικό τρόπο την τελευταία δεκαετία του και μέχρι σήμερα, ευτυχώς πολιτικοδιπλωματικά, έχει βαθιές ρίζες στο χρόνο. Το σλαβικό φύλο που εποίκισε το μακεδονικό χώρο στα χρόνια της βυζαντινής αμπώτιδος, ανέδειξε καλούς μάστορες και σπουδαίους θεολόγους με επίκεντρο την Οχρίδα αλλά δεν ανέπτυξε εθνική συνείδηση. Τους αιώνες που οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι συγκροτούσαν βασίλεια και αυτοκρατορίες, οι πληθυσμοί αυτοί παρέπαιαν μεταξύ των δύο αλλά και των Ελλήνων.
Όταν τα Βαλκάνια ξεσηκώθηκαν να αποτινάξουν τον οθωμανικό ζυγό η Ιστορία δεν κατέγραψε καμιά "μακεδονική επανάσταση".
Ο Μακεδονικός Αγώνας και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι έθεσαν αντιμέτωπους, ή προσωρινά συμμάχους, Έλληνες, Βουλγάρους και Σέρβους. Όχι άλλους. [...]
Ο 19ος αιώνας υπήρξε ο αιώνας των εθνικισμών για τα Βαλκάνια. Και από ιστορική άποψη είναι άλλο πράγμα ο απελευθερωτικός εθνικισμός συγκρότησης ελεύθερων ομοιογενών κρατών και άλλο ο παρωχημένος, επιθετικός εθνικισμός των αρχών του 21ου αιώνα. Αυτού του είδους τα ιστορικά προβλήματα είτε λύνονται στην εποχή τους είτε δεν λύνονται ποτέ. Κι αυτό αποτελεί το μεγάλο δράμα και το άλυτο πρόβλημα του σλαβικού αλυτρωτισμού.
Περιέχονται τα κείμενα:
- "Η εκπαίδευση στη Μακεδονία"
- "Ο Σλαβομακεδονικός εθνικισμός"
- "Η Μακεδονία των Ελλήνων Μακεδονομάχων"
- ""Πολιτικές" προτεραιότητες του αγώνα"
- "Οργανωτικά προβλήματα και αντάρτικη διαβίωση"
- "Ο αγώνας των αμάχων"
- "Τα οικονομικά του Μακεδονικού Αγώνα"
- "Το Μακεδονικό λόμπι στην Αθήνα"
- "Η βιβλιογραφία του Μακεδονικού Αγώνα"
- "Ο "Μεγάλος Ασθενής""
- "Πόλεμοι και μυστική διπλωματία"
- "Ο Βενιζέλος αλλάζει το πολιτικό σκηνικό"
- "Η ιστορική ευκαιρία βρήκε έτοιμη την Ελλάδα"
- "Οι Βούλγαροι εναντίον όλων και η ήττα τους"
- "Χριστός Ανέστη αδελφάκια μας"
- "Ο Βενιζέλος "ξυπνά" τον Κωνσταντίνο"
- "Από την ομοψυχία στο διχασμό"
- "Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και η λογοτεχνία"
- "Θεατρικά και λαϊκά τραγούδια των Βαλκανίων"
- "Η ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο Ελληνικό Κράτος"
- ""Νέες χώρες" και Άγιον Όρος"
- "Η ορθόδοξη εκκλησία στα Σκόπια"
- "Η πρώτη απογραφή"
- "Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές"
- "Η ζωή μετά την απελευθέρωση"
- "Η νομισματική ενσωμάτωση"
- "Οι πρόσφυγες έρχονται στη Θεσσαλονίκη"
