Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά, με βάση αρχειακό υλικό από το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης των Χανίων, ένας χώρος που ελάχιστα έως ουδόλως έχει μέχρι σήμερα ερευνηθεί: η εκπαίδευση επί Κρητικής Πολιτείας. Εξετάζονται θέματα σχολικών εγχειριδίων και διδακτικής της μητρικής γλώσσας στα σχολεία της Κρητικής Πολιτείας και ευρύτερα του ελληνικού χώρου. Στην εισαγωγή παρουσιάζεται η γενικότερη εικόνα της εκπαίδευσης στην Κρήτη κατά την περίοδο 1898-1913. Στο πρώτο και δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται δύο αλφαβητάρια και ένα αναγνωσματάριο, ερευνώνται το φάσμα του χρησιμοποιημένου λεξιλογίου και οι δομές του λόγου και καταδεικνύεται η μορφή της διδασκόμενης γλώσσας, καθώς και οι αξίες και τα πρότυπα που προσφέρονται στους μαθητές.
Δύο σχολικές Γραμματικές, στο τρίτο κεφάλαιο, των Εμμ. Γεναράλη και Αντ. Γιάνναρη, δείχνουν τις δύο τάσεις -προσηλώσεως στην καθαρεύουσα αφενός, και εισαγωγής στη διδακτική πράξη νεότερων στοιχείων της δημοτικής αφετέρου.
Στο τελευταίο κεφάλαιο, που εξετάζει την παραγωγή γραπτού λόγου (εκθέσεις), παρουσιάζεται δειγματικά ο οδηγός διδασκαλίας του μαθήματος «Οδηγίαι περί του τρόπου της διδασκαλίας των εκθέσεων» του Δ. Μ. Γεωργακάκι.
Γενικώς στο ανά χείρας βιβλίο επιχειρείται να παρουσιαστεί το ιδιαίτερα προοδευτικό και δημιουργικό κλίμα στα σχολεία της αρτισύστατης Πολιτείας και να αναδειχθούν οι στόχοι των αναλυτικών προγραμμάτων της περιόδου, καθώς και οι τάσεις και στάσεις απέναντι στο γλωσσικό ζήτημα, ιδιαιτέρως στο χώρο της εκπαίδευσης, κατά την εξεταζόμενη περίοδο.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]