O τόμος ΙΑ` της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» αρχίζει από το 1669 και φτάνει ώς το 1821. Η περίοδος αυτή είναι μια από τις σπουδαιότερες της νεοελληνικής ιστορίας. Κατά τον ενάμιση αιώνα της διάρκειάς της συντελέστηκε αναγέννηση του ελληνισμού, υλική και πνευματική. Το 1669, με την πτώση του Χάνδακα, η κυριαρχία των Βενετών στις ελληνικές χώρες περιορίσθηκε σημαντικά. Έτσι ενοποιήθηκε σχεδόν, υπό την κρατική εξουσία των Οθωμανών, ο γεωγραφικός χώρος όπου ζούσαν οι Έλληνες και οι τύχες του Γένους συναρτήθηκαν κατά κύριο λόγο με τις τύχες και τις εσωτερικές μεταβολές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Κατά την περίοδο αυτή εκδηλώθηκε κάμψη της δύναμης των Οθωμανών, ως συνέπεια κυρίως των πολέμων εναντίον των Ευρωπαίων (Πολωνών, Αυστριακών, Βενετών, Ρώσων). Παράλληλα εντάθηκαν τα φαινόμενα εσωτερικής παρακμής στην κεντρική εξουσία και στην επαρχιακή διοίκηση, στον στρατιωτικό οργανισμό και στο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Οι Έλληνες κατόρθωσαν να επωφεληθούν από τις μεταβολές αυτές και να βελτιώσουν σημαντικά την κατάστασή τους. Από τις αρχές του 18ου αιώνα, Έλληνες διορίζονταν όχι μόνο μεγάλοι διερμηνείς της Πύλης, όπως και στα τέλη της προηγούμενης περιόδου, αλλά και διερμηνείς του στόλου και ηγεμόνες της Μολδαβίας και Βλαχίας. Αναπτύχθηκε όλη η τάξη των Φαναριωτών και το Γένος, εκτός από την εκκλησιαστική ηγεσία, απέκτησε τότε και τάξη έμπειρων πολιτικών που, άσχετα από τα σκοτεινά σημεία της πολιτείας της, το ωφέλησε πολλαπλά και το προστάτευσε σε κρίσιμες στιγμές. (...)
Εξάλλου οι Έλληνες δεν έπαυσαν κατά την ίδια περίοδο να αγωνίζονται για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Έτσι συνέπραξαν και πάλι με τους Βενετούς. Τελικά στράφηκαν προς τη Ρωσία, πιστεύοντας ότι η ισχυρή ομόδοξη δύναμη του Βορρά ήταν ο φυσικός σύμμαχος και προστάτης των Ελλήνων. (...)
Στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα οι Έλληνες είχαν μεγαλύτερες ακόμη προόδους στην οικονομία και στα γράμματα, διέθεταν έμπειρα στελέχη για τον πόλεμο στην ξηρά και στη θάλασσα, κατείχαν υψηλές θέσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία και σε άλλες χώρες. Το Γένος υπερηφανευόταν και αποκτούσε αυτοπεποίθηση. « Ή είναι βέβαιον ότι ενεργείται της Ελλάδος η αναγγένησις ή δεν είναι τίποτε βέβαιον εις τον κόσμο» έγραφε ήδη στις αρχές του αιώνα ο Αδαμάντιος Κοραής. Φαίνεται ότι υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για την ανάκτηση της ελευθερίας του Γένους και ότι απέμενε η οργανωτική προετοιμασία του για τον αγώνα. Το έργο αυτό ανέλαβε και πραγματοποίησε η Φιλική Εταιρεία.
[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]
