Ίσκιοι κι αλαφροΐσκιωτοι
Λαϊκός λόγος και πολιτισμικές σημασίες
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-02-2573-0
Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 5/2012
Γλώσσα: Ελληνική, Νέα
€ 18.02 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
14 x 21 εκ., 432 γρ., 311 σελ.
Περιγραφή

Αφηγήσεις και γνώμες, οιονεί απαντήσεις σε πανάρχαια, επιτακτικά ερωτήματα για το πριν, το τώρα και το μετά της ζωής που η απαρχή τους χάνεται στο βάθος του χρόνου, αποτελούν αντικείμενο αυτής της μελέτης.
Μέσα από παραδόσεις και μύθους για δαίμονες, για δαιμονισμένους κι αλαφροΐσκιωτους, για νεράιδες και για ξωτικά αναδύεται το πρόσωπο του κακού και οι τρόποι αντιμετώπισής του· τα μοιρολόγια, τα ταφικά έθιμα και οι φανταστικές συνομιλίες ζώντων και τεθνεώτων με τον άγγελο του θανάτου φανερώνουν τη στάση του ανθρώπου απέναντι στο αναπόφευκτο τέλος· τα αινίγματα και οι επωδές, που σκοπό έχουν να παρακαλέσουν ή να εξαναγκάσουν τις αόρατες δυνάμεις να δείξουν το ευνοϊκό τους πρόσωπο, μαρτυρούν την επιβίωση του ιερού παιχνιδιού των λέξεων· ο λόγος που τρέπεται για να εκφράσει πάθη και παθήματα δηλώνει την ποιητικότητα της καθημερινής ζωής.
Ο διάλογος με τα κείμενα ανέδειξε τον κοινό τόπο των ανθρώπων που τα δημιούργησαν, όμως ένα σύγχρονο μυθιστόρημα και ένα δοκίμιο γραμμένο από λογοτέχνη κατέστησαν φανερό το γεγονός ότι ο ανώνυμος, μυθικός-ποιητικός λόγος επιβιώνει συχνά, παρά την απομάγευση της φύσης και παρά τις επιστημονικές εξηγήσεις των φαινομένων.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1: Η σχέση γλώσσας και πολιτισμού
Η γλώσσα και ο κόσμος
Η κοινωνική διάσταση της γλώσσας
Κοινωνιολογία και επικοινωνιολογία
2: Ο κοινός λαϊκός λόγος και η σημασία του στην παραδοσιακή κοινωνία
Ο hommo narrans
Ο λαϊκός λόγος
Λαϊκός λόγος και πολιτισμικές σημασίες
Κοινωνική νόρμα και παρέκκλιση
3: Η μέθοδος
Η ανάλυση περιεχομένου και οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις του λόγου
Θεωρητικές προτάσεις
Ο λόγος ως έκ-θεση και κοινωνική στάση
Προφορικός και γραπτός λόγος
Η πρακτική της κατανόησης
Η ερμηνευτική προσέγγιση και η ιστορικότητα της γνώσης:
-Η ερμηνεία ως κατασκευή
-Η ερμηνευτική φαινομενολογία
-Η ερμηνευτική προσέγγιση των κοινωνικών φαινομένων
Τα κείμενα και η ανάλυση: μια διαλεκτική σχέση
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΔΟΞΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΗΘΗ
1: Δαίμονες και δαιμονισμένοι. Η υποταγή και η εξέγερση
Ο μυθικός λόγος
Ο αρχαίος δαίμονας
Ο δαίμονας της χριστιανικής θρησκείας
Ο δαίμονας στον λαϊκό πολιτισμό
Η σχέση του δαίμονα με τον Θεό
Αγαθοδαίμονες και καλοκυράδες
Ο έρωτας του ανθρώπου με το στοιχειό
Οι αλαφροΐσκιωτοι
Οι φοβεροί δαίμονες
Η γυναίκα και ο δαίμονας
Οι δαιμονισμένοι
Οι ευτράπελες καταστάσεις
2: Λέγουν πως περνά άγγελος...
Ο 'βιωμένος' θάνατος και ο λόγος περί θανάτου
Ο πολιτισμός του θανάτου
Η κοινωνιολογία του θανάτου
Τα προαγγέλματα
Ο άγγελος
Ο εξημερωμένος θάνατος - Ο εξαγριωμένος θάνατος
Το πένθος
Το συλλογικό πένθος
Το πέρασμα. Εικόνες του κάτω κόσμου
Ο άδικος θάνατος. Η ήττα:
-Ο φθόνος
-Το μισοτελειωμένο έργο
-Ο ξεριζωμός
-Ο διπλός ξεριζωμός
Η κυριαρχία στον χρόνο (;)
Η μνήμη
Ο δίκαιος θάνατος. Η νίκη
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΟΙ ΤΡΟΠΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
1: Κυθηραϊκά γλωσσικά τεχνάσματα και παιχνίδια. Τα κρυμμένα νοήματα
Άσπρο είναι το χωράφι και μελαχροινός ο σπόρος
Το αίνιγμα
Η επωδή
Οι απαρχές
Η πολιτισμική λειτουργία του αινιγματικού λόγου: παίζειν και σπουδάζειν
Λαϊκή σοφία και φιλοσοφία
Μαγική σκέψη και επιστήμη
Ο βιωμένος κόσμος και ο αινιγματικός λόγος
Η λειτουργία της επωδής
Ο ποιητικός λόγος
Η κατάταξη των αινιγμάτων
Κεφάλαιο 2: Όταν ο λόγος επιστρέφει στο σώμα
Ένα παράδειγμα
Η εικονοποίηση
Ιδιοσυγκρασιακή και κατηγοριακή σκέψη
Η επιστροφή
Η ποιητικότητα του πεζού λαϊκού λόγου
Σύγχρονες και διαχρονικές χρήσεις της μεταφοράς
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ - Λαϊκή παράδοση και λογοτεχνία
Η προφορική λογοτεχνία
Λογοτεχνία και κοινωνία
Τα παραδομένα ήθη
Το αμερικανικό παράδειγμα
Ο κοινός τόπος λογοτέχνη-αναγνώστη
Η εθνική λογοτεχνία
Η βίωση της παράδοσης
Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους. Ο θάνατος ήρθε τελευταίος
Θυμική μνήμη και ανάδρομες πορείες
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Add: 2014-01-01 00:00:00 - Upd: 2021-04-01 16:50:07