Οι πρόσφατες τροποποιήσεις της εργατικής νομοθεσίας σε ιδιαίτερα σημαντικά θέματα, όπως είναι αυτό των ομαδικών απολύσεων, κατέστησαν αναγκαία την παρούσα έκδοση, στην οποία έχει ληφθεί υπόψη και πρόσφατη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων καθώς και του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ................................................................................ V
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ............................................................................ XXVII
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................. XXXI
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤO
Η ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
§ 1 Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. . 1.
Ι. Έννοια. . 1.
ΙΙ. Ο χαρακτηρισμός της σύμβασης από τα μέρη. . 2.
ΙΙΙ. Οι θεωρίες για την εξάρτηση. . 2
1. Το κριτήριο της οικονομικής εξάρτησης .. 3
2. Το κριτήριο της προσωπικής εξάρτησης ............................................ 4
ΙV. Η νομολογία. . 7.
V. Κριτική. . 9.
VΙ. Περαιτέρω κριτήρια για το χαρακτηρισμό της σχέσης ως εξαρτημένης εργασίας - O μισθωτός ως «τύπος» 10
VΙΙ. Ο τελολογικός προσδιορισμός της έννοιας της εξαρτημένης εργασίας- Το στοιχείο του επιχειρηματικού κινδύνου 13
VIII. Τεκμήρια εξαρτημένης εργασίας 16
§ 2 Διάκριση της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας από συγγενείς συμβάσεις 18
Ι. Σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών. . 18.
ΙΙ. Σύμβαση έργου. . 18.
ΙΙΙ. Σύμβαση προσωπικής εταιρίας 21
§ 3 Kατηγορίες εργαζομένων. . 23.
Ι. Γενικά για τη διάκριση των εργαζομένων σε κατηγορίες 23
ΙΙ. Υπάλληλοι και εργάτες 25
1. Η σημασία της διάκρισης 25
2. Τα κριτήρια διάκρισης 27
α) Το ουσιαστικό κριτήριο. . 27.
β) Το τυπικό κριτήριο. . 28.
ΙΙΙ.. Διευθύνοντες υπάλληλοι. . 29.
1. Οι διευθύνοντες υπάλληλοι ως ιδιαίτερη κατηγορία. . 29.
2. Έννοια. . 30.
3. Συνέπειες 32
§ 4 Ιδιαίτερα είδη της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. . 34.
Ι. Άτυπες συμβάσεις εργασίας 34
ΙΙ. Σύμβαση προσωρινής απασχόλησης 35
1. Ο κατ' επάγγελμα δανεισμός εργαζομένων. . 35.
2. Το νομοθετικό πλαίσιο της προσωρινής αποσχόλησης 37
............................................................................................. α) Εθνικό δίκαιο 38
β) Ενωσιακό δίκαιο 39
3. Τα εμπλεκόμενα μέρη στον κατ' επάγγλεμα δανεισμό και η ρύθμιση των μεταξύ τους σχέσεων 40
α) Η Επιχείρηση Προσωρινής Απασχόλης 41
β) Ο προσωρινά απασχολούμενος . 42
γ) Ο έμμεσος εργοδότης.. 42
δ) Η σχέση μεταξύ ΕΠΑ και έμμεσου εργοδότη.. 43
ε) Η σχέση μεταξύ ΕΠΑ και εργαζομένου.. 45
στ) Η σχέση μεταξύ έμμεσου εργοδότη και εργαζομένου.. 46
4. Η διάρκεια της παραχώρησης του προσωρινά απασχολουμένου στον έμμεσο εργοδότη 48
5. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης.. 52
6. Μορφές παράνομης προσωρινής απασχόλησης - Ενοικίαση προσωπικού μέσου συμβάσεων έργου 54
ΙΙΙ. Σύμβαση μερικής απασχόλησης 57
α) Έννοια, περιεχόμενο - Προϋποθέσεις κύρους 57
β) Η αμοιβή της μερικής απασχόλησης 62
γ) Παροχή εργασίας πέραν της συμφωνημένης 63
δ) Απαγόρευση διακρίσεων 64
ε) Εναλλαγή πλήρους απασχόλησης με μερική 66
στ) Λοιπές προστατευτικές ρυθμίσεις 67
ΙV. Τηλεργασία.................................................................................. 68
1. Η τηλεργασία ως νέα μορφή οργάνωσης της εργασίας 68
2. Έννοια. . 70.
3. Μορφές εμφάνισης 70
4. Το εργασιακό καθεστώς του «τηλεργαζομένου». . 70.
5. Η ευρωπαϊκή συλλογική συμφωνία - πλαίσιο για την τηλεργασία. . 73.
V. Σύμβαση ομαδικής εργασίας 75
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
§ 5 Σύνταγμα και εργατικό δίκαιο. . 81.
Ι. Η σημασία του Συντάγματος για το εργατικό δίκαιο. . 81.
1. Η οικονομικοπολιτική ουδετερότητα του Συντάγματος 81
2. Η επαγγελματική ελευθερία. . 81.
3. Το δικαίωμα της εργασίας 84
4. Η συνδικαλιστική ελευθερία. . 87.
α) Η συλλογική αυτονομία ειδικότερα. . 88.
β) Συλλογική αυτονομία και κρατική ρύθμιση των όρων εργασίας 89
γ) Το δικαίωμα της απεργίας 91
ΙΙ. Η επίδραση των συνταγματικών δικαιωμάτων στις ατομικές εργασιακές σχέσεις 92
1. Οι λειτουργίες των ατομικών δικαιωμάτων. . . 92
α) H αμυντική λειτουργία των ατομικών δικαιωμάτων - Τα ατομικά δικαιώματα ως αμυντικά δικαιώματα του ατόμου απέναντι στην κρατική εξουσία. . . 93
β)...................................................................................... Τα ατομικά δικαιώματα ως θεμελιώδεις αρχές της έννομης τάξης .. 93
αα) Η θεωρία της άμεσης τριτενέργειας 96
ββ) Η θεωρία της έμμεσης τριτενέργειας 99
2. Η υποχρέωση κρατικής προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων. . 100.
3. Η επίδραση των ατομικών δικαιωμάτων στο δίκαιο των συμβάσεων. . 105.
§ 6 H πρακτική της εκμετάλλευσης. . 108.
Ι. Έννοια. . 108.
ΙΙ. Προϋποθέσεις 109
α) Μακροχρόνια. . 109.
β) Γενική και απρόσωπη. . 110.
γ) Σταθερή και ομοιόμορφη. . 110.
δ) Ανεπιφύλακτη. . 110.
ΙΙΙ. Νομική φύση. . 112.
1. Η κανονιστική θεωρία - Η πρακτική ως έθιμο της επιχείρησης 112
2. Η συμβατική θεωρία - Η πρακτική ως βάση σιωπηρής συμφωνίας 113
3. Η θεωρία της εμπιστοσύνης - venire contra factum proprium nulli conceditur 115
4. Αξιολόγηση των θεωριών. . 116.
ΙV. Πεδίο εφαρμογής........................................................................... 119
V. Μεταβολή και κατάργηση της πρακτικής 119
§ 7 Η αρχή της ίσης μεταχείρισης 122
Ι................................................................................................ Έννοια, περιεχόμενο και λειτουργία 122
ΙΙ. Γενική αρχή της ίσης μεταχείρισης και ειδικές απαγορεύσεις διακρίσεων...... 123
ΙΙΙ. Νομική θεμελίωση. . 124.
ΙV. Προϋποθέσεις εφαρμογής 126
1. Ενεργός σχέση εργασίας 126
2. Παροχή εκούσια. . 127.
3. Παροχή νόμιμη. . 127.
4. Ουσιωδώς όμοιες καταστάσεις 128
5. Αρχή της ίσης μεταχείρισης και συμβατική ελευθερία. . 131.
6. Έλλειψη ειδικού και σοβαρού λόγου για διαφοροποιήσεις 137
α) Υπάλληλοι - εργάτες 142
β) Πλήρως και μερικώς απασχολούμενοι 144
γ). Απασχολούμενοι με σχέση δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου. . 146.
δ) Χρόνος πρόσληψης 147
7. Απασχόληση στον ίδιο εργοδότη. . 147.
V. Πεδίο εφαρμογής 149
VI. Αρχή της ίσης μεταχείρισης και πρακτική της εκμετάλλευσης (επιχειρησιακή συνήθεια) 150
VII. Συνέπειες από την παράβαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης 153
VIII. Αρχή της ίσης μεταχείρισης και συλλογικές κανονιστικές ρυθμίσεις 153
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ
§ 8 Απαγορεύσεις διακρίσεων................................................................... 157
Ι. Η απαγόρευση διακρίσεων στην απασχόληση και στην εργασία γενικά - Νομοθετικό πλαίσιο 157
ΙΙ. Απαγόρευση διακρίσεων και αρχή ίσης μεταχείρισης.............................. 160
IΙΙ. Είδη απαγορεύσεων διακρίσεων....................................................... 161
IV. Απαγόρευση διακρίσεων και αρχή της ίσης μεταχείρισης.......................... 162
V. Πεδίο εφαρμογής........................................................................... 164
VI. Μορφές διακρίσεων - Άμεσες και έμμεσες διακρίσεις............................... 165
1. Άμεσες διακρίσεις....................................................................... 166
2. Έμμεσες διακρίσεις..................................................................... 169
3. Η παρενόχληση ως διάκριση......................................................... 171
VII. Ίση αμοιβή για ίση αξίας εργασία....................................................... 172
1. Διατάξεις του κοινοτικού και εθνικού δικαίου που κατοχυρώνουν την αρχή της ίσης αμοιβής για όμοια ή ίσης αξίας εργασία 172
2. Έννοια αμοιβής......................................................................... 174
3. Έννοια όμοιας εργασίας ή εργασία ίσης αξίας................................... 175
4. Διάκριση λόγω φύλου ή λόγω ενός άλλου προστατευόμενου από το ν. 4443/2016 γνωρίσματος 176
VIII. Λόγοι που δικαιολογούν μια διαφορετική μεταχείριση............................ 177
Α. Διαφορετική μεταχείριση λόγω επαγγελματικών απαιτήσεων................. 178
Β. Επαγγελμαιτκή απαίτηση............................................................. 179
Γ. Αρχή αναλογικότητας ................................................................. 181
Δ. Διαφορετική μεταχείριση λόγω ηλικίας προς εξυπηρέτηση αυτών της πολιτικής της απασχόλησης, της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής κατάρτισης...................................................... 181
Ε. Διαφορετική μεταχείριση λόγω θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων...... 186
ΙX. Θετικά μέτρα................................................................................ 186
Χ. Έννομες συνέπειες........................................................................ 188
ΧΙ. Βάρος απόδειξης.......................................................................... 191
ΚΕΦΑΛΑΙΟ TETAΡΤΟ
Η ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ
§ 9 H σύναψη της σύμβασης εργασίας. . 195.
Ι. Οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της σύμβασης εργασίας 195
1. Υποχρεώσεις των μερών κατά τις διαπραγματεύσεις για σύναψη σύμβασης εργασίας 195
2. Συνέπειες από την παράβαση προσυμβατικών υποχρεώσεων. . 199.
ΙΙ. Προϋποθέσεις έγκυρης σύναψης 200
1. Δικαιοπρακτική ικανότητα. . 200.
2. Τύπος 201
3. Ειδικοί όροι 203
4. Αναγγελία πρόσληψης................................................................. 204
ΙΙΙ. Ειδικοί τρόποι κατάρτισης της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας 204
1. Σύμβαση εργασίας με διαγωνισμό. . 204.
2. Σύμβαση εργασίας με δοκιμή. . 207.
ΙV. Περιορισμοί της συμβατικής ελευθερίας κατά την κατάρτιση της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας 210
1. Ελευθερία σύναψης και καθορισμού του περιεχομένου της σύμβασης 210
2. Περιορισμοί της ελευθερίας σύναψης και επιλογής του αντισυμβαλλομένου. . 211.
3. Η επιλογή του προσώπου του αντισυμβαλλομένου. . 212.
α) Η ελευθερία επιλογής 212
β) Το δικαίωμα πληροφόρησης του εργοδότη και τα όριά του. . 213.
γ) Το «δικαίωμα στο ψέμα». . 220.
4. Aπαγορεύσεις σύναψης 221
5. Αναγκαστικές συμβάσεις εργασίας 222
α) Προστασία ειδικών κατηγοριών εργαζομένων βάσει του ν. 2643/ 1998. . 222.
β) Φορτοεκφορτωτικές εργασίες 227
6. Υποχρέωση επαναπρόσληψης εργαζομένων σε επιχειρήσεις εποχιακής λειτουργίας 228
α) Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις εποχιακής λειτουργίας........................ 229
β) Τουριστικά και επισιτιστικά καταστήματα εποχιακής λειτουργίας 233
γ). Επιχειρήσεις Τουριστικών Λεωφορείων. . 233.
§ 10 H ελαττωματική σύμβαση εργασίας. . 234.
Ι. Άκυρη και ακυρώσιμη σύμβαση εργασίας 235
ΙΙ. Μερική και ολική ακυρότητα. . 237.
ΙΙΙ. Αξιώσεις του εργαζομένου από την παροχή εργασίας στο πλαίσιο άκυρης σύμβασης 238
1. Περιορισμός των συνεπειών της ακυρότητας - Ακυρότητα ex nunc. .. 238.
2. Αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού. .. 243.
α) Περιεχόμενο της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού. .. 244.
β) Νομική μεταχείριση της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού. .. 246.
3. Μισθολογικές παροχές χορηγούμενες ανεξάρτητα από το κύρος της σύμβασης. 247
IV. Η λύση της άκυρης σύμβασης εργασίας 247
V. Καταχρηστική επίκληση της ακυρότητας 251
VΙ. Επικύρωση άκυρης σύμβασης εργασίας 253
VII. Δικονομικά ζητήματα 254
§ 11 Η διάρκεια της σύμβασης εργασίας. . . 256
Ι. Γενικές παρατηρήσεις 256
ΙΙ. Σύμβαση ορισμένου χρόνου. . . 258
1. Ορισμένη διάρκεια ημερολογιακά καθορισμένη. . . 259
2. Ορισμένη διάρκεια συναγόμενη από το είδος και το σκοπό της εργασίας 260
3. Σύμβαση με διαλυτική αίρεση 264
ΙΙΙ. Σύμβαση αορίστου χρόνου. . . 265
ΙV. Σύμβαση εργασίας που η διάρκειά της ορίζεται για ολόκληρη τη ζωή ενός προσώπου ή υπερβαίνει την πενταετία 265
V. Απαγόρευση διακρίσεων. . . 265
VI. Περιορισμοί στην ελευθερία σύναψης συμβάσεων ορισμένου χρόνου. . . 268.
1. Δικαιολογητικός λόγος των περιορισμών στην ελευθερία σύναψης συμβάσεων ορισμένου χρόνου 269
2. Νομοθετικές βάσεις των περιορισμών. . . 272
α) Άρθρο 8 παρ.3 ν. 2112/1920. . . 272
β) ΑΚ 281. . . 274
γ) Π.Δ. 81/2003. . . 275
3. Κρίσιμο χρονικό σημείο για τη συνδρομή αντικειμενικού λόγου. . . 279
4. Αντικειμενικοί λόγοι που δικαιολογούν την ορισμένη διάρκεια. . 280.
α) Παροδικές ανάγκες της επιχείρησης σε εργατικό δυναμικό. . . 280
αα) Πρόγνωση. . . 281
ββ) Αιτιώδης συνάφεια. . 281.
β) Εποχιακή απασχόληση. . 282.
γ). Αναπλήρωση εργαζομένου. . 283.
δ) Η αβεβαιότητα ως προς τις μελλοντικές ανάγκες της επιχείρησης σε εργατικό δυναμικό 285
ε). Δοκιμή του εργαζομένου. . 287.
στ) Λόγοι κείμενοι στο πρόσωπο του εργαζομένου. . 288.
αα) Η επιθυμία του εργαζομένου. . 289.
ββ) Συμπλήρωση του προβλεπόμενου για την συνταξιοδότηση του εργαζομένου ορίου ηλικίας 289
γγ) Συμβάσεις ορισμένου χρόνου με αλλοδαπούς 290
ζ). Ορισμένη διάρκεια επιβαλλόμενη από νόμο ή κανονισμό που έχει ισχύ νόμου 290
VΙΙ. Tήρηση έγγραφου τύπου για την ανανέωση της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου 291
VΙΙΙ. Συνέπειες ακυρότητας του όρου για την ορισμένη διάρκεια. . 292.
ΙΧ. Διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στο δημόσιο τομέα 293
KΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ
§ 12 Περιορισμοί στην ελευθερία διαμόρφωσης του περιεχομένου της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. 299
Ι. Περιορισμοί της συμβατικής ελευθερίας 299
1. Περιορισμοί μέσω διατάξεων αναγκαστικού δικαίου. . 299.
2. Περιορισμοί μέσω συλλογικών κανονιστικών ρυθμίσεων..................... 299
3. Περιορισμοί μέσω γενικών ρητρών - Η ανάγκη ενός ευρύτερου δικαστικού ελέγχου του περιεχομένου της σύμβασης εργασίας 300
ΙΙ.... Η ΑΚ 281 ως νομοθετική βάση του δικαστικού ελέγχου των όρων της σύμβασης εξαρτημένη εργασίας - Κριτήρια του δικαστικού ελέγχου...................................................................................... 304
ΙΙΙ. Συμβατικοί όροι που περιορίζουν την επαγγελματική ελευθερία του εργαζομένου - Ρήτρες απαγόρευσης ανταγωνισμού για το μετά τη λύση της σύμβασης εργασίας διάστημα... 308
1. Δικαιολογημένο επαγγελματικό συμφέρον του εργοδότη 311
2. Χρονική και τοπική έκταση της απαγόρευσης 312
3. Εύλογο οικονομικό αντάλλαγμα 313
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤO
ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ
§ 13 Η υποχρέωση παροχής εργασίας και το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. . 317.
Ι. Υποχρέωση παροχής εργασίας 317
1. Η παροχή εργασίας και η ετοιμότητα για εργασία. . 317.
2. Υποχρέωση αυτοπρόσωπης εκπλήρωσης 318
3. Το αμεταβίβαστο της αξίωσης του εργοδότη. . 319.
ΙΙ. Έννοια, λειτουργία και θεμελίωση του διευθυντικού δικαιώματος 322
ΙΙΙ. Τα όρια του διευθυντικού δικαιώματος 324
1. Nόμος, συλλογική σύμβαση εργασίας, κανονισμός εργασίας 324
2. Ατομική σύμβαση εργασίας 324
3. Απαγόρευση καταχρηστικής άσκησης 325
4. Υποχρέωση άσκησης του διευθυντικού δικαιώματος........................... 328
5. Aρχή της ίσης μεταχείρισης 328
6. Συγκεκριμενοποίηση της εργασιακής σχέσης 329
IV. Συνέπειες από την άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος καθ’ υπέρβαση των ορίων του 329
V. Είδος εργασίας 332
1. Παρεμφερείς και πρόσθετες εργασίες 335
2. Μεταβολή στο είδος της απασχόλησης 337
3. Συγκεκριμενοποίηση της εργασιακής σχέσης 340
VI. Τόπος εργασίας 343
1. Μεταβολή του τόπου εργασίας 344
α) Μετάθεση. . 344.
β) Μεταφορά της εκμετάλλευσης σε άλλο τόπο. . 348
2. Απασχόληση εκτός έδρας.. 348
VII. Χρόνος εργασίας 351
1.Έννοια. . 351.
2. Η διάρκεια του χρόνου εργασίας 352
3. Η ετοιμότητα για εργασία ως χρόνος εργασίας................................... 354
α) Γνήσια ετοιμότητα... 355
β) Απλή ετοιμότητα... 355
γ) Ετοιμότητα κλήσης.. 359
4. Μεταβολή του χρόνου εργασίας.. 361
VIII. Διεύρυνση του διευθυντικού δικαιώματος με συμβατικές ρήτρες 363
ΙΧ.. Απαλλαγή από την υποχρέωση παροχής εργασίας. . 368.
§ 14 Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του εργαζομένου. . 369.
Ι. Έννοια. . 369.
ΙΙ. Νομική θεμελίωση. . 369.
ΙΙΙ. Η υποχρέωση πίστης του εργαζομένου. . 371.
V. Οι επιμέρους υποχρεώσεις............................................................... 374
1. Υποχρέωση παράλειψης πράξεων ανταγωνισμού. . 375.
2. Υποχρέωση παράλειψης παράλληλης απασχόλησης 376
3. Υποχρέωση εχεμύθειας 377
4. Υποχρέωση πληροφόρησης 379
5. Υποβολή σε ιατρικές εξετάσεις....................................................... 380
6. Περιορισμοί στην ελευθερία γνώμης 381
7. Υποχρέωση παράλειψης συμπεριφοράς που συνιστά απαγορευμένη διάκριση ή παρενόχληση 384
8. Η εκτός υπηρεσίας συμπεριφορά. . 384.
VΙ. Συνέπειες της παράβασης παρεπόμενων υποχρεώσεων. . 386.
§ 15 H μη εκπλήρωση της παροχής εργασίας, η πλημμελής εκπλήρωση και η ευθύνη του εργαζομένου 387
Ι. Η ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης εργασίας 387
ΙΙ. Η μη παροχή εργασίας 388
1. Ανυπαίτια αδυναμία παροχής 389
2. Υπαίτια αδυναμία παροχής 390
3. Αδυναμία παροχής από υπαιτιότητα του εργοδότη. . 391.
ΙΙΙ. Η πλημμελής εκπλήρωση. . 392.
ΙV. Η ευθύνη του εργαζομένου. . 395.
1. Η αρχή της πλήρους ευθύνης για κάθε πταίσμα. . 396.
2. Οι ιδιαιτερότητες της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ως δικαιολογικός λόγος περιορισμού της ευθύνης του εργαζομένου για ζημίες που προκαλεί κατά την εκτέλεση της εργασίας του................. 396
3. Προϋποθέσεις για τον περιορισμό της ευθύνης του εργαζομένου. . 400.
V. Η ΑΚ 300 ως νομοθετική βάση του περιορισμού της ευθύνης του μισθωτού.. 404
VI. Η συνταγματική διάσταση του προβλήματος 408
VII. H αναγκαιότητα νομοθετικής ρύθμισης της ευθύνης του μισθωτού 410
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕBΔΟΜΟ
ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ
§ 16 H υποχρέωση παροχής μισθού. . 413.
Ι. Έννοια. . 413.
ΙΙ. Το περιεχόμενο του μισθού. . 416.
1. Χρηματικός μισθός 416
2. Μισθός σε είδος 416
ΙΙΙ. Ο καθορισμός του ύψους του μισθού. . 418.
1. Ατομική σύμβαση εργασίας 418
2. Συλλογική σύμβαση εργασίας ....................................................... 419
3. Νόμος..................................................................................... 422
4. Συνηθισμένος μισθός ................................................................. 424
ΙV. Στοιχεία προσδιοριστικά του ύψους του μισθού. . 424.
1. Χρονικός μισθός 425
2. Μισθός με βάση την απόδοση της εργασίας 425
V. Ιδιαίτερες μορφές αμοιβής 428
1. Προμήθεια. 428
2. Συμμετοχή στα κέρδη της επιχείρησης 428
3. Παροχές από προγράμματα ομαδικής ασφάλισης του προσωπικού. . 429.
4. Οικειοθελείς παροχές 431
5. Φιλοδωρήματα. . 437.
VI. Η σύνθεση του μισθού. .................................................................... 437
1. Βασικός μισθός και επιδόματα. . 437.
2. Επιδόματα υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας 439
3. Επιδόματα εορτών. . 440.
4. Οικογενειακά επιδόματα. . 442.
VII. Σχέση νόμιμου και συμβατικού μισθού. . 443.
1. Η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης 444
2. Σύγκριση νόμιμου και συμβατικού μισθού. . 446.
VIII. Διακρίσεις του μισθού 451
1. Τακτικές και έκτακτες αποδοχές 451
2. Τακτικές και καταβαλλόμενες αποδοχές .......................................... 452
IX. Μείωση μισθού. . 453.
1. Δικαίωμα ανάκλησης 454
2. Τροποποιητική καταγγελία. . 456.
X. Η καταβολή του μισθού και οι συνέπειες της μη καταβολής....................... 457
1. Χρόνος, τόπος και τρόπος πληρωμής 457
α) Χρόνος πληρωμής ................................................................. 457
β) Τόπος πληρωμής 458
γ). Τρόπος πληρωμής 459
2. Συνέπειες μη καταβολής 459
XI. Παραγραφή και αποδυνάμωση μισθολογικών αξιώσεων. . 462.
1. Παραγραφή. . 462.
2. Αποδυνάμωση. . 463.
XII. Η προστασία του μισθού. . 469.
1. Προστασία έναντι του εργοδότη. . 469.
α) Απαγόρευση συμψηφισμού, κατάσχεσης και εκχώρησης του μισθού. . 469.
β) Απαγόρευση παραίτησης από το μισθό. . 470.
γ). Απαγόρευση κρατήσεων. . 471.
2. Προστασία έναντι των δανειστών του εργοδότη. . 471.
3. Προστασία έναντι των δανειστών του μισθωτού. . 473.
§ 17 Μισθός χωρίς παροχή εργασίας. . 474.
I. Γενικά. . 474.
ΙI. Υπερημερία εργοδότη ως προς την αποδοχή της εργασίας 474
1. Προϋποθέσεις υπερημερίας εργοδότη. . 476.
α) Έγκυρη σύμβαση εργασίας 476
β) Προσφορά από τον εργαζόμενο της εργασίας 476
γ). Δυνατότητα εκπλήρωσης της παροχής 477
δ) Μη αποδοχή της εργασίας από τον εργοδότη. . 478.
2. Παύση της υπερημερίας 478
α) Με την αποδοχή της εργασίας.................................................. 478
β) Με δήλωση του εργοδότη ότι αποσχέχεται τις υπηρεσίες του εργαζομένου 478
γ) Με τη λύση της σύμβασης εργασίας............................................. 479
δ) Με την περιέλευση του εργαζομένου σε αδυναμία προσφοράς........... 479
3. Συνέπειες της υπερημερίας 479
α) Μισθοί υπερημερίας 480
β) Αφαίρεση ωφέλειας 480
γ). Καταχρηστική άσκηση της αξίωσης για μισθούς υπερημερίας 483
ΙΙI. Αδυναμία αποδοχής της εργασίας για λόγους που αφορούν τον εργοδότη. . 485.
1. Ο κίνδυνος λειτουργίας της εκμετάλλευσης 485
2. Διάκριση του κινδύνου λειτουργίας της εκμετάλλευσης από τον οικονομικό κίνδυνο 486
3. Η ρύθμιση της ΑΚ 656. . 486.
4. Η θεωρία των σφαιρών. . 490.
5. Η σύμφωνα με την ΑΚ 656 κατανομή του μισθολογικού κινδύνου ως εκδήλωση ενός γενικότερου κανόνα κατανομής του κινδύνου της αντιπαροχής............................................................ 494
6. Αδυναμία αποδοχής που οφείλεται σε ανώτερη βία. . 496.
7. Ο μισθολογικός κίνδυνος σε περίπτωση απεργίας 498
ΙV. Αδυναμία παροχής της εργασίας εξαιτίας κωλύματος από σπουδαίο λόγο. . 500.
1. Η ρύθμιση των άρθρων 657 και 658 ΑΚ. . 501.
2. Προϋποθέσεις εφαρμογής 502
α) Κώλυμα του εργαζομένου προς παροχή εργασίας οφειλόμενο σε σπουδαίο λόγο 502
β) Έλλειψη υπαιτιότητας του εργαζομένου. . 503.
γ). Παροχή εργασίας πλέον του δεκαημέρου. . 504.
3. Συνέπειες 505
§ 18 Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του εργοδότη.......................................... 506
Ι. Γενικά. . 506.
ΙΙ. Νομική θεμελίωση. . 506
ΙΙΙ. Διακρίσεις 508
IV. Συνέπειες παράβασης 509
V. Οι επιμέρους υποχρεώσεις 510
1. Υποχρέωση προστασίας της ζωής και υγείας του εργαζομένου. 510
α) Διατάξεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου. . 510.
β) Έννομες συνέπειες της παράβασης των υποχρεώσεων προστασίας 514
γ) Ευθύνη εργοδότη για εργατικά ατυχήματα. . 515
αα) Έννοια εργατικού ατυχήματος 515
ββ) Η ευθύνη κατά το ν. 551/1915. . 517.
γγ) Η ευθύνη κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ - Απαλλαγή του εργοδότη από την ευθύνη αποκατάστασης της περιουσιακής ζημίας........................................................................... 519
2. Υποχρέωση προστασίας της προσωπικότητας του εργαζομένου. 521
3. Η προστασία προσωπικών δεδομένων του εργαζομένου ειδικότερα. . 525
α)...................................................................................... Εφαρμογή ν. 2472/1997 στις εργασιακές σχέσεις - Πεδίο εφαρμογής.. 526
β)...................................................................................... Προϋποθέσεις νόμιμης επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων.. 526
γ). Διασφάλιση του δικαιώματος προστασίας προσωπικών δεδομενων από ανεξάρτητη αρχή - Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.. 530
δ) Έλεγχος των ηλεκτρονικών επικοινωνιών των εργαζομένων στο χώρο εργασίας .. 531
ε) Έλεγχος τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.. 535
στ) Έλεγχος μέσω κλειστών συστημάτων τηλεόρασης.. 536
4. Υποχρέωση προστασίας των περιουσιακών αγαθών του εργαζομένου. . 538.
5. Υποχρέωση πληροφόρησης 539
6. Υποχρέωση χορήγησης άδειας αναψυχής 540
7. Υποχρέωση ίσης μεταχείρισης των εργαζομένων. . 540.
8. Υποχρέωση απασχόλησης του εργαζομένου. . 540.
§ 19 Η προαγωγή του εργαζομένου. . 544.
Ι. Έννοια. . 545.
ΙΙ. Διακρίσεις 545
ΙΙΙ. Θεμελίωση του δικαιώματος προαγωγής 545
ΙV. Ο δικαστικός έλεγχος της παράλειψης προαγωγής 546
1. Τα συμβούλια προαγωγών ως εργοδοτικά όργανα. . 546.
2. Η νομοθετική βάση του δικαστικού ελέγχου. 547
α) Κανονισμοί συμβατικής ισχύος 547
β) Κανονισμοί νομοθετικής ισχύος 548
3. Η έκταση του δικαστικού ελέγχου. . 549.
V. Η κατά πλάσμα προαγωγή. . 550.
VI. Παραγραφή των αξιώσεων του παραλειφθέντος υπαλλήλου..................... 553
VII. Άμυνα του εργοδότη. . 554.
VIII. Δικονομικά ζητήματα. . 556.
KEΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ
ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΑΔΕΙΑ ΑΝΑΨΥΧΗΣ
§ 20 Τα χρονικά όρια εργασίας. . 557.
Ι. Γενικά. . 557.
ΙΙ. Ενωσιακό δίκαιο - Οδηγία 2003/88 558
1. Καθιέρωση ελάχιστων περιόδων ημερήσιας, εβδομαδιαίας και ετήσιας ανάπαυσης και μέγιστης εβδομαδιαίας εργασίας 558
2. Χρόνος εργασίας και χρόνος ανάπαυσης 561
3. Η ένταξη της ετοιμότητας για εργασία στην έννοια του χρόνου εργασίας 563
4. Η ετοιμότητα για εργασία στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας 565
ΙΙΙ. Νόμιμο ωράριο. . 567.
1. Ο γενικός κανόνας 568
2. Ειδικές ρυθμίσεις 569
3. Παρεκκλίσεις 570
4. Εργαζόμενοι που δεν υπόκεινται στις διατάξεις περί χρονικών ορίων εργασίας 571
ΙV. Ωράριο καθοριζόμενο με εθνικές γενικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας 572
V. Ωράριο καθοριζόμενο από τους λοιπούς παράγοντες διαμόρφωσης των όρων εργασίας 573
VI. Κατανομή του ωραρίου στις εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας - Εξαήμερη και πενθήμερη απασχόληση 574
1. Το πενθήμερο εργασίας: Έννοια - καθιέρωση. . 574
2. Αποδοχές - ωρομίσθιο. . 576
VII. Υπερβάσεις ωραρίου 576
............................................................................................. 1. Υπερεργασία ........................................................................................................................................................................................... 577
α) Η θεσμοθετημένη υπερεργασία 577
β) Η απλή υπερεργασία 579
2. Υπερωρία ............................................................................... 580
α) Υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου - Η υπερωριακή απασχόληση κατά τις εργάσιμες ημέρες της εβοδμάδας 580
β) Η υπερωριακή απασχόληση κατά τις Κυριακές και λοιπές αργίες 581
γ). Νόμιμη υπερωριακή απασχόληση. 584
δ) Παράνομη υπερωριακή απασχόληση. . 585
. 3. Το καταβαλλόμενο ωρομίθσιο ως βάση υπολογισμού των αμοιβών και προσαυξήσεων υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης . . 587
4. Συμφωνίες ως προς την παροχή υπερωριακής εργασίας....................... 591
5. Παραίτηση από την αξίωση υπερωριακής αμοιβής 592
6. Συμφωνία κάλυψης των αξιώσεων από την παροχή υπερωριακής εργασίας από τις μεγαλύτερες των νομίμων καταβαλλόμενες απόδοχές 593
7. Παραγραφή. . 594.
VΙΙI. Η απασχόληση κατά την 6η ημέρα υπό καθεστώς πενθήμερης απασχόλησης 594
ΙΧ. Διευθέτηση χρόνου εργασίας 598
§ 21 Η άδεια αναψυχής. . 601.
Ι. Έννοια, σκοπός και φύση της αξίωσης για άδεια αναψυχής 601
ΙΙ. Το νομικό πλαίσιο. . 603.
1. Ενωσιακό δίκαιο 603
2. Εθνικό δίακιο 604
ΙΙΙ. Προϋποθέσεις για τη γένεση της αξίωσης 605
1. Ύπαρξη σχέσης εργασίας 605
2. Συμπλήρωση ορισμένου χρόνου υπηρεσίας 605
3. Συνεχής απασχόληση 608
ΙV. Περιεχόμενο της αξίωσης 611
1. Η διάρκεια της άδειας αναψυχής 611
2. Χρηματικές παροχές που συνδέονται με την άδεια. . 613.
α) Αποδοχές άδειας 613
β) Επίδομα άδειας 615
V. Η εκπλήρωση της υποχρέωσης 615
1. Ο χρόνος παροχής της άδειας 615
2. Ο τρόπος εκπλήρωσης της παροχής 617
3. Συνέπειες της μη εκπλήρωσης 619
VI. Τύχη της άδειας σε περίπτωση λύσης της σύμβασης 620
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
§ 22 Τρόποι λύσης της σύμβασης εργασίας................................................. 623
I. Λύση με συμφωνία των μερών........................................................... 624
II. Μονομερής λύση........................................................................... 624
ΙΙΙ. Λοιποί τρόποι.............................................................................. 624
1. Θάνατος του εργαζομένου............................................................ 624
2. Θάνατος του εργοδότη................................................................. 624
3. Σύγχυση................................................................................... 624
4. Αυτοδίκαιη λύση ........................................................................ 625
§ 23 Η καταγγελία..................................................................................... 626
I. Έννοια και νομική φύση.................................................................. 626
ΙΙ. Νομική βάση................................................................................ 626
ΙΙΙ. Η δήλωση της καταγγελίας............................................................... 627
1. Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης............................................... 627
2. Αναφορά του λόγου καταγγελίας.................................................... 628
3. Η «περιέλευση» της καταγγελίας στον αντισυμβαλλόμενο..................... 628
IV. Προϋποθέσεις κύρους της καταγγελίας................................................ 629
V. Αντιπροσώπευση στην καταγγελία..................................................... 630
VI. Ανάκληση καταγγελίας................................................................... 632
VII. Είδη καταγγελίας.......................................................................... 633
1. Τακτική και έκτακτη καταγγελία...................................................... 633
2. Καταγγελία με προθεσμία ή χωρίς προθεσμία.................................... 635
3. Καταγγελία υπό αίρεση................................................................ 635
4. Μερική καταγγελία...................................................................... 636
§ 24 Η γενική προστασία από την καταγγελία - Εισαγωγή............................... 637
§ 25 Τυπικοί περιορισμοί της εργοδοτικής καταγγελίας................................... 640
Ι. Ν. 2112/1920, 3198/1955 και β.δ. 16/18.7.1920 – Προϋποθέσεις εφαρμογής... 640
1. Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου............................... 640
2. Παροχή εξαρτημένης εργασίας κατά κύριο επάγγελμα.......................... 641
3. Συμπλήρωση ενός ελαχίστου χρόνου αναμονής................................. 642
ΙΙ. Τυπικές προϋποθέσεις.................................................................... 644
1. Έγγραφος τύπος....................................................................... 644
2. Προθεσμίες προειδοποίησης........................................................ 645
3. Αποζημίωση............................................................................. 648
α) Σκοπός, λειιτουργία και νομική φύση......................................... 648
β) Προϋποθέσεις χορήγησης....................................................... 649
γ). Το ύψος της αποζημίωσης και ο τρόπος υπολογισμού της............... 651
αα) Διάκριση μεταξύ υπαλλήλων και εργατών............................. 651
ββ) Διάρκεια απασχόλησης στο συγκεκριμένο εργοδότη................ 654
γγ) Τακτικές αποδοχές.......................................................... 656
δ) Νομοθετικοί περιορισμοί ως προς το ύψος της αποζημίωσης............ 658
ε) Aτομικές συμφωνίες ως προς την αποζημίωση και το ύψος της........... 660
στ) Χρόνος, τόπος και τρόπος καταβολής της αποζημίωσης................. 661
ζ). Συμψηφισμός, εκχώρηση και κατάσχεση της αξίωσης για την απόζημίωση 662
η) Συνέπειες μη καταβολής της αποζημίωσης.................................... 663
θ) Προθεσμία για την άσκηση της αξίωσης αποζημίωσης..................... 665
4. Η κοινωνικοασφαλιστική κάλυψη του εργαζομένου............................ 666
5. Αναγγελία της καταγγελίας........................................................... 666
ΙΙΙ. Απαλλαγή του εργοδότη από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης...... 667
1. Καταγγελία ύστερα από υποβολή μήνυσης ή άσκηση ποινικής δίωξης κατά του εργαζομένου 668
α) Προϋποθέσεις απαλλαγής από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης 668
β) Χρονικά όρια άσκησης του δικαιώματος...................................... 669
γ) Αθώωση του εργαζομένου και συνέπειες αυτής στο κύρος της καταγγελίας 670
δ) Καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος καταγγελίας....................... 672
ε) Προθεσμία προσβολής του κύρους της καταγγελίας και άσκησης της αξίωσης για αποζημίωση 673........................................................................................
2. Καταγγελία λόγω ανώτερης βίας.................................................... 674
α) Περιστατικά ανώτερης βίας....................................................... 674
β) Οριστική και ολική διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης............. 675
3. Καταγγελία λόγω αντισυμβατικής συμπεριφοράς του εργαζομένου που στοχεύει στην πρόκληση της απόλυσής του 676
§ 26 Ουσιαστικοί περιορισμοί της καταγγελίας.............................................. 678
I. Περιορισμοί βάσει της ΑΚ 281 – Η καταχρηστική απόλυση........................ 678
1. Η κακόβουλη καταγγελία............................................................. 678
2. Η αντικειμενικά αδικαιολόγητη καταγγελία........................................ 680
3. Η απόλυση ως ultima ratio............................................................ 682
4. Η καταχρηστική απόλυση στην αρεοπαγιτική νομολογία ..................... 684
ΙΙ. Νόμιμοι λόγοι απόλυσης................................................................. 687
1. Ατομικοί λόγοι........................................................................... 688
α) Κλονισμός της εμπιστοσύνης ως λόγος καταγγελίας....................... 691
β) Πιέσεις τρίτων προς τον εργοδότη ως λόγος καταγγελίας................. 693
2. Οικονομικοτεχνικοί λόγοι............................................................. 696
α) Έννοια οικονομικοτεχνικών λόγων - Η καταγγελία ως συνέπεια επιχειρηματικών αποφάσεων του εργοδότη ........................................................................................ 696
β) Ο δικαστικός έλεγχος των επιχειρηματικών αποφάσεων του εργοδότη 697
γ) Ο δικαστικός έλεγχος της καταγγελίας......................................... 699
αα) Δυνατότητα αποφυγής της απόλυσης με τη λήψη άλλων ηπιότερων μέτρων - Η μετάθεση προηγείται της απόλυσης................................................................................. 700
ββ) Δυνατότητα απασχόλησης σε άλλη θέση εργασίας με διαφορετικούς (δυσμενέστερους) όρους εργασίας - Η τροποποιητική καταγγελία προηγείται της απόλυσης................... 702
γγ) Μέτρα νομοθετικά προβλεπόμενα για την αποφυγή απολύσεων. 706
3. Η ορθή επιλογή του απολυτέου...................................................... 707
α) Ο κύκλος των προσώπων, μεταξύ των οποίων θα χωρήσει η επιλογή του απολυτέου 708
β) Τα κρίσιμα για την επιλογή κριτήρια και η βαρύτητά τους.................. 710
III. Oυσιαστικοί περιορισμοί βάσει ειδικών νομοθετικών ρυθμίσεων............... 714
1. Νομοθετικές απαγορεύσεις της καταγγελίας...................................... 714
2. Καταγγελία λόγω νόμιμης συνδικαλιστικής δράσης............................. 715
IV. Περιορισμοί της εργοδοτικής καταγγελίας βάσει συλλογικών συμβάσεων εργασίας και κανονισμών εργασίας 717
§ 27 Συνέπειες άκυρης απόλυσης............................................................... 720
I. Σχετική ακυρότητα – Παραίτηση από το δικαίωμα προσβολής του κύρους της απόλυσης 720
II. Προθεσμία προσβολής του κύρους της απόλυσης.................................. 721
III. Μισθοί υπερημερίας....................................................................... 723
IV. Αξίωση επαναπασχόλησης.............................................................. 723
V. Aξίωση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης........................... 724
§ 28 Oμαδικές απολύσεις.......................................................................... 725
Ι. Προστασία μέσω διαδικασίας........................................................... 725
1. H κοινοτική ρύθμιση................................................................... 725
2. Η εθνική ρύθμιση....................................................................... 727
ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής........................................................................... 729
1. Επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν πάνω από 20 άτομα .... 729
2. Εξαιρέσεις από το πεδίιο εφαρμογής............................................... 729
3. Εφαρμογή του ν. 1387/1983 σε περίπτωση οριστικής διακοπής της δραστηριότητας της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης 730
ΙΙΙ. Έννοια ομαδικών απολύσεων.......................................................... 731
1. Κριτήρια προσδιορισμού.............................................................. 731
2. Έννοια απόλυσης...................................................................... 732
3. Επιχείρηση και εκμετάλλευση........................................................ 735
4. Υπολογισμός αριθμού απασχολουμένων......................................... 737
ΙV. Η διαδικασία των ομαδικών απολύσεων ............................................ 739
1. Υποχρέωση πληροφόρησης και διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των εργαζομένων 739
2. Συμφωνία για τις απολύσεις.......................................................... 742
3. Διοικητική παρέμβαση................................................................. 743
V. Συνέπειες από τη μη τήρηση των διατάξεων για τις ομαδικές απολύσεις ...... 744
§ 29 Η ειδική προστασία από την απόλυση................................................. 747
Ι. Συνδικαλιστικά στελέχη................................................................... 747
1. Σκοπός της προστασίας............................................................... 747
2. Προστατευόμενα πρόσωπα........................................................... 748
α) Μέλη διοίκησης συνδικαλιστικής οργάνωσης................................ 748
β) Ιδρυτικά μέλη........................................................................ 749
γ) Λοιπά προστατευόμενα πρόσωπα............................................. 750
3. Διάρκεια προστασίας.................................................................. 750
4. Προϋποθέσεις προστασίας........................................................... 751
α) Σύμβαση εργασίας................................................................ 751
β) Συμπλήρωση του προβλεπόμενου από τη γενική νομοθεσία ελάχιστου χρόνου απασχόλησης στην επιχείρηση ........................................................................................ 752
γ) Καταγγελία σύμβασης εργασίας................................................ 753
δ) Δυνατότητα απασχόλησης του συνδικαλιστικού στελέχους.............. 753
αα) Η επιχείρηση ή εκμετάλλευση στην οποία απασχολείται το συνδικαλιστικό στέλεχος διακόπτουν οριστικά και πλήρως την λειτουργία τους............................................... 754
ββ) Όταν το συνδικαλιστικό στέλεχος περιέρχεται σε διαρκή αδυναμία (έστω και από ενέργειες τρίτου) να εκτελέσει την εργασία του στον τόπο εργασίας.................................... 754
ε) Γνώση της συνδικαλιστικής ιδιότητας από τον εργοδότη................ 755
5. Περιεχόμενο της ειδικής προστασίας................................................ 755
α) Λόγοι καταγγελίας................................................................. 755
β) Διαπίστωση του νόμιμου λόγου καταγγελίας από την Επιτροπή Προστασίας των Συνδικαλιστικών Στελεχών ........................................................................................ 757
6. Σχέση της ειδικής προστασίας του ν.1264/1982 με τη γενική προστασία από την απόλυση 759
7. Συνέπειες από τη μη τήρηση των διατάξεων για την απόλυση συνδικαλιστικών στελεχών 760
8. Καταχρηστική επίκληση της ειδικής προστασίας.................................. 760
ΙΙ. Εργαζόμενες γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης και λοχείας.................. 762
ΙΙΙ. Στρατευμένοι μισθωτοί.................................................................... 765
IV. Άτομα με ειδικές ανάγκες................................................................. 767
§ 30 Καταγγελία σύμβασης εργασίας από τον εργαζόμενο.............................. 769
Ι. Η καταγγελία της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου........................... 769
ΙΙ. Η αποχή από την εργασία ως σιωπηρή καταγγελία................................ 771
1. Αποχή λόγω ασθένειας............................................................... 771
2. Αποχή για άλλη, εκτός από την ασθένεια, αιτία.................................. 773
ΙΙΙ. Αποχώρηση ή απόλυση λόγω συνταξιοδότησης.................................... 774
ΙV. Aποχώρηση με τη συγκατάθεση του εργοδότη (άρθρ. 8 εδ.α΄ ν. 3198/ 1955).... 776
§ 31 Η έκτακτη καταγγελία της σύμβασης εργασίας........................................ 780
Ι. Δικαιολογητικός λόγος και λειτουργία της έκτακτης καταγγελίας................ 780
ΙΙ. Πεδίο εφαρμογής της ΑΚ 672............................................................ 781
ΙΙΙ. Περιορισμός και διεύρυνση του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας............. 782
1. Αποκλεισμός ή περιορισμός του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας........ 783
2. Διεύρυνση του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας............................... 786
IV. Ο σπουδαίος λόγος ως προϋπόθεση του κύρους της έκτακτης καταγγελίας.. 788
1. Βασικά εννοιολογικά στοιχεία....................................................... 788
2. Η συγκεκριμενοποίηση της έννοιας του σπουδαίου λόγου.................... 791
α) Στάθμιση συμφερόντων........................................................... 791
β) Αρχή της αναλογικότητας........................................................ 793
γ) Αρχή της ίσης μεταχείρισης....................................................... 794
δ) Η στάθμιση σε περίπτωση συνδρομής περισσότερων λόγων καταγγελίας 796
αα) Μεμονωμένη και συνολική εκτίμηση..................................... 796
ββ) Συνεκτίμηση λόγων που αποσβέσθηκαν ή ατόνησαν............... 796
V. Σπουδαίοι λόγοι για την έκτακτη καταγγελία από την πλευρά του εργοδότη. 797
1. Παράβαση συμβατικών υποχρεώσεων του εργαζομένου...................... 798
α) Ουσιώδεις παραβάσεις........................................................... 798
β) Σχέση πειθαρχικών ποινών και καταγγελίας................................ 799
2. Οικονομικοτεχνικοί λόγοι............................................................ 801
VI. H άσκηση του δικαιώματος έκτακτης καταγγελίας................................... 803
1. Δήλωση καταγγελίας................................................................... 803
2. Τήρηση προθεσμίας.................................................................... 803
3. Αναφορά του σπουδαίου λόγου..................................................... 804
4. Χρονικά όρια άσκησης του δικαιώματος........................................... 805
VII. Συνέπειες καταγγελίας.................................................................... 807
1. Άκυρη καταγγελία....................................................................... 807
2. Αξίωση αποζημίωσης κατά το άρθρο 673 ΑΚ..................................... 808
3. Αξίωση αποζημίωσης κατά το άρθρο 674 ΑΚ..................................... 809
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ
ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
§ 32 Μεταβίβαση επιχείρησης και συνέπειες για τις εργασιακές σχέσεις. . 811.
I. Οι ρυθμίσεις του κοινοτικού και του εθνικού δικαίου για την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση μεταβίβασης επιχείρησης 811
1. Η ενωσιακή νομοθεσία... 811
2. Η εθνική νομοθεσία. . 812.
α) Ο νομολογιακά διαμορφωμένος κανόνας της αυτοδίκαιης μεταβίβασης των εργασιακών σχέσεων με διατήρηση αμετάβλητων των όρων εργασίας 812
β) Π.Δ. 178/2002. . 814
ΙΙ....................................................................................... Μεταβίβαση επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή τμημάτων τους 815
1. Η μεταβιβαζόμενη μονάδα ως οικονομική οντότητα ........................... 816
2. Το τμήμα εγκατάστασης ως οικονομική οντότητα. . 819
3. Μεταβίβαση οικονομικής οντότητας, η οποία διατηρεί την ταυτότητά της 819
α) Διατήρηση της ταυτότητας της μεταβιβαζόμενης οικονομικής μονάδας και υπό τον νέο φορέα της 820
β) Τα κρίσιμα κριτήρια... 820.
γ). Μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων.. 822.
δ) Ανάλυψη ενός σημαντικού μέρους του προσωπικού.. 823
ε) . Συνέχιση ίδιας ή παρόμοιας δραστηριότητας .. 824
στ) Διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης.. 825
4. Μεταβολή του φορέα της μονάδας 826
ΙΙΙ. Συνέπειες μεταβίβασης επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή τμημάτων τους 827
1. Μεταβίβαση εργασιακών σχέσεων.. 827
α) Υπεισέλευση του διαδόχου και νέου εργοδότη στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις από τη σχέση εργασίας 827
2. Διατήρηση της ισχύος των όρων συλλογικών συμβάσεων εργασίας και κανονισμών εργασίας. 831
3. Δικαιώματα εργαζομένου από συστήματα επαγγελματικής ή διεπαγγελματικής ασφάλισης 834
4. Προστασία των εκπροσώπων των εργαζομένων. . 835.
IV. Απόλυση λόγω της μεταβίβασης 836
1. Η απαγόρευση απόλυσης του άρθρου 5 § 1 του Π.Δ. 178/2002 - Σκοπός της ρύθμισης. 836
2. Προϋποθέσεις εφαρμογής 837
3. Συνέπειες παράβασης της απαγόρευσης 838
V. Καταγγελία λόγω μεταβολής των όρων εργασίας.. 838
VI. Eυθύνη προηγούμενου και νέου εργοδότη. . 839.
VII. Παρέμβαση των εκπροσώπων των εργαζομένων στη διαδικασία της μεταβίβασης επιχείρησης - Υποχρέωση πληροφόρησης και διαβούλευσης 840