Eλεύθερη κυκλοφορία ευρωπαίων πολιτών και εθνικά συμφέροντα κρατών-μελών

Οι εύθραυστοι συμβιβασμοί της Οδηγίας 2004/38. Πρόλογος Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Ομότ. Καθηγητή Πανεπιστημίου Πειραιώς

Λέντζης, Δημοσθένης

Πρόλογος: Κανελλόπουλος, Παναγιώτης Ι.

Κυκλοφορεί

ISBN: 978-960-568-544-7

Εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε., Αθήνα, 2/2017

Ελληνική, Νέα

€ 26.00 (περ. ΦΠΑ 6%)

Βιβλίο, Χαρτόδετο

226 σελ.

Περιγραφή

Η Οδηγία 2004/38 (που έχει μεταφερθεί στην ελληνική έννομη τάξη με το ΠΔ 106/2007) ρυθμίζει την άσκηση του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής των ευρωπαίων πολιτών και των μελών των οικογενειών τους στην επικράτεια των κρατών-μελών. Πρόκειται για ένα βασικό νομοθέτημα του παράγωγου δικαίου της Ένωσης. Πολλές διατάξεις της είναι προϊόν συμβιβασμού μεταξύ του ευρύτερου συμφέροντος της Ένωσης, το οποίο συνίσταται στην απρόσκοπτη άσκηση του εν λόγω δικαιώματος, και σε μια σειρά συμφερόντων των κρατών-μελών, όπως η διαφύλαξη της εθνικής αρμοδιότητας σε θέματα ιθαγένειας και οικογενειακού δικαίου, η αποτροπή της καταστρατήγησης των εθνικών μεταναστευτικών πολιτικών, η καταπολέμηση του φαινομένου του «κοινωνικού τουρισμού» και, φυσικά, η προστασία της δημόσιας τάξης, της δημόσιας ασφάλειας και της δημόσιας υγείας.

Στο παρόν βιβλίο ανιχνεύονται και αξιολογούνται οι συμβιβασμοί αυτοί, καθώς και οι προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται σήμερα αντιμέτωποι.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Π. Ι. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ................................................................................ VII

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ...................................................................................................... XΙΙ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ .................................................................................. XVΙΙ

Εισαγωγή ...................................................................................................................................... 1

Α. Αντικείμενο της μελέτης..................................................................................................... 1

Β. Διάρθρωση της μελέτης – Ορολογικές και λοιπές αποσαφηνίσεις.................. 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Εθνικό συμφέρον και φορείς
του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής

Εισαγωγικές παρατηρήσεις.................................................................................................. 17

Α. Πολίτες της Ένωσης........................................................................................................... 18

Ι. Η αρμοδιότητα των κρατών-μελών να καθορίζουν το περιεχόμενο της

έννοιας… .......................................................................................................................... 20

ΙΙ. …και η δυνατότητα ελέγχου από την Ένωση των όρων άσκησής της......... 24

1. Αναγνώριση της εθνικής ιθαγένειας...................................................................... 25

2. Προϋποθέσεις κτήσης και απώλειας της εθνικής ιθαγένειας ........................ 28

α. Απώλεια της εθνικής ιθαγένειας.......................................................................... 28

i. Απώλεια από μεμονωμένα άτομα.................................................................. 28

ii. Απώλεια από ομάδα ατόμων.......................................................................... 36

β. Κτήση της εθνικής ιθαγένειας.............................................................................. 37

i. Κτήση από μεμονωμένα άτομα....................................................................... 38

ii. Κτήση από ομάδα ατόμων............................................................................... 42

Β. Μέλη των οικογενειών πολιτών της Ένωσης............................................................ 43

Ι. Μέλη των οικογενειών stricto sensu.......................................................................... 46

1. Οι σύζυγοι....................................................................................................................... 47

α. Εικονικοί γάμοι......................................................................................................... 49

β. Γάμοι μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου .................................................... 51

2. Οι σύντροφοι σε σχέση καταχωρισμένης συμβίωσης..................................... 56

3. Οι κατιόντες και ανιόντες.......................................................................................... 58

ΙΙ. Μέλη της οικογένειας lato sensu................................................................................ 61

1. Τα λοιπά συγγενικά πρόσωπα................................................................................. 62

2. Οι σύντροφοι σε σταθερή σχέση δεόντως αποδεδειγμένη........................... 64

Καταληκτικές παρατηρήσεις............................................................................................... 65

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Εθνικό συμφέρον και όροι άσκησης
του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής

Εισαγωγικές παρατηρήσεις.................................................................................................. 67

Α. Δικαίωμα (ελεύθερης) κυκλοφορίας........................................................................... 68

Ι. Δικαίωμα εξόδου από το κράτος μέλος καταγωγής ή προέλευσης................ 70

ΙΙ. Δικαίωμα εισόδου στο κράτος-μέλος υποδοχής.................................................. 72

1. Απαίτηση θεώρησης εισόδου.................................................................................. 73

2. Δυνατότητα λήψης πρόσθετων μέτρων.............................................................. 77

ΙΙΙ. Παρέκβαση: Η κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα των

κρατών-μελών και η δυνατότητα επαναφοράς τους........................................ 81

1. Γενικά.............................................................................................................................. 81

2. Το ισχύον νομικό πλαίσιο ........................................................................................ 85

Β. Δικαίωμα (ελεύθερης) διαμονής................................................................................... 90

Ι. Δικαίωμα βραχυχρόνιας διαμονής............................................................................. 99

1. Γενικά............................................................................................................................... 99

2. Αποκλίσεις από την αρχή της ίσης μεταχείρισης............................................ 101

ΙΙ. Δικαίωμα μακροχρόνιας διαμονής......................................................................... 103

1. Οικονομικά ενεργοί πολίτες της Ένωσης.......................................................... 104

α. Γενικά ...................................................................................................................... 104

β. Αποκλίσεις από την αρχή της ίσης μεταχείρισης........................................ 109

2. Οικονομικά ανενεργοί πολίτες της Ένωσης..................................................... 113

α. Γενικά ...................................................................................................................... 113

β. Αποκλίσεις από την αρχή της ίσης μεταχείρισης...................................... 115

3. Σπουδαστές................................................................................................................. 118

α. Γενικά ...................................................................................................................... 118

β. Αποκλίσεις από την αρχή της ίσης μεταχείρισης...................................... 120

ΙΙΙ. Δικαίωμα μόνιμης διαμονής.................................................................................... 121

1. Γενικά............................................................................................................................ 121

2. Αποκλίσεις από την αρχή της ίσης μεταχείρισης .......................................... 126

Καταληκτικές παρατηρήσεις............................................................................................. 126

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Εθνικό συμφέρον και εξαιρέσεις

από το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής

Εισαγωγικές παρατηρήσεις............................................................................................... 129

Α. Οι λόγοι εξαίρεσης........................................................................................................... 131

Ι. Δημόσια τάξη και δημόσια ασφάλεια..................................................................... 138

1. Δύο αυτοτελείς έννοιες…....................................................................................... 138

α. Δημόσια τάξη........................................................................................................ 138

β. Δημόσια ασφάλεια ............................................................................................. 143

2. …σε τροχιά σύγκλησης........................................................................................... 146

α. Το πρώτο βήμα: η απόφαση Τσακουρίδης.................................................. 147

β. Το δεύτερο βήμα: η απόφαση Ι. ..................................................................... 148

ΙΙ. Δημόσια υγεία................................................................................................................ 151

Β. Ουσιαστικές και διαδικαστικές εγγυήσεις............................................................... 153

Ι. Ουσιαστικές εγγυήσεις.................................................................................................. 154

1. Η υποχρέωση θεμελίωσης του μέτρου στην προσωπική συμπερι-

φορά του ατόμου..................................................................................................... 154

α. Γενικά ...................................................................................................................... 155

β. Ειδικά για τις προηγούμενες ποινικές καταδίκες ...................................... 158

2. Η υποχρέωση σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της

αρχής της αναλογικότητας..................................................................................... 163

ΙΙ. Διαδικαστικές εγγυήσεις.............................................................................................. 167

1. Η υποχρέωση κοινοποίησης του μέτρου......................................................... 167

2. Η υποχρέωση παροχής δυνατότητας άσκησης προσφυγής εναντί-

ον του μέτρου............................................................................................................ 170

Καταληκτικές παρατηρήσεις............................................................................................. 176

Επίλογος................................................................................................................................... 181

Βιβλιογραφία.......................................................................................................................... 187

I. Ελληνική............................................................................................................................ 187

II. Ξένη................................................................................................................................... 193

III. Επίσημα έγγραφα......................................................................................................... 199

Νομολογία............................................................................................................................... 201

Ι. Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης / των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. 201

ΙΙ. Πρωτοδικείου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. 205

ΙΙΙ. Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. 205

IV. Ελληνικών δικαστηρίων. 205