Κανένα άλλο πρόσφατο εγχειρίδιο δεν είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στην εξελικτική οικολογία της Μεσογείου, ενώ η σύνθεση των πολλών και σημαντικών εξελίξεων των τελευταίων ετών είναι πλέον επιβεβλημένη. Το παρόν βιβλίο συνεχίζει στο πνεύμα της πρώτης επιτυχημένης και δημοφιλούς έκδοσης, αν και το κείμενο ενημερώθηκε και επεκτάθηκε προκειμένου να καταγραφούν οι πρόσφατες αλλαγές στη βιοποικιλότητα, καινούργιες οικολογικές και εξελικτικές αντιλήψεις, αλλά και οι προκλήσεις του μέλλοντος. Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν την προσθήκη δύο νέων κεφαλαίων που αφιερώνονται στη Μεσόγειο Θάλασσα αυτή καθ’ αυτή και ιδίως στις παράλιες περιοχές της. Σε όλο το βιβλίο εξετάζονται τα πιεστικά ζητήματα της παγκόσμιας αλλαγής (ιδίως της υπερθέρμανσης του κλίματος), σε συνδυασμό με την αλλαγή στις χρήσεις των γαιών, και με τους όρους των πιθανών επιπτώσεων στον βιόκοσμο, στις ανθρώπινες κοινότητες, στα οικοσυστήματα και στα τοπία.
Το ανά χείρας βιβλίο είναι κατάλληλο για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τη φυσική ιστορία της περιοχής, ιδίως για μεταπτυχιακούς φοιτητές και ερευνητές της εξελικτικής οικολογίας της Μεσογείου, της βιογεωγραφίας και της βιολογίας της διατήρησης που απαιτούν μια περιεκτική επισκόπηση του θέματος.
Πρόλογος του Peter H. Raven x
Πρόλογος των συγγραφέων xiii
Πρόλογος εκδότη xvii
1 Το Μεσογειακό σκηνικό 1
1.1 Η γένεση της Μεσογείου 1
1.2 Το φυσικό υπόβαθρο 5
1.3 Το Κλίμα 12
1.4 Χαρτογραφώντας τα όρια της περιοχής 16
1.5 Γειτονικές και μεταβατικές επαρχίες 19
Περίληψη 21
2 Καθοριστικοί παράγοντες της σημερινής βιοποικιλότητας 22
2.1 Οδηγοί της βιοποικιλότητας 22
2.2 Σύνθεση της χλωρίδας 31
2.3 Η εντομοπανίδα 36
2.4 Σπονδυλόζωα 37
2.5 Θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα 47
Περίληψη 49
3 Xερσαία βιοποικιλότητα 50
3.1 Χλωρίδα 50
3.2 Ασπόνδυλα 56
3.3 Ιχθύες γλυκού νερού 58
3.4 Ερπετά και αμφίβια 61
3.5 Πτηνά 63
3.6 Θηλαστικά 67
3.7 Σύγκλιση και μη-σύγκλιση στα οικοσυστήματα Μεσογειακού τύπου 70
Περίληψη 73
4 Σημερινή θαλάσσια βιοποικιλότητα 75
4.1 Χλωρίδα 77
4.2 Ασπόνδυλα 84
4.3 Ιχθύες 87
4.4 Θαλάσσια πτηνά 91
4.5 Κητώδη 92
Περίληψη 94
5 Κλίμακες παρατήρησης 96
5.1 Εναλλαγή βιοζωνών 96
5.2 Παρατήρηση κατά μήκος δειγματοληπτικών λωρίδων 100
5.3 Μικρής κλίμακας ποικιλότητα εντός των τοπίων 110
Περίληψη 114
6 Ένα μωσαϊκό ενδιαιτημάτων 115
6.1 Δάση και δασικές εκτάσεις 115
6.2 Θαμνώνες 117
6.3 Στέπες και λιβάδια αγρωστωδών 121
6.4 Εγκαταλειμμένοι αγροί 122
6.5 Κρημνοί και σπήλαια 122
6.6 Παραποτάμια ή παρόχθια δάση 124
6.7 Υγρότοποι 124
6.8 Ποικιλότητα θαλάσσιων ενδιαιτημάτων 130
Περίληψη 133
7 Διακυμάνσεις πληθυσμών, ειδών και βιοκοινοτήτων 134
7.1 Διατάξεις βικαριανισμού ανατολής – δύσης 134
7.2 Η ζωή στα νησιά 137
7.3 Δυναμική βιοκοινοτήτων σε ετερογενή τοπία 143
7.4 Προσαρμογή, τοπική διαφοροποίηση και πολυμορφισμός 145
7.5 Εναλλαγή ειδών στον χρόνο: μεταναστευτικά πτηνά 155
Περίληψη 160
8 Κύκλοι ζωής και λειτουργία χερσαίων οικοσυστημάτων 161
8.1 Αειφυλλία και σκληροφυλλία 161
8.2 Γεώφυτα φθινοπωρινής ανθοφορίας: μια στρατηγική αντιμετώπισης του ανταγωνισμού και της ξηρασίας 165
8.3 Ετήσια φυτά σε έντονα εποχικά περιβάλλοντα 166
8.4 Φυτοφαγία και φυτική άμυνα 167
8.5 Επικονίαση 170
8.6 Διασπορά σπερμάτων από πτηνά 174
8.7 Αποδόμηση και αναδόμηση 177
Περίληψη 180
9 Η ζωή στη θάλασσα 181
9.1 Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θαλάσσιας ζωής 181
9.2 Πέλαγος 182
9.3 Βένθος 184
Περίληψη 195
10 Οι άνθρωποι ως γλύπτες των μεσογειακών τοπίων 196
10.1 Ανθρώπινη ιστορία και Μεσογειακό περιβάλλον 196
10.2 Εξημέρωση φυτών και ζώων 200
10.3 Καταστροφή δασών, μετατροπή, και πολλαπλές χρήσεις 210
10.4 Αναζητώντας έναν φιλικό και μακροχρόνιο τόπο διαμονής 217
10.5 Παραδοσιακά πρότυπα τοπίων 222
Περίληψη 226
11 Διακυμάνσεις της βιοποικιλότητας 227
11.1 Απώλειες 228
11.2 Κέρδη 243
11.3 Φωτιά: απειλή και κινητήρια δύναμη 249
Περίληψη 252
12 Βιοποικιλότητα και παγκόσμια αλλαγή 254
12.1 Ανθρώπινη δημογραφία 254
12.2 Υποβάθμιση και ρύπανση ενδιαιτημάτων 256
12.3 Βιολογικές εισβολές 257
12.4 Κλιματική αλλαγή 271
Περίληψη 275
13 Μελλοντικές προκλήσεις 277
13.1 Ένας μικρόκοσμος παγκόσμιων προβλημάτων 277
13.2 Επιστήμες διατήρησης 282
13.3 Βήματα προς την αειφορία 289
13.4 Τρέχουσες απειλές και προσπάθειες διατήρησης στο θαλάσσιο περιβάλλον 295
13.5 Διεθνής συνεργασία 299
13.6 Εναλλακτικό μέλλον 301
Περίληψη 302
Γλωσσάρι 303
Βιβλιογραφία 309
Ευρετήριο 347