Ανατομία και εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»

Πρόλογος:
Ηλίας Κουβαράς
Επίκουρος Καθηγητής Νομικής ΕΚΠΑ

Το βιβλίο αναλυτικότερα περιλαμβάνει:

Περιβαλλοντική ευθύνη: διεθνές, ενωσιακό, εθνικό δίκαιο
Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»
Περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις
Περιβαλλοντικές κυρώσεις και πρόστιμα – δικαιοκρατικές εγγυήσεις
Νομολογία ΔΕΕ και ΣτΕ
Οικονομική θεώρηση
 

Η ελευθερία και η ευθύνη είναι το θεμελιώδες δίπτυχο των σύγχρονων φιλελεύθερων κοινωνιών, που λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε οι δεύτερες να αποτελούν το αντίβαρο της πρώτης. Με άλλα λόγια, η ευθύνη περιορίζει την ελευθερία και ταυτόχρονα απορρέει από αυτήν, καθώς ο άνθρωπος είναι
ελεύθερος μόνο στον βαθμό που αναλαμβάνει την ευθύνη για τις συνέπειες των πράξεών του. Ο H. Jonas επιχειρεί μια ριζική αναθεώρηση της ηθικής, την οποία συνδέει αποκλειστικά με τη φροντίδα για το μέλλον της ανθρωπότητας. «Καμία ηθική μέχρι τώρα», σημειώνει, «δεν έχει λάβει υπόψη τη συνολική κατάσταση της ανθρώπινης ζωής, το μακρινό μέλλον και την ύπαρξη του ίδιου του είδους». Οι απειλές καθολικής και μη αναστρέψιμης βλάβης δημιουργούν όρια στην ανθρώπινη επιβίωση και οφείλονται στην ανεξέλεγκτη χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Σύμφωνα και με τη θεμελιώδη αρχή του Δικαίου Περιβάλλοντος «ο ρυπαίνων πληρώνει», ο ρυπαίνων βαρύνεται με τα έξοδα για την υλοποίηση των μέτρων που αποφασίζουν οι δημόσιες αρχές, για να διασφαλισθεί η διατήρηση του περιβάλλοντος σε αποδεκτή κατάσταση, καθώς και η εφαρμογή των αρχών της προφύλαξης, της προληπτικής δράσης και της αντιμετώπισης της ρύπανσης στην πηγή. Το κόστος δηλαδή των μέτρων αυτών μετακυλίεται συλλήβδην στον φορέα της ρυπαίνουσας επιχείρησης/εγκατάστασης κ.λπ. και πρέπει να αντανακλά το κόστος των αγαθών και υπηρεσιών που είναι ρυπογόνες κατά την παραγωγή και κατανάλωσή τους.

Με τα δεδομένα αυτά, σκοπός της παρούσας σύντομης μονογραφίας είναι, αφού θέσει τα θεμέλια της νομικής ρύθμισης της περιβαλλοντικής ευθύνης σε διεθνές, ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, να εξετάσει το ζήτημα αφενός των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων (ελέγχων) και αφετέρου το πρόβλημα της επιβολής περιβαλλοντικών κυρώσεων κατ’ επίκληση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.