Μέσα από τις σκέψεις και τη δράση ενός παμπόνηρου ζητιάνου, του Τζιριτόκωστα, ο οποίος λίγα χρόνια μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος φτάνει στο χωριό Νυχτερέμι στις εκβολές του Πηνειού, ζωγραφίζονται ανάγλυφοι οι προβληματισμοί των Νεοελλήνων για τις ελευθερίες του, τους καημούς και τα πάθη τους, η καλοσύνη και η κουτοπονηριά τους.
Ο Τζιριτόκωστας, ένας εκμεταλλευτής της ανθρώπινης αδυναμίας, χειραγωγεί με μαεστρία τους αμόρφωτους και δεισιδαίμονες χωρικούς. Οι προλήψεις των χωρικών, η σκληρότητα των δημοσίων υπαλλήλων και των Τούρκων αγάδων αλλά και τόσα άλλα, κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την αρχή ως το τέλος.