Η παρούσα έκδοση βασίζεται σε εισηγήσεις οι οποίες παρουσιάστηκαν στην επιστημονική συνάντηση με θέμα «Οι χώροι του μοντέρνου στην Ελλάδα» την οποία διοργάνωσε η ελληνική ομάδα εργασίας του διεθνούς do.co.mo.mo. Η επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου απαρτιζόταν από τους Ηλία Κωνσταντόπουλο (Πανεπιστήμιο Πατρών), Αμαλία Κωτσάκη (Πολυτεχνείο Κρήτης), Νίκο Πατσαβό (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) και Κώστα Τσιαμπάο (ΕΜΠ - συντονιστή do.co.mo.mo. Greece). Στόχος της συνάντησης ήταν η ανάδειξη του εσωτερικού αρχιτεκτονικού χώρου ως ενός συνθετικού και συνολικού έργου –σε συνέχεια του εξωτερικού κελύφους ή και αυτόνομου– και πάντοτε σε σχέση με τα επιμέρους στοιχεία που το απαρτίζουν (έπιπλα και αντικείμενα, υλικά και χρώματα, διάκοσμος και εφαρμοσμένες τέχνες κλπ.) και λιγότερο μια αναλυτική συζήτηση για τα επιμέρους στοιχεία που το απαρτίζουν καθαυτά.
Περιγραφή
Αν η αρχιτεκτονική ως δημιουργία αφορά καταρχάς τον σχεδιασμό ενός «κελύφους» η εμπειρία της αρχιτεκτονικής αφορά κυρίως τον εσωτερικό του χώρο. Και αν το κτηριακό κέλυφος είναι το προστατευτικό πλαίσιο της ζωής, στο εσωτερικό του κελύφους αυτού αναπτύσσεται η ίδια η ζωή. Το πρόγραμμα του εσωτερικού χώρου και η οργάνωσή του, η γεωμετρία του και τα υλικά του, τα έπιπλα και τα αντικείμενά του, αποτελούν τα στοιχεία εκείνα που σχεδιάζονται ή επιλέγονται με στόχο να υποδεχθούν τη ζωή και να εξυπηρετήσουν τις καθημερινές λειτουργίες με τον καλύτερο τρόπο. Η μοντέρνα αρχιτεκτονική, η οποία επεδίωξε να αφαιρέσει οτιδήποτε το περιττό από τον εσωτερικό χώρο, δημιούργησε εσωτερικά ιδιαίτερης ποιότητας τα οποία έθεσαν τις νέες αρχές και αξίες της νεωτερικότητας στο πλαίσιο της μοντέρνας ζωής.
Η παρούσα έκδοση βασίζεται σε εισηγήσεις οι οποίες παρουσιάστηκαν στην επιστημονική συνάντηση με θέμα «Οι χώροι του μοντέρνου στην Ελλάδα» την οποία διοργάνωσε η ελληνική ομάδα εργασίας του διεθνούς do.co.mo.mo. Η επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου απαρτιζόταν από τους Ηλία Κωνσταντόπουλο (Πανεπιστήμιο Πατρών), Αμαλία Κωτσάκη (Πολυτεχνείο Κρήτης), Νίκο Πατσαβό (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) και Κώστα Τσιαμπάο (ΕΜΠ - συντονιστή do.co.mo.mo. Greece).
Στόχος της συνάντησης ήταν η ανάδειξη του εσωτερικού αρχιτεκτονικού χώρου ως ενός συνθετικού και συνολικού έργου –σε συνέχεια του εξωτερικού κελύφους ή και αυτόνομου– και πάντοτε σε σχέση με τα επιμέρους στοιχεία που το απαρτίζουν (έπιπλα και αντικείμενα, υλικά και χρώματα, διάκοσμος και εφαρμοσμένες τέχνες κλπ.) και λιγότερο μια αναλυτική συζήτηση για τα επιμέρους στοιχεία που το απαρτίζουν καθαυτά.
Από τις εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν στην επιστημονική συνάντηση επιλέχθηκαν εκείνες οι οποίες βασίζονταν σε πρωτότυπη ιστορική τεκμηρίωση ή/και θεωρητική έρευνα, φέρνοντας στο φως αδημοσίευτο αρχειακό υλικό, αναδεικνύοντας άγνωστα ή λιγότερο γνωστά έργα, θέματα και πρόσωπα. Δόθηκε επίσης προτεραιότητα σε εισηγήσεις οι οποίες επιχείρησαν να εισάγουν νέα ερμηνευτικά εργαλεία κατανόησης του σχεδιασμού του εσωτερικού χώρου μέσα στα ευρύτερα ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά, τεχνολογικά κ.λπ. πλαίσια της μοντέρνας ελληνικής αρχιτεκτονικής και σε διάλογο με τη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία.
do.co.mo.mo.: international working party for the documentation and conservation of buildings, sites and neighbourhoods of the modern movement – διεθνής ομάδα εργασίας για την τεκμηρίωση και διατήρηση κτιρίων, τόπων και συνόλων του μοντέρνου κινήματος. Το do.co.mo.mo. είναι ένας διεθνής μη-κυβερνητικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1990 και σήμερα έχει 71 εθνικές ομάδες. Η ελληνική ομάδα do.co.mo.mo. ιδρύθηκε το 1990.
Τα Τετράδια του Μοντέρνου είναι ένας κύκλος παρεμβάσεων που κινείται με πρωτοβουλία της Ελληνικής ομάδας do.co.mo.mo. και έχει τοποθετήσει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τη μοντέρνα αρχιτεκτονική.
Περιεχόμενα
Κώστας Τσιαμπάος, Πρόλογος
Έλενα Χαμαλίδη, Μοντέρνα επίτοιχα έργα τέχνης σε ελληνικές τράπεζες 1960-1990: μια άγνωστη έκφανση του ελληνικού μεταπολεμικού μοντερνισμού
Βασίλης Κολώνας, Ο ΕΟΤ εκ των έσω… Εσωτερικοί χώροι και επίπλωση σε τουριστικές εγκαταστάσεις της περιόδου 1950-1980 στην Ελλάδα
Δημήτριος Μαρνέλλος, Τα έπιπλα των ξενοδοχείων «Ξενία» στην Ελλάδα: πρότυπα – επιρροές – διαχρονικότητα
Ανδρέας Γιακουμακάτος, Αριστομένης Προβελέγγιος, τα χρόνια στο Παρίσι (1946-1957). Η πολυώροφη κατοικία και η πατρότητα του τύπου Semi Duplex
Σταματίνα Κουσίδη, Constructions s(c)olaires – «δοχεία» κατοίκησης από ήλιο, αέρα και φως. Οι κοιτώνες τύπου «Ε» της Παιδούπολης στη Βούλα του Πάνου-Νικολή Τζελέπη
Αμαλία Κωτσάκη, «Σπόλια» και «Παραθέματα» στα εσωτερικά του ελληνικού μοντερνισμού
Τίνα Καραλή, Εθνική ιδεολογία και μοντέρνα αρχιτεκτονική στην Ελλάδα: Εκδοτικές πολιτικές για τον χώρο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
Δημήτρης Γρηγορίου, Αρχιτεκτονικές και καλλιτεχνικές συμπράξεις στον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων του ελληνικού μοντερνισμού της δεκαετίας του 1960: Τα διαχωριστικά στοιχεία
Θοδωρής Χαλβατζόγλου, Πετάσματα, υφάσματα και η εκλέπτυνση του ορίου
Λουκάς Μπαρτατίλας, Μόρφωση και Μορφή. Οι αίθουσες διδασκαλίας του Ωδείου Αθηνών από τον Ιωάννη Δεσποτόπουλο
Αιμιλία Αθανασίου, Το μοντέρνο διαμέρισμα ως «αισθητικό αντικείμενο» στα περιοδικά Αρχιτεκτονικά Θέματα και Θέματα Χώρου + Τεχνών, 1967-1987
Σταύρος Αλιφραγκής, Το τοπίο εντός: Νοηματικές ανασυγκροτήσεις του μοντέρνου εσωτερικού χώρου στο πρώιμο έργο του Δημήτρη Α. Φατούρου
Σωτηρία Αλεξιάδου, Μεταπολεμικό διαμέρισμα: αλλαγές στην επίπλωση – αλλαγές στην κάτοψη
Ντόρα Θεοδωροπούλου, Ο χώρος του Τάκη Χ. Ζενέτου
Βασίλης Γκικαπέππας, Ταινία – Σχισμή – Διάκενο. Η ερμηνεία του εσωτερικού μέσα από τη σχηματοποίηση του ανοίγματος
Δέσποινα Δ. Ζαβράκα, Αιθέρια «φύση» εντός: Εσωτερικά τοπία της ελληνικής μοντέρνας αρχιτεκτονικής
Κατερίνα Κοτζιά, Εν πλω
Ηλίας Κωνσταντόπουλος, Ένα μικρό διαμέρισμα του Τάκη Ζενέτου στην Αθήνα