• ΠΡΟΛΟΓΟΣ
• ΕΙΣΑΓΩΓΗ
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΤΑ ΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ
• Οι πηγές και η διαχείρισή τους
• Δισκογραφημένα τραγούδια - κριτήρια επιλογής
• Η βάση δεδομένων
• Συμπληρωματικές πηγές
• Οι ετικέτες των δίσκων
• Οι εμπορικές παρτιτούρες
• Οι εμπορικοί κατάλογοι δίσκων
• Δεδομένα που αντλούνται από τις δισκογραφικές πηγές
• Μεταδεδομένα
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΕΡΙΟΔΟΛΟΓΗΣΗ
• Α΄ περίοδος (1906-1922)
• Β΄ περίοδος (1923-1945)
• Γ΄ περίοδος (1946-1954)
• Δ΄ περίοδος (1955-1961)
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΔΙΑΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΕΞΩΤΙΣΜΟΥ
• Εξωτισμός και φολκλορισμός
• Το ευρύτερο πλαίσιο
• Λογοτεχνία
• Θέατρο
• Όπερα
• Οπερέτα και επιθεώρηση
• Κινηματογράφος
• Εξωτισμός και μουσική «ειδολογία»
• Ελαφρό
• Ταγκό
• Χαβάγιες
• Λαϊκό
• Τα ινδοπρεπή
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΕΞΩΤΙΣΜΟΥ
• Ο φαντασιακός τόπος
• Ο φαντασιακός χρόνος
• α. Η Ανατολή
• Τα χρυσά σαράγια
• Νύχτες μαγικές ονειρεμένες
• Μες στην έρημο σε γνώρισα Φαράχ, μα τον Αλλάχ
• β. Ο λατινικός κόσμος
• Ισπανία
• Λατινική Αμερική
• Οι καουμπόυς του λατινικού κόσμου
• Ιταλία
• γ. Οι Τσιγγάνοι
• δ. Η Χαβάη
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Η ΕΛΚΥΣΤΙΚΗ ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΞΩΤΙΣΜΟΥ
• Ο ερωτισμός
• Ανατολή
• Ερωτισμός και ηρωισμός
• Λατινικός κόσμος και Τσιγγάνοι
• Η γυναικεία οπτική
• Το γλέντι
• Η φυγή
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Η ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΙΣΜΟΥ
• Τα εθνοτοπία της ελληνικής δισκογραφίας των 78 στροφών
• Στη μαγική Χαβάη
• Στη φιέστα του λάτιν
• Ισπανία
• Νότια Αμερική
• Στα πατήματα των Τσιγγάνων
• Η εισβολή της Ανατολής στη μουσική
• Η υφολογική αυτονόμηση του οριεντάλ
• Το οριεντάλ ως ηχητικό περιβάλλον
• Λεκτικά δεδομένα σε ετικέτες δίσκων και παρτιτούρες
• Ετικέτες δίσκων
• Παρτιτούρες
• ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Ο ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΕΞΩΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ
• Δισκογραφία και ραδιόφωνο
• Νέα μουσικά ήθη
• Διεθνισμός
• Υφολογικός συγκρητισμός
• ΕΠΙΛΟΓΟΣ
• Βιβλιογραφία
• Παράρτημα
• Πρώτη περίοδος (1906-1922)
• Δεύτερη περίοδος (1923-1945)
• Τρίτη περίοδος (1946-1954)
• Τέταρτη περίοδος (1955-1961)
• Απεριοδολόγητα

Ο εξωτισμός στην ελληνική μουσική

Στις 7 Απρίλη του 1956 ο Βασίλης Τσιτσάνης μπαίνει στο στούντιο φωνοληψίας των εγκαταστάσεων της Columbia, στην οδό Ηρακλείου 127 στη Ριζούπολη. Μαζί του είναι η τραγουδίστρια Καίτη Γκρέυ, ο Ανέστης Αθανασίου στο μπουζούκι, ο Γιώργος Κουλαξίζης στο ακορντεόν, ο Μιχάλης Γενίτσαρης στον μπαγλαμά, ο Παναγιώτης Πετσάς στην κιθάρα, ο Σπύρος Αναγνώστου στο κοντραμπάσο και ο Δημήτρης Κορωναίος στα κρουστά. Θα ηχογραφήσουν για λογαριασμό της His Master’s Voice το Φελλάχες γλυκές (785), ένα τραγούδι που γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι μόλις έξι μήνες αργότερα ηχογραφήθηκε ξανά, αυτή τη φορά με τραγουδίστρια την Πόλυ Πάνου (786).
Στους στίχους του τραγουδιού μπορεί κανείς να εντοπίσει με ευκολία ένα πυκνό πλέγμα συμβολισμών και στερεοτύπων που αφορούν στην Ανατολή: οι φελάχες είναι πλάσματα με έντονο ερωτισμό, έχουν κορμιά σαν φωτιές, σκορπούν παντού τον πόθο, και τα χείλη τους τον έρωτα κερνούνε. Η εμπειρία που βίωσε ο ηδονοθήρας αφηγητής ένα δείλι είναι οριακά μεταφυσική, οι φελάχες είναι μαγικές ζωγραφιές και η ανάμνηση τους τον κάνει να νοσταλγεί τα τρελά φιλιά τους. Η μουσική του τραγουδιού έχει τα τυπικά στοιχεία του ηχητικού περιβάλλοντος του οριεντάλ: μπολερό και χιτζάζ.
Η επιλογή του εν λόγω τραγουδιού δεν είναι τυχαία. Βρισκόμαστε στο 1956 και η ελληνική δισκογραφία μετρά πάνω από μισό αιώνα ζωής. Ήδη με μια εξωτερική ματιά, είναι εμφανές ότι μέσα σε αυτή τη συναρπαστική πεντηκονταετία ο εξωτισμός έχει διαποτίσει την ελληνική μουσική κουλτούρα. Τα πρώτα ίχνη του, διάσπαρτα και αδύναμα, σταδιακά πυκνώνουν καθώς περνά ο χρόνος, επηρεάζοντας όλες τις εκφάνσεις των αστικών μουσικών. Η εξέλιξη αυτή κορυφώνεται μεταπολεμικά, οπότε το λαϊκό οριεντάλ δεν είναι απλώς ένα ιδιαίτερο ρεύμα στο λαϊκό τραγούδι, αλλά κυρίαρχη αισθητική που δεν υποχωρεί κατά τις δεκαετίες που ακολουθούν. Ο Τσιτσάνης, ανέκαθεν πειραματιστής και πρωτοπόρος, αποτελεί αναμφισβήτητα τον πρωτεργάτη και κυριότερο εκπρόσωπο αυτής της τάσης. Για αυτό τον λόγο, ο στίχος του μαγικές ζωγραφιές, ένας στίχος που ενσωματώνει με αφαιρετικό αλλά σαφή τρόπο την πρόσληψη της εξωτικής Ανατολής, τιτλοφορεί την παρούσα έκδοση.

Εξωτισμός