Φυλακισμένα γράμματα

Σειρά: Δοκίμιο-Κριτική

εκδ. «Mανδραγόρας»

Αθήνα 2023

έργο εξωφύλλου

Emma Churcheward

σελ. 128

αρ. έκδ. 387

ISBN

978-960-592-169-9

τιμή 12,72 ευρώ

Ο Μιχαήλ Κ. Παπαδόπουλος, διδάκτωρ ψυχολογίας, επιτέλεσε ως σχολικός ψυχολόγος ένα σημαντικό έργο στην Κυπριακή Εκπαίδευση. Υπήρξε πρωτοπόρος σε εποχές που στην Κύπρο η σχολική αποτυχία κι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός αντιμετωπίζονταν ως μια αναπηρία του ιδίου του παιδιού ή και της οικογένειάς του. Αυτή η αντιμετώπιση οδηγούσε και οδηγεί νομοτελειακά στην περιθωριοποίηση και την εγκατάλειψη του σχολείου. Ο Δρ Παπαδόπουλος, αντιλαμβανόμενος ότι τα παιδιά κυρίως από τα μη προνομιούχα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα παρουσίαζαν αποτυχία σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αναπαράγει τις κοινωνικές ανισότητες, εμπνεύστηκε κι εφάρμοσε ένα πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Σε αυτό το πρόγραμμα εντάχθηκαν μαθητές που ενώ είχαν ήδη ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση είχαν επίπεδο κάτω της δευτέρας δημοτικού. Εργάστηκε επί χρόνια άοκνα, πρώτα για να πείσει την ηγεσία της Εκπαιδευτικής Κοινότητας, μετά για να βρει συνεργάτες και τέλος για να εποπτεύσει και να εμψυχώσει ο ίδιος τους εκπαιδευτικούς λειτουργούς που συμμετείχαν στην προσπάθεια.

Στο παρόν βιβλίο του με τίτλο «Φυλακισμένα γράμματα», εφαρμόζει μιαν επαναστατική μεθοδολογία υποβάλλοντας σε εξέταση το εκπαιδευτικό σύστημα κι όχι τον μαθητή. Δίνει τον λόγο σε αυτούς που το εκπαιδευτικό σύστημα τους τον στερεί. Τα λειτουργικά αναλφάβητα παιδιά έχουν βήμα να εκφράσουν την λύπη τους για τα βιώματα του σχολικού πόνου και αποκλεισμού.

Το πρόγραμμα αντιμετώπισης του λειτουργικού αναλφαβητισμού εφαρμόστηκε μέχρι το 2005 στα Γυμνάσια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρατίθενται κείμενα όλων των συντελεστών του Προγράμματος:

• Τα ίδια τα παιδιά που συμμετείχαν εμφανίζονται με τα πρώτα κείμενά τους, καθρέφτες του προβλήματος, και στη συνέχεια με απομαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις τους που αποτυπώνουν την πρόοδό τους, όχι μόνο την εξέλιξή τους στα μαθήματα αλλά και την ψυχοκοινωνική τους ενδυνάμωση που είχε ως κατάληξη την ισότιμη ένταξή τους στη σχολική κοινότητα.

• Επίσης, οι καθηγητές που, αφού ξεπέρασαν τις όποιες επιφυλάξεις και δισταγμούς τους, αποφάσισαν να συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα, γράφουν απολογιστικά για την εμπειρία τους, την οποία όλοι αξιολογούν ως μοναδική τόσο για τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στους μαθητές αλλά και για τη δική τους συνειδητοποίηση και εξέλιξη μέσω αυτής της διαδικασίας.

• Τέλος παράγοντες της Διεθνούς Εκπαιδευτικής Κοινότητας που κατέστησαν κοινωνοί του Προγράμματος σε ημερίδες και συνέδρια καταθέτουν τις απόψεις τους.

Συμπέρασμα του εγχειρήματος αλλά και του βιβλίου: Δεν δικαιολογείται ο αποκλεισμός κανενός μαθητή από τη μαθησιακή διαδικασία.

Εν τέλει αξίζει μια αναφορά στο εξώφυλλο του βιβλίου που φιλοτεχνήθηκε από την Emma Churcheward και αποτυπώνει τον πόνο του αποκλεισμού, όπως εύστοχα εξηγείται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

«M»

Ο Μιχαήλ Κ. Παπαδόπουλος γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου το 1952. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Aix-en-Provence στη Γαλλία όπου πήρε πτυχίο και μεταπτυχιακό τίτλο στην Ψυχολογία. Επιστρέφοντας στην Κύπρο, από το 1976 μέχρι το 2013 εργάστηκε στην Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου. Το 1997 απέκτησε τον τίτλο του Διδάκτορος από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) καταθέτοντας τη διατριβή του με θέμα «Λειτουργικός αναλφαβητισμός: Σχολικός αποκλεισμός και σχολικός πόνος», η οποία τον ίδιο χρόνο εκδόθηκε και σε βιβλίο από τις εκδόσεις Νέα Σύνορα-Α.Α. Λιβάνη.

Την περίοδο 1997-1999, ’δίδαξε ως Επισκέπτης Αναπληρωτής Καθηγητής στο «Τμήμα Επιστημών της Αγωγής» στη Σχολή Ψυχολογίας και Επιστημών της Αγωγής» του Πανεπιστημίου Aix–Marseille Ι, και την περίοδο 2000-2002 ως Ειδικός Επιστήμονας στο «Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών» στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Οι δημοσιεύσεις του αναφέρονται κυρίως σε θέματα σχολικής αποτυχίας, λειτουργικού αναλφαβητισμού, νεανικής παραβατικότητας, βίας στο σχολείο, χρήσης ουσιών και αγωγής υγείας. Για τις δημοσιεύσεις του και τις εργασίες του στα πιο πάνω επιστημονικά πεδία έχει αναγνωριστεί ως εμπειρογνώμονας από Πανεπιστήμια της Ευρώπης, διεθνείς και Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, την UNESCO, το Υπουργείο Παιδείας της Γαλλίας καθώς και από άλλους επιστημονικούς φορείς