Ο συλλέκτης Δημήτρης Τσίτουρας, εμπνευστής του Αρχείου Θηραϊκών Μελετών, είχε την ιδέα αξιοποίησης όλου αυτού του αποθησαυρισμένου υλικού.
Παράλληλα, θεώρησε απαραίτητο να τεκμηριωθούν όλες οι εκκλησίες και οι ανεμόμυλοι που καταγράφονται στο κατάστιχο. Το επιστημονικό έργο αυτής της καταγραφής ανέλαβε, με ιδιαίτερη προσήλωση, η αρχιτέκτονας Παρασκευή Μποζινέκη-Διδώνη.
Τα κείμενα πλαισιώνονται με σπάνιο, εν πολλοίς, τεκμηριωτικό υλικό (χάρτες, φωτογραφίες, εικόνες), που ανήκει, επίσης, στη συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα.
Πρόκειται για μία μοναδική συμβολή στην ιστοριογραφία της Σαντορίνης, καθώς διαφωτίζει και τεκμηριώνει πολλαπλές εκφάνσεις της ιστορίας του νησιού.
Ο τόμος είναι αφιερωμένος στον αείμνηστο συλλέκτη Ευστάθιο Ι. Φινόπουλο (1927-2018), καθώς υπήρξε θερμός και ακούραστος αρωγός πολλών ερευνητών.