Συλλογή ευχετήριων δίστιχων sms
Η κινητή τηλεφωνία και η κρητική λαϊκή παράδοση
Εξαντλημένο
ISBN: 978-960-86579-5-3
Αντίλαλος, Ηράκλειο, 2007
Ελληνική, Νέα
€ 0.00 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
24 x 17 εκ, 116 σελ.
Περιγραφή
Τα τελευταία χρόνια, μετά την κυριαρχία της κινητής τηλεφωνίας, εμφανίστηκε στην Κρήτη η συνήθεια της ανταλλαγής ευχών με τη μορφή γραπτών μηνυμάτων. Σε πείσμα όλων εκείνων που μετατρέπονταν σε μάντεις κακών και διέβλεπαν στο νέο τούτο μέσο, όπως παλαιότερα στο internet, το θάνατο του γραπτού λόγου, το κινητό τηλέφωνο με τα SMS γίνεται αιτία για τη γέννηση μιας νέας μορφής παραδοσιακής έκφρασης και επικοινωνίας των ανθρώπων. Ο λαϊκός στιχοπλόκος εύστοχα παρατηρεί πως κατηγορούν τα κινητά για αχτινοβολία, όμως ξετρέχουν το σεβντά και δένουν τη φιλία.

Σε κάθε ευκαιρία οι χρήστες των κινητών τηλεφώνων πληκτρολογούν κάποιο ευχετικό δίστιχο ή, αν ανήκουν στην κατηγόρια εκείνων που δεν μπορούν να στιχουργούν, δεν έχουν παρά να αναζητήσουν ένα από αυτά που έχουν ήδη αποθηκεύσει στη μνήμη του τηλεφώνου τους, ευχές σταλμένες παλαιότερα στους ίδιους από πρόσωπα αγαπημένα και φιλικά. Η διαδικασία είναι τώρα πια οικεία: μενού, μηνύματα, αποθηκευμένα στοιχεία, επιλογή, αποστολή και …η ευχή μας ταξιδεύει στην άκρη της πόλης,  του νομού,  της χώρας ή και της γης, για να μπει, διακριτικά ή αδιάκριτα στο κινητό κάποιου αγαπημένου προσώπου.    
     Αν αναζητήσει κανείς το προφίλ του αποστολέα τέτοιων μηνυμάτων, θα διαπιστώσει ότι καλύπτει όλες τις ηλικίες (στη συγκεκριμένη συλλογή από 15- 56 ετών), το φύλο και το μορφωτικό επίπεδο. Αρκεί να διαθέτει κάποιος κινητό τηλέφωνο και ο αριθμός του να είναι καταγραμμένος στον προσωπικό κατάλογο κάποιου φίλου, συγγενή ή γνωστού. Κάποια στιγμή και επ’ ευκαιρία κάποιας γιορτής θα γίνει αποδέκτης έμμετρου μηνύματος εγκάρδιων ευχών. Αν μάλιστα πρόκειται για μια από τις σημαντικές θρησκευτικές γιορτές, τότε ο  παραλήπτης του μηνύματος, λόγω του εύθυμου της ημέρας, ανταπαντά με άλλη έμμετρη ευχή. Αναβιώνει δηλαδή – γραπτώς τώρα – το χαρακτηριστικό της μαντινάδας, που δεν είναι άλλο από την πρόσκληση, ενίοτε και την πρόκληση, για ανταπάντηση. Στις ονομαστικές γιορτές και τα γενέθλια η απάντηση μπορεί να είναι έμμετρη, ανάλογα με τη στιχουργική ικανότητα του εορταζόμενου.  
Το παράδοξο και ταυτόχρονα ενδιαφέρον για τις έμμετρες ευχές είναι ότι αποστέλλονται από ανθρώπους που ποτέ, ίσως, δεν θα τολμούσαν να τραγουδήσουν ή να απαγγείλουν δημόσια μια μαντινάδα. Αυτοί είναι, κυρίως παιδιά, έφηβοι και έφηβες, νέοι στην ηλικία, που δεν βίωσαν το παιχνίδι της μαντινάδας  και που έχουν αποθηκεύσει στη μνήμη του κινητού τους πολλά τέτοια δίστιχα, έτοιμα για κάθε περίσταση.
      Αξιοσημείωτη επίσης είναι η ταχύτατη διάδοση και διασπορά των έμμετρων μηνυμάτων. Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν στοιχείο της προφορικής παράδοσης δεν διαδόθηκε και δεν διασπάρθηκε με τόση ταχύτητα, όσο μια έμμετρη ευχή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και του Πάσχα.  Κάθε χρήστης κινητού τηλεφώνου που θα δεχτεί μια ευχετική μαντινάδα, η πρώτη κίνηση που κάνει είναι να ανταπαντήσει με άλλη. Αν μάλιστα το ευχετήριο μήνυμα που δέχτηκε του άρεσε, το αποστέλλει αμέσως σε αγαπημένα πρόσωπα, ασχέτως αν τους έχει ήδη ευχηθεί. Αυτοί με τη σειρά τους θα την στείλουν σε άλλα αγαπημένα πρόσωπα κ.ο.κ, δημιουργώντας μιαν απίστευτη αλυσίδα αποδεκτών σε ελάχιστο χρόνο.
Μέσα σ’ αυτό το παιχνίδι χάνεται – και μάλλον είναι αδιάφορος – ο λαϊκός στιχοπλόκος. Όλοι, πομποί και δέκτες, γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται για προσωπική, αλλά για μια ανώνυμη δημιουργία. Η επίγνωση αυτή όχι μόνο δεν μειώνει την αξία της, αλλά επαναφέρει στο προσκήνιο την παλιά κρητική μαντινάδα των ανώνυμων δημιουργών, σε αντίθεση με την σύγχρονη, που επιδιώκει να αποκτήσει επωνυμία και μάλιστα με τη νομική της διάσταση, ως προσωπική πνευματική ιδιοκτησία. Οι προσωπικές συλλογές τέτοιου είδους, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, είναι αρκετές, ενώ οι τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, που αφορούν στην «κρητική παράδοση», εξελίσσονται κάθε φορά σε ένα παιχνίδι μεταξύ λίγων – συγκεκριμένων συνήθως – προσώπων, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους με μαντινάδες. Αυτό το στενό πλαίσιο της διακίνησης της κρητικής μαντινάδας έρχονται να σπάσουν οι έμμετρες ευχές καθώς εισάγει στο παιχνίδι της μαντινάδας τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους.
     Η διασπορά των έμμετρων ευχών δεν περιορίζεται μονάχα στο πλαίσιο της Κρήτης αλλά εκτείνεται σε ολόκληρη την Ελλάδα. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο, άνθρωποι μη Κρητικοί στην καταγωγή και στων οποίων την κουλτούρα δεν έχει θέση η μαντινάδα, να την χρησιμοποιούν για να ευχηθούν «καλή χρονιά» ή «χρόνια πολλά». Η διάδοση αυτή της ευχετικής μαντινάδας σε ολόκληρη την Ελλάδα είναι φαινόμενο πρωτόγνωρο για την ελληνική παράδοση, αφού για πρώτη φορά στον ελλαδικό χώρο διαδίδεται αυτούσιο κρητικό παραδοσιακό τραγούδι, έστω δίστιχο. Ενώ δηλαδή στο παρελθόν η Κρήτη αφομοίωνε ελλαδικές πνευματικές λαϊκές δημιουργίες (πχ. το «Γεφύρι της Άρτας», η «Κακή μάνα», τα «αποκριάτικα» κ.ά.) στην ελλαδική τοπική παράδοση δεν έχουν καταγραφεί αντίστοιχα κρητικά δημοτικά τραγούδια.
Βέβαια τα δίστιχα δεκαπεντασύλλαβα δεν είναι στοιχείο μονάχα της Κρητικής παράδοσης. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας η τοπική παράδοση βρίσκει ως μέσο έκφρασης τον δεκαπεντασύλλαβο. Σε κάθε περίπτωση όμως η συνήθεια των έμμετρων ευχών έχει γενικευθεί στην Κρήτη.