Από την πρώτη δημοσίευσή του το 1921, το κείμενο του Max Weber με τον (επίκτητο) τίτλο Τα ορθολογικά και κοινωνιολογικά θεμέλια της μουσικής αποτέλεσε ποικιλοτρόπως μια μόνιμη πρόκληση τόσο στο πλαίσιο της κοινωνιολογίας όσο και της μουσικολογίας.

Στο δοκίμιο αυτό ο Weber συνδυάζει βαθιές αναλύσεις της τονικής ύλης της μουσικής σε συγκριτική πολιτισμική βάση, με το ερώτημα του κοινωνικού καθορισμού της. Για τον σκοπό αυτό, αξιοποιεί τη μουσικολογική βιβλιογραφία της εποχής του, όπως και επιστρατεύει με κλασικό τρόπο την πολιτισμική ανάλυση που έχει κληροδοτήσει στη γενιά του ο ιστορισμός. Προσφέρει έτσι, συν τοις άλλοις, ένα κλασικό δείγμα διερεύνησης της δυναμικής του εξορθολογισμού ο οποίος, σύμφωνα με τον Weber, τείνει να επικρατήσει σε όλες τις σημαντικές εκφάνσεις του βίου στη νεωτερικότητα. Ακριβώς το γεγονός της δυσχερούς θεμελίωσης μιας "κοινωνιολογίας της μουσικής" καθιστά το εν λόγω κείμενο μια βασική αναφορά, τόσο για το ειδήμον κοινό της μουσικολογίας, όσο και για τον αναγνώστη και την αναγνώστρια που ενδιαφέρονται για μια ανάλυση ορισμένων βασικών προκείμενων του αισθητικού, μουσικού βίου στη νεωτερικότητα.

Βασισμένη στην έρευνα που συνοδεύει την έκδοση των Απάντων (Max Weber Gesamtausgabe), η ελληνική μετάφραση αποδίδει το κείμενο στην πληρότητά του, πλαισιωμένο με σημειώσεις και κείμενα επιμέλειας, υιοθετώντας τον δόκιμο τίτλο που έχει προτείνει η σύγχρονη έρευνα.