Πρόκειται για σύνοψη του τετράτομου έργου που ξεκίνησε να εκδίδεται το 2017 και ολοκληρώθηκε το 2021. 

Όπως σημειώνει ο Θ. Π. Τάσιος:

«Αντί για τη χρονολογική και τη χωρική παρουσίαση των ιστορουμένων, θα ακολουθήσομε εδώ μια παραγοντική παρουσίασή τους, εξετάζοντας δηλαδή επτά μόνον “παράγοντες” που επηρεάζουν ή χαρακτηρίζουν την πνευματική πορεία του Γένους, ενώ συνδέονται ενμέρει με το “χειρόγραφο” και κυρίως με το “βιβλίο”:

• Παιδεία του Γένους και Βιβλίο

• Βιβλία και εθνική αυτοσυνειδησία

• Οι Σχολές και τα βιβλία

• Tυπογραφεία και βιβλίο

• Η Εκκλησία

• Για τη δημώδη γλώσσα

• Η διάδοση των Θετικών Επιστημών.»