Ο Ροΐδης έκανε αίτημα ζωής την απόκλιση από την πεπατημένη, την άρνηση του βολικού συμβιβασμού, την συντήρηση της αντιπαλότητας στις σχέσεις του με τις πολιτικές και πολιτισμικές εξουσίες της εποχής.

Η γραφή του συμπορεύτηκε με την πολιτική, την ηθική και την κριτική στάση του έναντι της ελληνικής κοινωνίας. Ο βίος και το έργο του βεβαιώνουν για τη διαρκή άσκηση της παρέκκλισης και μαρτυρούν για την απείθαρχη συμπεριφορά της σκέψης του στα πνευματικά ζητήματα.

Οι παρεμβάσεις του υπήρξαν πάντοτε καίριες και μαχητικές. Ο ειρωνικός λόγος του δεν περιορίστηκε στην επίδειξη ευφυολογίας αλλά έγινε όχημα ενός ισχυρού κριτικού αναθεωρητισμού. Η αντιπαλότητα οριοθέτησε μια δημόσια στάση ιδεολογικής υφής, η οποία διεκδικούσε το δικαίωμα να τοποθετείται λοξά έναντι των κοινών τόπων.

Αυτή η στάση προσιδιάζει σε έναν τύπο γραφιά που αποδίδει καλύτερα με τη ρήξη και θάλλει υπό συνθήκες αέναης κρίσης, διότι αντιλαμβάνεται με κατεξοχήν ηθικούς όρους τη σχέση της γραφής προς τον κόσμο.

Ο Δημήτρης Δημηρούλης ασχολήθηκε πολλά χρόνια, και επίμονα, με τον Ροΐδη. Αυτό το βιβλίο είναι το επιστέγασμα μιας σχέσης που δοκιμάστηκε και άντεξε.

Πρόλογος. Η διαφορά της εξαίρεσης
Α΄ Ο Ροΐδης κι εγώ, Μεταμεσαιωνικό σκαλάθυρμα
Β´ Ο αταίριαστος, Εγκώμιο για τον Εμμανουήλ Ροΐδη
Γ´ Ο συγγραφέας-αναγνώστης
Δ´ Ο Ροΐδης, η Βιβλιοθήκη, τα βιβλία, Σχόλιο στο επεισόδιο της «Εθνικής Βιβλιοθήκης»
Ε´ Η διαρκής γοητεία της Πάπισσας Ιωάννας
ΣΤ´ Η ανάγνωση της πόλης, Ο Ροΐδης και η Αθήνα
Ζ´ Ο γλωσσικός διχασμός του Ροΐδη
Η´ Ροΐδεια βέλη για τη γλώσσα και το ύφος
Θ´ Η γραφή του Ροΐδη
Ι´ Θα μπορούσε να το είχε γράψει ο Ροΐδης;, Ζαχαρία Βαλσάμη Προσοχή εις την ψήφον σας, 1886
ΙΑ´ Ροϊδικό απάνθισμα
ΙΒ´ Γνώμες για τον Ροΐδη
Χρονολόγιο
Βιβλιογραφικό παράρτημα
Ευρετήριο ονομάτων