Με χρώματα και μουσικές στη γειτονιά η άνοιξη ξημερώνει

στον δρόμο για το πουθενά

κουρασμένα

απελπισμένα

ανεπιθύμητα

θλιμμένα χελιδόνια

χωρίς φωλιά

άνοιξη

ουρανό

παιδιά της προσφυγιάς

στη θάλασσα

σε βάρκες

σε σκηνές

όπως κάποτε οι γονείς μας

κάποτε οι παππούδες μας

παιδιά στον δρόμο

για το πουθενά

η αθωότητα

η ελπίδα όλων μας

ένα κουρέλι σκαλωμένο

σ’ αγκαθωτά συρματοπλέγματα

Τώρα που η πηγή έχει στερέψει μέσα μου/ στο πιο βαθύ κουρνιάζω μέρος της σπηλιάς μου/ [ ] κρατάω την ανθρωπότητα στην αγκαλιά μου/ να τη ζεστάνω για να ζεσταθώ κι εγώ/ και της μιλάω για ν’ ακούσω ζωντανή φωνή/ και κλαίω... («λάλον ύδωρ», σ.  16) διαβάζουμε στη νέα ποιητική συλλογή Κασταλία πηγή του Τόλη Νικηφόρου όπου από μια περίοδο 42 χρόνων ανθολογούνται 44 ποιήματά του «για το παιδί και την αθωότητα». Δυο λέξεις/έννοιες που ταυτίζονται στη ζωή μας.

Χρόνια στα σχολεία προσκεκλημένος συνομιλεί μαζί τους μέσω της ποίησης, μέσω των λέξεων που, χάρη στα παιδιά, μεταγγίζει σε φως. Οι μορφές τους παρελαύνουν συχνά στους στίχους του καθώς τ’ ακούει καθημερινά να τιτιβίζουν στο σχολειό δίπλα στο σπίτι του: δίπλα στην κλειδωμένη αυλόπορτα/ πάνω απ’ το χαμηλό πεζούλι/ στα κάγκελα είναι γαντζωμένα/ τέσσερα-πέντε πιτσιρίκια/ αγόρια και κορίτσια/ και ξαφνικά/ καθώς περνάω απ’ το σχολείο/ γυρίζουν όλα και χαμογελάνε/ μάτια που λάμπουν/ κάτω απ’ τα σκουφάκια τους// ή μήπως/ είχα χαμογελάσει πρώτα εγώ;

Μετά τις Ανθολογίες για την αγαπημένη του Θεσσαλονίκη και για τον Έρωτα ο Τ.Ν. επανέρχεται ανθολογώντας ποιήματα για την τρίτη σταθερά της ύπαρξής του/ του έργου του: τα παιδιά. Μια λέξη που τη συναντάς με απίστευτη συχνότητα σε όλο το έργο του. Κόκκινες και γαλάζιες ψηφίδες του ουρανού συγκεντρώνονται διαχρονικά στη γραφή του Τόλη Νικηφόρου εκεί όπου ένα καινούριο φως μπουμπουκιάζει: εξόριστα παιδιά τ’ ουρανού/ για την απόλυτη αθωότητά τους/ χωρίς πίκρα κατάντικρυ στο γαλάζιο/ ανοίγουν μεγάλα πράσινα μάτια/ κι άλλες φορές κίτρινα ή κόκκινα/ χορδές της μουσικής και της μοναξιάς τους («τα δέντρα», σ. 18).

Και μαζί με τα παιδιά οι δικές του προβολές/μνήμες στα δύσκολα χρόνια, μεταπλάθονται σε ποιητικές σπονδές, ύμνος για τα παιδιά όλου του κόσμου: μέσα απ’ τη γη να ξεπροβάλλει/ η ανθισμένη Παναγία Χαλκέων/ όλα στη θέση τους αμετακίνητα/ όπως το χέρι του πατέρα/ τους εφιάλτες στο σκοτάδι όταν έδιωχνε// η φλόγα απ’ το δαδί να λαμπαδιάζει/ στο πρωινό δωμάτιο του χειμώνα/ κάθε κατώφλι μια ζεστή ποδιά/ και ο βαρδάρης άγριος παγερός και οικείος/ ένας μεγάλος αδερφός, μια βεβαιότητα// διαρκώς να αλλάζουν και να μένουν/ όλα στη θέση τους αμετακίνητα/ αμετακίνητη η Πλατεία Δικαστηρίων/ απ’ όπου ξεκινούσε κι όπου τέλειωνε/ η Εγνατία Οδός αυτού του κόσμου («γενέθλια πόλη, 1», σ. 21)

Γιατί η ποίηση υπάρχει να αποδιώχνει τον φόβο και τη μοναξιά επανατοποθετώντας τον άνθρωπο και την ελπίδα του, το παιδί, στη ζωή και το όνειρο.

«Μ»

Γιος προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Ρωμυλία, ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Ανατόλια και σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο και ταξίδεψε σε πολλές χώρες. Ως τώρα έχουν εκδοθεί 42 βιβλία του, 26 ποιητικά βιβλία (μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση, Ο πλοηγός του απείρου, 2004 και τα επιλεγμένα ποιήματα, Ίχνη του δέους, 2018) και 16 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους). Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 10 ευρωπαϊκές γλώσσες (στα ισπανικά και στα γερμανικά σε αυτοτελείς εκδόσεις) και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αφιερώματα για το έργο του έχουν γίνει στα περιοδικά Πάροδος (2009), Το Κοράλλι (2014), Ο Σίσυφος (2017), Καρυοθραύστις (2019), Μανδραγόρας (2021), στα οποία έχουν γράψει περί τους 80 ποιητές, πεζογράφοι, κριτικοί, κ.ά. Για το παραμύθι του, Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας του απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του, Ο δρόμος για την Ουρανούπολη, το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009. Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58΄ λεπτών με τίτλο «Σ’ αγαπώ-Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου» που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και από την ΕΡΤ3.

Ο Τόλης Νικηφόρου διατηρεί τέσσερα ιστολόγια, μεταξύ των οποίων από το 2008 και την θεματική ανθολογία Ελλήνων ποιητών «Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται», στην οποία έχουν ανθολογηθεί ως τώρα περί τους 500 ποιητές με περίπου 5.000 ποιήματα. Συνέλαβε επίσης την ιδέα της Λέσχης Ανάγνωσης της Ποίησης και είναι ο συντονιστής της στην Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.