Οι ιστορικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκε η σκέψη του Επίκουρου έχουν μεγάλη σημασία. Η προσέγγιση στα ολιγάριθμα κείμενα του Δασκάλου του Κήπου που διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας προκαλεί θαυμασμό και δέος απέναντι στη μεγαλοφυΐα του.

Η υιοθέτηση της ατομικής θεωρίας, η αξιοποίηση της φυσικής ως βάσης για την ηθική, ο ύμνος της φιλίας, η αφοβία απέναντι στον θάνατο, στους θεούς και στην κάθε εξουσία, και τέλος η επιδίωξη της ηδονής, ως απουσία του σωματικού πόνου και ψυχική αταραξία, είναι συλλήψεις ενός απίστευτα ελεύθερου πνεύματος.

Κι όλα αυτά, τα δίδαξε ο Επίκουρος σε μια εποχή όπου η ανεξαρτησία των ελληνικών πόλεων και η ελευθερία των πολιτών καταπολεμήθηκαν ανελέητα από τα γιγάντια στρατοκρατικά βασίλεια των Επιγόνων.