Ο Βαρδιάνος στα σπόρκα είναι μία σκιαθίτικη θαλασσινή ιστορία, που περιγράφει τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, ατόμων και ομάδων της μικρής κοινωνίας, μπροστά στο άκουσμα και την απειλή μιας επιδημίας. Η γριά Σκεύω πληροφορήθηκε ότι ο γιος της Σταύρος, που επέστρεφε από ταξίδι, θα παρέμενε σε καραντίνα στο λοιμοκαθαρτήριο. Αποφασίζει, ανήσυχη για την υγεία του, να πάει να τον συναντήσει. Καταφέρνει, ντυμένη αντρικά, με την εύνοια της τύχης και έχοντας συνεργούς στο μυστικό της κάποιους συντοπίτες της να προσληφθεί ως βαρδιάνος (φύλακας) στα μολυσμένα καράβια (σπόρκα). Ο Παπαδιαμάντης, παρόλο που χρησιμοποιεί ως πλαίσιο μια επιδημία, δεν εστιάζει την αφήγησή του στις τραγικές συνέπειές της για τον κόσμο. Κυριαρχεί διάθεση ανάλαφρη, εύθυμη και εξελίξεις απρόσμενες. Σκοπός του είναι να ασκήσει κοινωνική κριτική σε κακώς κείμενα και σε μικροσυμφέροντα, προβάλλοντας ταυτόχρονα την ευγένεια του ήθους και το μεγαλείο της ανθρωπιάς των λαϊκών ανθρώπων.