ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το μυθιστόρημα «Πίσω από τον πίνακα» της Σμαραγδής Κουτσοπέτρου  περιλαμβάνει πολλά βιογραφικά  στοιχεία,  προσωπικές μνήμες της συγγραφέως, καθώς και απαράβατες αρχές ζωής, όπως η ίδια μου είχε αναφέρει. Είναι βασισμένο σ’ ένα ημερολόγιο, φίλης και συμφοιτήτριας της Σμαραγδής, του οποίου αποσπάσματα παρατίθενται παράλληλα με το υπόλοιπο κείμενο και «δένονται» αρμονικά με αυτό.

            Πρόκειται για ένα βιβλίο αναμνήσεων, όπου ο αναγνώστης θα δει να καταγράφονται προσωπικές εμπειρίες και περιπέτειες με κυρίαρχη την ιστορία της ζωής της κεντρικής ηρωίδας Ρουμπίνης, πράγματα όμως που απηχούν και την καθημερινότητα και τις αξίες της ελληνικής κοινωνίας σε προηγούμενες δεκαετίες. 

Τα οικονομικά προβλήματα και ο αγώνας της επαρχίας και του αγροτικού κόσμου για καλύτερη ζωή, τα όνειρα της νεολαίας, η βιοπάλη και ο μόχθος να ξεφύγουν οι άνθρωποι από την οικονομική δυσπραγία και ν’ απολαύσουν τα αγαθά της οικονομικής ανεξαρτησίας και ευημερίας, η προσπάθεια των επαρχιωτών φοιτητών για την ολοκλήρωση των σπουδών που θα τους εξασφαλίσουν μιαν αξιοπρεπή θέση εργασίας και την καταξίωση, η ανησυχία για τον διορισμό των εκκολαπτόμενων εκπαιδευτικών κάθε Σεπτέμβρη, η αγωνία για τα κοινωνικά προβλήματα που αγγίζουν οικείους ανθρώπους, η λύπη για τον πρόωρο χαμό αγαπημένων προσώπων, τα όνειρα και οι επιδιώξεις που προσμένουν την πραγμάτωση, η στωικότητα στα αδιέξοδα και στα αναπόδραστα της ζωής, όλα περιλαμβάνονται στο βιβλίο. Η αποτύπωση μιας γενιάς που προσπάθησε να δώσει τον καλύτερο και πιο ειλικρινή εαυτό της στη ζωή, στη δουλειά, στις διαπροσωπικές σχέσεις και που μάλλον δεν ανταμείφθηκε αρκετά γι’ αυτό.

«Έπιασα τη ζωή από τα μαλλιά», γράφει κάπου η συγγραφέας και αλλού «εκείνα τα φοιτητικά χρόνια δεν ξεχνιούνται. Όμορφα χρόνια, φιλικά, άδολα, αληθινά και αγαπημένα». Περιγραφές που ξυπνούν αναμνήσεις από τα χρόνια τα νεανικά, τα γεμάτα όνειρα, που διατηρούνται στη μνήμη ανεξίτηλα για όλους μας, που φέρουν το άρωμα μιας περασμένης νιότης και τη συγκίνηση για όσα… βιώσαμε τότε.

Και όλα αυτά εναλλάσσονται με ιστορικά γεγονότα και καταστάσεις που στιγμάτισαν τη ζωή της νεότερης Ελλάδας και των πολιτών της. Η εθνική τραγωδία στην Κύπρο με την τουρκική εισβολή, η Μεταπολίτευση στην Ελλάδα και το γκρέμισμα της δικτατορίας των συνταγματαρχών, τα τεκταινόμενα στα ανώτατα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα και στις πανεπιστημιακές σχολές μετά τα πολιτικά αυτά γεγονότα, επιδιώξεις και ανατροπές μπλέκονται με τις αγωνίες, τους έρωτες και τις προσωπικές στιγμές των ηρώων του βιβλίου. Παράλληλα η περιγραφή των διακυμάνσεων της ζωής της κεντρικής ηρωίδας Ρουμπίνης, οι λαχτάρες, οι ελπίδες, οι στόχοι της ή και οι απογοητεύσεις της, όλα κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.  

Η διήγηση διακρίνεται από μεγάλη γλαφυρότητα, παραμένει αβίαστη σε όλη την έκταση του κειμένου και ο λόγος «ρέει» χωρίς ανιαρή χαλαρότητα στην παρακολούθηση της ιστορίας. Η γραφή χαρακτηρίζεται από έντονη νοσταλγική διάθεση σε κάποια σημεία αλλά είναι και γεμάτη ειλικρίνεια και αφοπλιστική αλήθεια και ρεαλισμό που δεν υποβαθμίζεται από ανούσιο ψευτορομαντισμό, αφού η συγγραφέας έχει διδαχθεί από τους γονείς της από την παιδική κιόλας ηλικία να λέει «τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη», να μην ανέχεται «μύγα στο σπαθί της», να κοιτάζει τους άλλους πάντοτε κατάματα, να στέκεται νηφάλια απέναντι στα ιστορικά γεγονότα αλλά και στα προσωπικά της ζητήματα και να τα αντιμετωπίζει με αντικειμενικότητα ακολουθώντας συχνά το ένστικτό της που δεν λαθεύει.

Η Σμαραγδή Κουτσοπέτρου τονίζει πως τα ήθη και οι νοοτροπίες περασμένων χρόνων πιθανόν να ξαφνιάζουν τους σύγχρονους νέους, καθώς κάποια από αυτά είναι πλέον εντελώς ξεπερασμένα και έχουν αναθεωρηθεί. Οι ηθικές αρχές των ανθρώπων της περιφέρειας, ο γάμος και η αντιμετώπιση του άνδρα και της γυναίκας μέσα και έξω από αυτόν, η υποκρισία μιας συντηρητικής κοινωνίας μπορεί να κάνουν τους νεότερους να απορήσουν και να αναρωτηθούν αν όσα περιγράφονται στο βιβλίο είναι αληθινά, αλλά η συγγραφέας τούς διαβεβαιώνει πως έτσι έγιναν ακριβώς, ενώ για τους παλαιότερους γράφει ότι διαβάζοντας θα νοσταλγήσουν την εποχή της νιότης τους.

Η ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση, μια γλυκόπικρη γεύση για τα καλά και τα άσχημα της ζωής μαζί με την ικανοποίηση για το αδιαπραγμάτευτο του χαρακτήρα της ηρωίδας Ρουμπίνης κάνουν την ανάγνωση του έργου να ολοκληρώνεται με επιτυχία. Καταλήγω με την ευχή να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο αυτό και να ακολουθήσουν και περισσότερες δημιουργίες της Σμαραγδής Κουτσοπέτρου, μεστές από ικανοποίηση για τους κόπους της.

             Μαρία Παρ. Σταθέα, φιλόλογος-συγγραφέας

Κείμενο οπισθόφυλλου

Η Ρουμπίνη, η ηρωίδα του βιβλίου, γεννήθηκε μέσα στον αναβρασμό της περιόδου της Μεταπολίτευσης και η προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού της πραγματοποιήθηκε εκείνη την εποχή. Γεννήθηκε μέσα από τις κιτρινισμένες σελίδες του ημερολογίου της. Είναι μια αληθινή ιστορία. Είναι οι σκέψεις μιας ηρωίδας της ζωής ραντισμένες με την ορμή της νιότης.

Φίλη και συμφοιτήτρια της Σμαραγδής στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το έτος 1974, η Ρουμπίνη αντιπροσωπεύει όλες εκείνες τις συμφοιτήτριες της γενιάς του Πολυτεχνείου. Μέσα από τη δίνη των ιστορικών γεγονότων, των ανακατατάξεων, της αναθεώρησης ιδεών και αξιών, μέσα από την εναγώνια προσπάθεια τής αναζήτησης προτύπων, άφησαν πίσω τους προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, στεγανά και στερεότυπα ψάχνοντας να βρουν τον βηματισμό τους.

Με την ανάγνωση του βιβλίου αυτού θα νιώσουν νοσταλγία οι παλαιότεροι και θ’ απορήσουν οι νεότεροι κάνοντας την εξής σκέψη: «Λες να ήταν πραγματικά έτσι τότε;».

Λίγα λόγια από την συγγραφέα Σμαραγδή Κουτσοπέτρου

Αγαπητέ φίλε αναγνώστη,

Κρατάς στα χέρια σου το βιβλίο μου. Θα ήθελα, πριν αρχίσεις το ταξίδι στο παρελθόν, να σου εκθέσω μέσα σε λίγες γραμμές τους λόγους που με ώθησαν στη συγγραφή του.

Η ιστορία του βιβλίου είναι αληθινή! Η ηρωίδα, η Ρουμπίνη, είμαστε όλες εμείς οι συμφοιτήτριες της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και η κάθε μία ξεχωριστά, το έτος 1974! Ήταν η χρονιά της Μεταπολίτευσης! Εκεί λοιπόν μέσα από τη δίνη των ιστορικών γεγονότων, των ανακατατάξεων, της αναθεώρησης ιδεών και αξιών, μέσα από την εναγώνια προσπάθεια της αναζήτησης προτύπων, αφήσαμε πίσω μας προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, στεγανά και στερεότυπα. Η γενιά μου, η γενιά του Πολυτεχνείου, προσπάθησε να βρει τον βηματισμό της.

Μέσα σ’ αυτόν τον αναβρασμό και την προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού γεννήθηκε η Ρουμπίνη! Έλαβε σάρκα και οστά μέσα από τις κιτρινισμένες σελίδες του ημερολογίου της! Είναι οι σκέψεις μιας φίλης συμφοιτήτριας, ηρωίδας της ζωής, ραντισμένες με την ορμή της νιότης. Σ’ αυτές τις σκέψεις στάθηκα με σεβασμό, όταν έπεσε στα χέρια μου το ημερολόγιό της. Εκτελώντας την επιθυμία της, τής υποσχέθηκα να το παρουσιάσω αυτούσιο.

Το πόνημα αυτό αποτελεί θεματοφύλακα αλλοτινών εποχών. Η αφήγηση ανατρέχει αρχικά στα φοιτητικά χρόνια και εισέρχεται στη δεκαετία του 1980. Μέσα από τις σελίδες του θα ανακαλύψεις πτυχές από τον τρόπο ζωής και δράσης των ανθρώπων της υπαίθρου αλλά και των μεγάλων αστικών κέντρων όπως η Αθήνα, η πρωτεύουσα. Η πόλη αυτή υπήρξε για πολλές δεκαετίες το όνειρο των νέων της εποχής μου. Ήθελαν όσο τίποτε άλλο να ζήσουν και να διαπρέψουν εκεί. Μέσα από την πλοκή του βιβλίου ζωντανεύουν εικόνες που περιγράφουν τον τρόπο ζωής των ανθρώπων τότε, το πώς ζούσαν, πώς διασκέδαζαν, πώς ντύνονταν οι νέοι και οι νέες της εποχής.

Μεγάλα κοινωνικά θέματα – φαινόμενα των καιρών εκείνων – με τις ακόλουθες επιπτώσεις τους, όπως η αστυφιλία, καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια. Το ισχυρό δέσιμο των μελών της «επαρχιακής οικογένειας» ήταν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής. Μέσα από μια συγκριτική αφηγηματική προσέγγιση του «χθες» και του «σήμερα» ξετυλίγονται σκληρές ιστορίες ζωής των ηρώων δίνοντας το δικό τους προσωπικό μήνυμα!

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου θα έχεις επίσης την ευκαιρία να κάνεις ένα όμορφο νοσταλγικό ταξίδι κοντά στη φύση της εποχής των παππούδων και των γιαγιάδων μας. Θα μοιραστείς στιγμές της καθημερινότητά τους και θα γνωρίσεις κάποιους τρόπους καλλιέργειας αγροτικών προϊόντων, που δυστυχώς δεν υπάρχουν σήμερα, όπως για παράδειγμα η καλλιέργεια της μαύρης σταφίδας που στον γενέθλιο τόπο μου, τη Μεσσηνία, για πολλές δεκαετίες αποτέλεσε εθνικό προϊόν.

Με την ανάγνωση του βιβλίου αυτού θα νιώσουν νοσταλγία οι μεγαλύτεροι και θ’ απορήσουν οι νεότεροι κάνοντας τη σκέψη: «Λες να ήταν στην πραγματικότητα έτσι τότε;».

Ειλικρινά, με το χέρι στην καρδιά, «Ναι, έτσι ήταν!».

Καλή ανάγνωση!

(Υ.Γ.)  Οποιαδήποτε χρήση ονομάτων, επωνύμων, τοπωνυμίων και περιοχών ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα. Αν υπάρχει, είναι καθαρά συμπτωματική.