Ο διπλωμάτης Άιρες επιστρέφει οριστικά από την Ευρώπη στο Ρίο ντε Ζανέιρο. Συνταξιούχος, χήρος και άτεκνος. Στο ημερολόγιό του καταγράφει και σχολιάζει τη μουντή «νέα ζωή» του. Παρακολουθεί με πάθος τo ευτυχισμένο γηραιό άτεκνο ζεύγος των Αγκιάρ και τα πάθη του: τη σχέση αγάπης που αυτό αναπτύσσει με την όμορφη νεαρή χήρα Φιντέλια, προσηλωμένη στον νεκρό σύζυγό της, που τόσο αγάπησε, καθώς και με τον φιλόδοξο νεαρό βαφτισιμιό τους, τον Τριστάου. Ο ήρωας-αφηγητής μελετάει με πάθος και τον έρωτα, στον εαυτό του και στον περίγυρο, άμεσα ή/και «από την κλειδαρότρυπα».

Γράψιμο μελαγχολικό και ειρωνικό, ανάλαφρο και διεισδυτικό, με φόντο την ιδιότυπα αστική ζωή των τροπικών στο Ρίο ντε Ζανέιρο της διετίας 1888-1889, όταν η Βραζιλία κατάργησε τη δουλεία και τη μοναρχία.