Πώς ο ενθουσιασμός του Μάη του ’68 έδωσε τη θέση του στην απογοήτευση του 1980 και του 1990, κι έπειτα στη μοιρολατρία που από τη δεκαετία του 2000 συρρικνώνει τον πολιτικό και διανοητικό μας ορίζοντα; Γιατί η Αριστερά καθηλώθηκε με­ταξύ ενός ρεαλισμού της απραξίας και ενός ριζοσπαστισμού χωρίς αντίκρισμα, σε τέτοιο σημείο που να χάνει τη μάχη των ιδεών από τον εθνικισμό και τον λαϊκισμό;

Στο βιβλίο αυτό, ο Πιερ Ροζανβαλόν αναμετράται με τα παραπάνω ερωτήματα με τρόπο διττό. Ως ιστορικός των ιδε­ών και πολιτικός φιλόσοφος, επιχειρεί να εγγράψει τα τελευταία πενήντα χρόνια στο πλαίσιο της μακράς ιστορίας του νε­ωτερικού σχεδίου για χειραφέτηση, με τις επιτυχίες του, τις υποσχέσεις που δεν τήρησε, τις παλινδρομήσεις του. Ταυτόχρονα, όμως, ως συμμετέχων και αυτόπτης μάρτυρας, ξαναδιαβάζει αναδρομικά την αλληλουχία γεγονότων που πυροδότησε συμ­βολικά ο Μάης του ’68. Η προσωπική του πορεία, τα διανοητικά και πολιτικά εγχειρήματα που τον σημάδεψαν, οι προ­σωπικότητες με τις οποίες συμπορεύτηκε, σκιαγραφούν την ιστορία της «δεύτερης Αριστεράς», με την οποία η δική του τροχιά συμπλέχθηκε αξεδιάλυτα, αλλά και την ιστορία εν γένει της Αριστεράς. Τα αίτια της κρίσης της Αριστεράς σήμερα έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν.

Μέσα από αυτή την ειλικρινή και διαυγή επιστροφή στην προσωπική του διαδρομή, με τις κινητήριες ιδέες και τις αμ­φιβολίες, τις στιγμές αμηχανίας και τις αυταπάτες της, ο Πιερ Ροζανβαλόν χαρτογραφεί μια πολιτική και διανοητική ιστο­ρία του παρόντος, ανιχνεύοντας νέες προοπτικές για το ιδεώδες της χειραφέτησης.

***

Βιβλίο πολύτιμο, συναρπαστικό, αναγκαίο για να κατανοήσουμε τις αντιφάσεις του σημερινού κόσμου μας, αλλά και την επιστροφή της συντηρητικής σκέψης.

Lire

Εντυπωσιακό δοκίμιο για την εξέλιξη της γαλλικής Αριστεράς.

Μισέλ Βινόκ, L’Histoire

Μια ωραία έκπληξη: ανακαλύπτουμε όχι μόνο μια σκέψη διαυγή και συνάμα πολυσύνθετη, αλλά και μια ευαισθησία χρω­ματισμένη με μια πινελιά νοσταλγίας.

Le Nouveau Magazine Littéraire

Συναρπαστική αφήγηση πενήντα ετών διανοητικής στράτευσης.

L’Obs

Ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία του Πιερ Ροζανβαλόν. Συνδυάζοντας αυτοβιογραφικά στοιχεία, μια ανάλυση των πολιτι­κών και διανοητικών αλλαγών μετά το 1968 και μια θεωρία της ιστορίας της χειραφέτησης, συνθέτει μια γενική ερμηνεία της νεωτερικότητας. Προσπαθεί, αναλύοντας με ακρίβεια την κρίση της εποχής μας, να αντιταχθεί στο ισχυρό, συντριπτικό, αντιφιλελεύθερο και λαϊκιστικό ρεύμα που, εξαιτίας μιας «αντιστροφής της ηγεμονίας», έχει πλέον αρχίσει να κυριαρχεί.

Le Monde

***

Ο Πιερ Ροζανβαλόν γεννήθηκε το 1948 στο Blois της Γαλλίας. Η διαδρομή του ήταν ασυνήθιστη. Πριν ξεκι­νήσει την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία, αφιέρωσε τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής του ζωής στην πολιτική και συνδικαλιστική δράση. Μόλις αποφοίτησε από την HEC (Ανωτάτη Σχολή Εμπορικών Επιστημών), το 1969, ανέλαβε καθήκοντα οικονομικού συμβούλου στη συνδικαλιστική οργάνωση CFDTκαι στη συνέχεια ορίστηκε πολιτικός σύμβουλος του γραμματέα της οργάνωσης Edmond Maire, και αρχισυντάκτης του περιοδικού της, με τίτλο CFDT-Aujourd’hui, (1973-1977). Συνδέεται πολιτικά με τον Μισέλ Ροκάρ και αναδεικνύεται ως ένας από τους βασικούς θεωρητικούς της «δεύτερης Αριστεράς», δημοσιεύοντας τα βιβλία του Η εποχή της αυτο­διαχείρισης (1976) και Για μια νέα πολιτική κουλτούρα (1977).

Το 1978 εγκαταλείπει την ενεργό πολιτική δράση και στρέφεται προς το πανεπιστήμιο. Διευθύνει τον το­μέα κοινωνιολογίας του ερευνητικού κέντρου «Εργασία και Κοινωνία», που ίδρυσε ο Ζακ Ντελόρ στο Πανε­πιστήμιο Paris 9-Dauphine. Από το 1978 ώς το 1982, εργάζεται ως διευθυντής ερευνών σ’ αυτό το πανεπιστή­μιο, και συνδέεται με τους Κορνήλιο Καστοριάδη, Φρανσουά Φυρέ και Κλωντ Λεφόρ.

Υπό την εποπτεία του Κλωντ Λεφόρ, ετοιμάζει διαδοχικά τη διδακτορική διατριβή τρίτου κύκλου Ο ουτο­πικός καπιταλισμός (1979) και το doctorat d’état Η στιγμή Guizot (1985).

Το 1983 αρχίζει να διδάσκει στην Ανωτάτη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (EHESS), όπου το 1989 εκλέγεται διευθυντής σπουδών (καθηγητής). Από το 1992 ώς το 2005, διευθύνει και το Κέντρο Πολιτικών Επιστημών Ρε­ϊμόν Αρόν της Σχολής.

Στο έργο του, ο Ροζανβαλόν εστιάζει πλέον το ενδιαφέρον του σε τρεις τομείς: α) την ιστορία του γαλλικού πολιτικού μοντέλου, δημοσιεύοντας πολλές μελέτες για την ιστορία του φιλελευθερισμού κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, και δύο βιβλία: Το γαλλικό κράτος από το 1789 ώς τις μέρες μας (1990) και Το γαλλικό πολιτικό μοντέλο: Η κοινωνία των πολιτών κατά του ιακωβινισμού (2004)· β) την ερμηνεία της εξέλιξης των θεσμών της αλληλεγγύης και των θεωριών της δικαιοσύνης, δημοσιεύοντας τα βιβλία: Η κρίση του κράτους-πρόνοιας (1981) και Το νέο κοινωνικό ζήτημα (1995) [στα ελληνικά, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο]· γ) από τη δεκαετία του 1990, ξεκινά μια σει­ρά σημαντικών έργων με αντικείμενο την ιστορία των ιδεών στη γαλλική δημοκρατία, δημοσιεύοντας τρία βιβλία: Η στέψη του πολίτη: Ιστορία της καθολικής ψηφοφορίας στη Γαλλία (1992), Ο ανεύρετος λαός: Ιστορία της δημοκρατικής αντιπροσώπευσης στη Γαλλία (1998), και Η ανολοκλήρωτη δημοκρατία: Ιστορία της λαϊκής κυριαρχίας στη Γαλλία (2000).

Το 2001 ο Πιερ Ροζανβαλόν εκλέγεται καθηγητής στο Collège de France και εγκαινιάζει μια νέα σειρά έρ­γων ιστορικών και θεωρητικών, με αντικείμενο τις μεταλλάξεις της σύγχρονης δημοκρατίας, δημοσιεύοντας τα βιβλία του: Η αντι-δημοκρατία: Η πολιτική στην εποχή της δυσπιστίας (2006), Η δημοκρατική νομιμοποίηση: Αμε­ροληψία, αναστοχασμός, εγγύτητα και, τέλος, Η κοινωνία των ίσων (2011). Στα βιβλία αυτά χρησιμοποιεί ευρέως τη συγκριτική μέθοδο.

Στο εναρκτήριο μάθημά του στο Collège de France, ο Ροζανβαλόν προσδιόρισε ως εξής την πρωτοτυπία του διαβήματός του: Αντιμετωπίζει την ιστορία της δημοκρατίας ως την ιστορία μιας εμπειρίας που αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Η δημοκρατία συγκροτεί το πολιτικό ως ένα πεδίο απρόβλεπτο, εξαιτίας των εγγενών εντά­σεων και αβεβαιοτήτων που τη χαρακτηρίζουν. Μόνον η ιστορική προσέγγιση μπορεί να αντιληφθεί πλήρως την έννοια του πολιτικού. Ο Ροζανβαλόν αναστοχάζεται τη δημοκρατία ξεκινώντας από την ιστορία της. Αυτό δεν σημαίνει απλώς ότι η δημοκρατία έχει τη δική της ιστορία, αλλά ότι η δημοκρατία είναι ιστορία, με την έννοια ενός εργοταξίου του παρόντος μας, και όχι μόνο μιας ερμηνείας του παρελθόντος. Η θεωρία του αυτή αναπτύχθηκε στο βιβλίο του Για μια εννοιολογική ιστορία του πολιτικού (2003). Τούτος ο τρόπος αντίληψης της ιστορίας ως πρώ­της ύλης μιας πολιτικής θεωρίας μάς βοηθά να κατανοήσουμε πώς ο Ροζανβαλόν συνδέει το πανεπιστημιακό του έργο με τις ανάγκες της εποχής μας.

Ο Ροζανβαλόν ποτέ δεν έπαψε να παρεμβαίνει στην πολιτική ζωή και να προσπαθεί να αναλύσει την επι­καιρότητα υπό το φως των πορισμάτων των κοινωνικών επιστημών. Από το 1982 ώς το 1999 ήταν εμψυχωτής τού think tank Fondation Saint-Simon, ενώ το 2002 ίδρυσε τη «Δημοκρατία των Ιδεών» («La République des idées»), ένα πολιτικό φόρουμ που οργανώνει συζητήσεις, εκδίδει μια σειρά βιβλίων πολιτικής και κοινωνικής παρέμβασης, και διαχειρίζεται την ιστοσελίδα laviedesidees.fr.

Τα βιβλία του Ροζανβαλόν έχουν εκδοθεί σε 26 χώρες, ενώ από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο του Η κοινωνία των ίσων.

στο εξώφυλλο: Αφίσα της CFDT, δεκαετία του ’70.