Το παρόν βιβλίο εξετάζει ένα ρεύμα ιδεών που τάραξε την ελληνική πνευματική, πολιτισμική αλλά και πολιτική ζωή στις αρχές του 20ούαιώνα. Πρόκειται για ιδέες που αφορούν τη σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη, αλλά και της Δύσης με την Ανατολή, σε μια κρίσιμη εποχή που σφραγίζεται από μεγάλες γεωπολιτικές μεταβολές. Στον πυρήνα του ρεύματος ιδεών, που εξετάζεται στο βιβλίο, βρίσκεται η θέση ότι η νεότερη Ελλάδα έχει υποστεί ένα είδος πολιτισμικής αποικιοποίησης με πολιτικές προεκτάσεις. Σύμφωνα με τους εκφραστές αυτών των ιδεών, οι νεότεροι Έλληνες, στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν στις προσδοκίες και στο πολιτισμικό πρότυπο των (Δυτικο)ευρωπαίων, έχουν υπονομεύσει τον ίδιο τους τον πολιτισμό, έχουν εγκαταλείψει κάθε δημιουργική πρωτοβουλία και έχουν μετατραπεί σε ένα είδος νεκροζώντανων προγόνων του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Το βιβλίο εξετάζει τις όψεις του «αντιδυτικισμού», τις αναπαραστάσεις των ξένων, την καχυποψία απέναντι στην ξενομανία, και την κριτική στη φραγκολατρεία των Ελλήνων της εποχής, ως μια διαδικασία συγκρότησης και κατανόησης του «εθνικού εαυτού».
Η χαρτογράφηση των ιδεών αυτών πραγματοποιείται με άξονα το έργο και τη σκέψη του Αργύρη Εφταλιώτη (1849-1923), του Περικλή Γιαννόπουλου (1869-1910) και του Ίωνα Δραγούμη (1878-1920), ενώ συνεξετάζονται οι κύκλοι των συνομιλητών τους, οι ομοϊδεάτες και συνοδοιπόροι τους, αλλά και οι αντίπαλοί τους. Μελετώνται οι δημόσιες συζητήσεις και διαμάχες στις οποίες συμμετείχαν, με στόχο να κατανοηθεί καλύτερα η πνευματική τους παρακαταθήκη και ο αντίκτυπος των ιδεών τους. Κομμάτια και θρύψαλα των ιδεών που μελετά το βιβλίο είναι ακόμα διάσπαρτα γύρω μας. Χάνονται και εμφανίζονται ξανά σε διαφορετικές στιγμές, από τη δεκαετία του 1930 μέχρι τις μέρες μας. Ανεξάρτητα από τις προθέσεις των εκφραστών τους και τις ιδιαιτερότητες της ιστορικής περιόδου στην οποία ανήκουν, αυτές οι ιδέες επιμένουν να επηρεάζουν τη σχέση μας με τη δική μας άγνωστη χώρα.
***
Η Έφη Γαζή γεννήθηκε το 1966 στη Λευκάδα. Είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει πραγματοποιήσει προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Essex (Μ. Βρετανία). Έλαβε διδακτορικό δίπλωμα στην Ιστορία από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ίδρυμα της Φλωρεντίας (1997). Έχει διδάξει και έχει συνεργαστεί ως ερευνήτρια με πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έχει δημοσιεύσει τις μελέτες: ScientificNationalHistory: TheGreekCaseinComparativePerspective (Peter Lang, 2000), Ο Δεύτερος Βίος των Τριών Ιεραρχών: Μια γενεαλογία του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού (Νεφέλη, 2004), Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια: Ιστορία ενός συνθήματος (Πόλις, 2011), καθώς και άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους γύρω από την ιστορία της ιστοριογραφίας, τη θεωρία και τη μεθοδολογία της ιστορίας, τον εθνικισμό και τη θρησκεία, την ιδεολογία και την πολιτική κουλτούρα, την πολιτισμική και διανοητική ιστορία, τη δημόσια ιστορία. Έχει επιμεληθεί τρεις τόμους του περιοδικού Historein, στην εκδοτική ομάδα του οποίου συμμετέχει. Είναι συνεπιμελήτρια, με τους Μ. Αυγερίδη και Κ. Κορνέτη, του συλλογικού έργου Μεταπολίτευση: Η Ελλάδα στο μεταίχμιο δύο αιώνων (Θεμέλιο, 2015).