Κωστής Παπακόγκος, "Στον ίσκιο του πουλιού", Ποίηση, έργο εξωφύλλου: Σταμάτης Μεταξάς, φιλολογική επιμέλεια Φωτεινή Παπακόγκου-Πελεκάνη, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα, Ιούλιος 2020, σελ. 96.

Ολόκληρη ζωή σε μια αστραπή γυρεύοντας ν’ αγγίξουμε τον Κανένα

Ό,τι γράψαμε

Δεν ήταν ποιήματα ό,τι γράψαμε.

κουρέλια της απελπισίας ήταν κι ίσως

κάποτε συρραφτούν ν’ αρμολογήσουν

την όψη της πραγματικής μας μέρας.

    Η νέα ποιητική συλλογή του Κωστή Παπακόγκου "Στον ίσκιο του πουλιού" κυκλοφόρησε στα Σουηδικά το 2018 και σήμερα παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Αποτελείται από πέντε ενότητες.

Στην πρώτη γίνεται ένας απολογισμός στο θέατρο και τους ρόλους της ζωής μας και στα πολύτιμα φυλακτά της: Τη μάνα: "η πρώτη ανοιξιάτικη επιστολή / της μάνας απ’ τον κάτω κόσμο. // Έξι σελίδες ήταν λευκές – δεν ήξερε / γράμματα η έρμη –μα εγώ τις διάβαζα όλες. / έτσι όπως διάβαζα τα μάτια της / όταν στέγνωναν τα πικρά της δάκρυα." Τους φίλους: "Οι φίλοι μας είναι σαν κάτι παλιά ρούχα / που όσο περνούν τα χρόνια τόσο τ’ αγαπάμε / και δεν τα ξεκολλάμε απ’ το κορμί μας."  Τις δεήσεις υπέρ ψυχών στο κοιμητήρι του χωριού, τη φύση, τα δέντρα, τα πουλιά, με το χελιδόνι σύμβολο μιας νέας μέρας. Κάθε απολογισμός προϋποθέτει και μια προετοιμασία για την «έξοδο» όπως άλλωστε γινόταν πάντα στο αρχαίο δράμα.

    Για να περάσουμε ως συνέχεια στη δεύτερη ενότητα που πέρα από το συνδετικό νήμα της ζωής έρχεται ο συμβολισμός της ποίησης να τραγουδήσει τους αρχαίους ναούς, την Κνωσό, τους Δελφούς, θεότητες της αρχαιοελληνικής μυθολογίας που πέρασαν χαράζοντας τη σύγχρονη ζωή του τόπου. Ξεχωριστό εδώ το ποίημα "Δεκέμβρης", με τον Μινώταυρο πίσω απ’ τις φωτεινές επιγραφές, το τρένο σε μια θαυμάσια μεταφορά και ο σταθμός του Θησείου να μας θυμίζει τον μυθικό ήρωα της πόλης: "Κάτω απ’ το χώμα, στο λαβύρινθο, / ο υπόγειος κυνηγάει την ουρά του. // Ακοίμητος κι ο πολυμήχανος νους / μα ο Θησέας ξανά δίχως νήμα."

    Η τρίτη ενότητα αποτελεί μια συνέχεια της πρώτης με την τρυφερότητα της ζωής να περνά σταδιακά από τη γέννηση στο αναπόφευκτο του θανάτου εκεί όπου η ίδια η πηγή της βλάστησης/δημιουργίας μετατρέπεται σε χώρο ταφής και τέλους: "Αβάφτιστο": "Ανήκουμε όλοι στο χώμα / και η γης ανήκει στο θάνατο. // Θα σου χάριζα το χωράφι μου / αν ήξερα πως δε θα σου προσφέρω / εφτά στρέμματα θάνατο ακόμα."

    Στην τέταρτη ενότητα η πολιτική σκέψη μετουσιώνεται σε ποιητική δράση: "Πολιτική Διαθήκη": "Μην ψηφίστε ποτέ σας ένα κόμμα / που ’χει στο πρόγραμμά του αδερφοσύνη – / ψιθύριζε η κεφαλή του Άβελ / τρεις μέρες κρεμασμένη απ’ το φανοστάτη." Τα ποιήματα στον Αναγνωστάκη, τον Γλέζο, τον Άρη συμπλέουν με τα ποίημα της άλλοτε και της νυν κατοχής. Βλ. το ποίημα "Η κρίση του 2011".

    Τέλος η πέμπτη ενότητα αποτελείται από ποιήματα ποιητικής: ένας ζωντανός ποιητικός διάλογος κάποτε με χιούμορ και ειρωνεία και συχνά με αγάπη για τους ποιητές (Διονύσιο Σολωμό, Όμηρο, Γ. Σεφέρη [... "Πανσέληνος απόψε. η Εκάτη κυνηγάει / ίσκιους κρυφούς γύρω απ’ τα κυπαρίσσια / και κάτω απ’ τους γαλάζιους ροδαμούς / τ’ αηδόνια δεν αφήνουνε  / να κοιμηθεί ο Σεφέρης."], Πάουντ ["Κρατήθηκε στο ρίγος του γυμνού λόγου. / Τα μπιχλιμπίδια χάρισμά σας! είπε, / και σέρνοντας τις ανοιχτές πληγές του / γέροντας πια αναλήφθηκε στην Πίζα. // Πίσω του το σκληρό Σοφόκλειο φως ποτάμι / του ξέπλενε το μελανό χιτώνα."], Μ. Κατσαρό, Ν. Καρούζο, Ιάσονα Δεπούντη).

Αλλά και μια διερώτηση-απολογισμός με και για την ίδια την ποίηση: "Στάχτη μάς βγήκε ο κόσμος, στάχτη / και τα όνειρά μας. Μόνο το μυρμηγκάκι / σέρνει ακόμα τη σπίθα του / βουβό πλάι στην πολύβουη λεωφόρο."

Ποίηση με έμφυτο λυρισμό αλήθειες, χιούμορ, ενδοσκόπηση, βαθειά αγάπη και γνώση της τέχνης που ο Παπακόγκος υπηρετεί με πίστη.

Ο Κωστής Παπακόγκος γεννήθηκε το  1936 στο Παχτούρι της κεντρικής Πίνδου, κι απ’ τα μέσα της δεκαετίας του ’60 μένει μόνιμα στη Στοκχόλμη. Έχει εκδώσει ως τώρα 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες, απ’ τα οποία τα 20 είναι ποιητικά.

   Η συλλογή "Στον ίσκιο του πουλιού" πρωτοεκδόθηκε στη Σουηδία το 2018, απ’ τον εκδοτικό οίκο Τράναν. Η παρούσα έκδοση είναι η πρώτη στην ελληνική γλώσσα.