Η Συνταγματική και Διεθνής Προστασία της Ιθαγένειας

Παπαδάκη, Πολυξένη

Κυκλοφορεί

ISBN: 978-960-648-140-6

Εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε., Αθήνα, 6/2020

Ελληνική, Νέα

€ 32.00 (περ. ΦΠΑ 6%)

Βιβλίο, Χαρτόδετο

24 x 17 εκ, 311 σελ.

Περιγραφή

Στο έργο « Η Συνταγματική και Διεθνής προστασία της Ιθαγένειας» εξετάζεται η έννοια της ιθαγένειας και ο ρόλος της στη διαμόρφωση της προσωπικής και νομικής κατάστασης του ατόμου, αποσυνδεδεμένη από άλλες ιδιότητες που το προσδιορίζουν, όπως είναι η εθνικότητα, η φυλή, το φύλο, η θρησκεία και η πολιτισμική του ένταξη. Σε μια ιστορική αναδρομή αναζητείται η εξέλιξη της ιθαγένειας από τον πολίτη της αρχαίας Αθήνας και του civis romanus της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, έως τον πολίτη, που αναδείχτηκε υπό την επιρροή των ιδεών του Διαφωτισμού και της γαλλικής επανάστασης, αλλά και από τις αξίες του δικαίου, που επικράτησαν μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιθαγένεια συνεπάγεται για τον πολίτη δικαιώματα και υποχρεώσεις που τον καθιστούν ενεργό παράγοντα συμμετοχής στη διαμόρφωση των λειτουργιών του δημοκρατικού κράτους, πηγή της λαϊκής κυριαρχίας και θέτουν τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο λαό της κάθε πολιτείας και στους αλλοδαπούς κατοίκους της.

Υπό την επιρροή του διεθνούς δικαίου, που λειτούργησε και εξακολουθεί να λειτουργεί ως παράγων της ευρύτερης και πληρέστερης κατοχύρωσής της, η ιθαγένεια κατατάσσεται στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και προστατεύεται με μια σειρά από διεθνείς συνθήκες και εθιμικούς κανόνες, που συντείνουν στην πραγμάτωση ενός σκοπού: Την εξάλειψη της ανιθαγένειας στο σύγχρονο κόσμο.

Το βιβλίο απευθύνεται ιδίως σε ερευνητές των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου και ταυτόχρονα είναι ένα βοήθημα για τους φοιτητές νομικών και πολιτικών επιστημών, συμπληρώνοντας τη βιβλιογραφία του ειδικού μέρους των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Θα φανεί χρήσιμο, όμως, και σε ένα ευρύτερο κοινό, το οποίο θα μπορέσει να κατανοήσει πληρέστερα την έννοια και τη λειτουργία της ιθαγένειας στο σύγχρονο κόσμο και επίσης να ενημερωθεί για τις πιο πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις σχετικά με την ιθαγένεια, που παρατίθενται στο Παράρτημα του έργου. Στο Παράρτημα παρατίθενται επίσης τα κείμενα των σπουδαιοτέρων ευρωπαϊκών και διεθνών συμβάσεων για την ιθαγένεια.

Πρόλογος ................................................................................................................................. 11

Βιβλιογραφία ........................................................................................................................ 13

1. Ελληνική............................................................................................................................... 13

2. Αλλοδαπή............................................................................................................................ 16

3. Δημοσιεύσεις σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά..................................... 18

α. Ελληνικά........................................................................................................................ 18

β. Ξενόγλωσσα................................................................................................................. 21

4. Διαδικτυακές πηγές........................................................................................................ 23

α. Ελληνικές....................................................................................................................... 23

β. Ξενόγλωσσες............................................................................................................... 24

γ. Λοιπές ιστοσελίδες .................................................................................................. 26

5. Νομολογία που παρατίθεται................................................................ 26

α. Αποφάσεις του δδδδκαι του δδχ.................................................... 26

β. Αποφάσεις του ΕΔΔΑ............................................................................................... 27

γ. Αποφάσεις του ΔΕΚ/ΔΕΕ......................................................................................... 27

δ. Αποφάσεις του ΣτΕ ................................................................................................ 28

ε. Αποφάσεις του ΑΠ.................................................................................................... 28

Μέρος Α΄

Η έννοια, η ιστορία και τα συστήματα
απόκτησης της ιθαγένειας

1. Η έννοια της ιθαγένειας .............................................................................................. 29

α. Η έννοια της ιθαγένειας στο Δημόσιο Δίκαιο............................................... 29

β. Η διαφορά της ιθαγένειας από την εθνικότητα.......................................... 36

2. Η ιστορική εξέλιξη του θεσμού της ιθαγένειας.................................................. 43

α. Στην αρχαιότητα........................................................................................................ 43

β. Στους μεσαιωνικούς χρόνους.............................................................................. 48

γ. Από τον 19ο αιώνα έως σήμερα......................................................................... 51

3. Τα συστήματα απόκτησης της ιθαγένειας .......................................................... 55

α. Αρχική ιθαγένεια....................................................................................................... 55

β. Επίκτητη ιθαγένεια................................................................................................... 58

Μέρος Β΄

Η συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος
στην ιθαγένεια στην Ελλάδα

1. Η κατοχύρωση του δικαιώματος πριν από το Σύνταγμα του 1975........... 63

α. Η κατοχύρωση του δικαιώματος στα προεπαναστατικά και επαναστατικά Συντάγματα 63

β. Η κατοχύρωση της ιθαγένειας στο Σύνταγμα του 1844 και ο νόμος του 1856 65

γ. Η ιθαγένεια στα Συντάγματα του 1864, 1911, 1925, 1927 και 1952 και το Ν.Δ. 3370/1955 67

2. Η κατοχύρωση του δικαιώματος στο Σύνταγμα του 1975............................ 70

α. Η διάταξη του άρθρου 4§3 του ισχύοντος Συντάγματος........................ 70

β. Η νομική φύση και το περιεχόμενο του δικαιώματος ............................. 72

γ. Τα δικαιώματα και καθήκοντα που προκύπτουν από την ιθαγένεια 75

γ.1. Γενικά.................................................................................................................... 75

γ.2. Τα δικαιώματα που προκύπτουν από την ιθαγένεια...................... 76

γ.3. Τα καθήκοντα που προκύπτουν από την ιθαγένεια........................ 93

3. Η απόκτηση της ιθαγένειας .................................................................................... 101

α. Γενικά........................................................................................................................... 101

β. Αρχική κτήση της ιθαγένειας............................................................................. 103

β.1. Κτήση λόγω καταγωγής από Έλληνα γονέα..................................... 103

β.2. Κτήση λόγω γέννησης στην Ελλάδα..................................................... 104

β.3. Κτήση λόγω γέννησης και φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα. 105

β.4. Κτήση λόγω φοίτησης σε σχολείο στην Ελλάδα............................. 106

β.5. Καθορισμός της ιθαγένειας των Ρομά................................................ 108

β.6. Δυνατότητα κτήσης της ιθαγένειας από αλλοδαπά τέκνα με αναπηρία 110

γ. Επίκτητη ιθαγένεια................................................................................................. 110

γ.1. Κτήση της ιθαγένειας με αναγνώριση................................................. 110

γ.2. Κτήση της ιθαγένειας με υιοθεσία........................................................ 111

γ.3. Κτήση της ιθαγένειας με κατάταξη στις ένοπλες δυνάμεις....... 111

γ.4. Κτήση της ιθαγένειας με πολιτογράφηση......................................... 111

γ.5. Κτήση της ιθαγένειας με πολιτογράφηση ομογενών που διαμένουν στο εξωτερικό 113

4. Η απώλεια της ιθαγένειας......................................................................................... 115

α. Εκούσια αποβολή ή αποποίηση της ελληνικής ιθαγένειας................. 115

α.1. Κτήση αλλοδαπής ιθαγένειας................................................................. 116

α.2. Ανάληψη δημόσιας υπηρεσίας σε αλλοδαπό κράτος................. 117

α.3. Λοιπές περιπτώσεις απώλειας της ιθαγένειας............................... 118

α.3.1. Δήλωση αποποίησης........................................................................ 118

α.3.2. Δήλωση αποβολής της ιθαγένειας τέκνων πολιτογραφημένων Ελλήνων 118

α.3.3. Υιοθεσία από αλλοδαπό................................................................. 118

α.3.4. Δήλωση αποβολής της ιθαγένειας που αποκτήθηκε λόγω γάμου με Έλληνα 119

β. Αποβολή λόγω έκπτωσης.................................................................................... 119

Μέρος Γ΄

Η διεθνής προστασία της ιθαγένειας

1. Η διεθνής προστασία της ιθαγένειας................................................................... 121

α. Γενικά........................................................................................................................... 121

β. Η πολλαπλή ιθαγένεια......................................................................................... 127

γ. Η ανιθαγένεια........................................................................................................... 133

2. Η Σύμβαση της Χάγης του 1930 για την Ιθαγένεια........................................ 137

3. Οι Συμβάσεις του 1954 και του 1973 για το καθεστώς των ανιθαγενών 139

4. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του 1997 για την Ιθαγένεια .................................... 140

5. Η προστασία της ιθαγένειας στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης......... 143

α. Οι συνθήκες για την Ευρωπαϊκή Ένωση γενικά.............................. 143

β. Τα δικαιώματα που προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή ιθαγένεια.... 152

β.1. Η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.............. 152

β.2. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 160

Συμπεράσματα.................................................................................................................... 165

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Α. Κείμενα διεθνών συμβάσεων για την ιθαγένεια

1. Convention on certain questions relating to the conflict of nationality laws the Hague - 12 Αpril 1930.................................................................................................................................... 171

2. Σύμβαση του 1954 για τη νομική κατάσταση των Ανιθαγενών (Ν. 139/1975, ΦΕΚ Α΄ 176) 179

3. Σύμβαση «Περί της μειώσεως του αριθμού των περιπτώσεων ανιθαγένειας» του 1973 (Ν. 535/1977, ΦΕΚ Α΄ 36)................................................................................................... 191

4. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Ιθαγένεια του 1997............................. 195

5. Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.......... 208

6. Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ)[Αποσπάσματα σχετικά με την ιθαγένεια] 221

7. Council of Europe - Convention on the avoidance of statelessness in relation to State succession - Strasbourg, 19.5.2006.............................................................................................. 225

B. Ελληνικά νομοθετικά κείμενα για την ιθαγένεια

1. Νόμος περί Ελληνικής Ιθαγενείας, 16 Μαΐου 1835.............................. 235

2. Νόμος ΤϞΑ΄ Αστικός Ελληνικός Νόμος 15 Νοεμβρίου 1856................. 238

3. Ν.Δ. 3370/1955 «Περί κυρώσεως του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγενείας». 245

4. Νόμος 3284/2004 «Περί κυρώσεως του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας» (ΦΕΚ Α΄ 217/10.11.2004) 249

Γ. Απόφαση 460/2013 ΣτΕ................................................................................................... 279

Αλφαβητικό ευρετήριο ................................................................................................... 309