Στο παρόν βιβλίο συγκεντρώνονται μελέτες και δοκίμια του συγγραφέα από την υπερ-εικοσαετή ενασχόλησή του με ζητήματα της κρίσιμης δεκαετίας 1940-1950. Οι μελέτες αυτές διακρίνονται σε δημοσιευμένες και αδημοσίευτες και έχουν υποστεί μερική αναθεώρηση και συμπλήρωση. Καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα: τη Μάχη της Κρήτης και τον ανταρτοπόλεμο στην Πίνδο, όψεις των εμφύλιων συγκρούσεων, τόσο της Κατοχής όσο και του ολοκληρωτικού Εμφυλίου πολέμου 1946-1949, θέματα μεταπολεμικής διαχείρισης της μνήμης και αναπαραστάσεων της περιόδου στη μαζική κουλτούρα, βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες έργων σχετικών με την εποχή, αλλά και θέματα που άπτονται των ευρωπαϊκών διαστάσεων του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Θεωρούμε ότι απαιτείται μια νέα ματιά πάνω στις καθοριστικές και ταραγμένες αυτές εποχές του συλλογικού μας βίου, ειδικά στη σημερινή συγκυρία κατά την οποία φαίνεται να αναβιώνουν φαντάσματα του παρελθόντος. Μια ματιά η οποία οφείλει να προσεγγίζει, κατά το δυνατόν απροκατάληπτα, και με την απαραίτητη ενσυναίσθηση, τις προσωπικές και συλλογικές τραγωδίες αλλά και τους ηρωισμούς των ανθρώπων, τόσο των πρωταγωνιστών όσο και των «αφανών». Ελπίζουμε ότι ο αναγνώστης θα διακρίνει στα κείμενα αυτά προσπάθειες που να κινούνται στη συγκεκριμένη κατεύθυνση.