21 χρόνια μετά τον Ν. 2522/1997, ο οποίος ενσωμάτωσε στο εθνικό δίκαιο την δικονομική Οδηγία 89/665/ΕΟΚ, ο εθνικός νομοθέτης με τον Ν. 4412/2016 επέφερε μία πολύ σημαντική νομοθετική μεταβολή, μεταρρυθμίζοντας συνολικά το σύστημα παροχής έννομης προστασίας στις προσυμβατικές διαφορές, συμπεριλαμβανομένης και της προδικαστικής προσφυγής για την εξέταση της οποίας ίδρυσε μια Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή (την Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφύγων ΑΕΠΠ). Η νομοθετική πρωτοβουλία με τον Ν. 4412/2016 είχε ως μοναδικό στόχο την πλήρη εναρμόνιση των εθνικών κανόνων με τις επιταγές των δικονομικών Οδηγιών για τον έλεγχο των διαγωνιστικών διαδικασιών σύναψης δημόσιας σύμβασης, όχι πλέον μέσω των δικαιοδοτικών οργάνων, άλλα μέσω μιας Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής με ad hoc αρμοδιότητα προς τούτο.
Στο βιβλίο παρουσιάζεται το νέο δικονομικό καθεστώς σε συνδυασμό με τις επιταγές του ενωσιακού νομοθέτη ώστε να δοθούν όσο το δυνατόν περισσότερες απαντήσεις γύρω από τα ζητήματα που αφορούν στην έννομη προστασία στον τομέα της σύναψης δημοσίων συμβάσεων. Αναλύεται αρχικά η Δικονομική Οδηγία μέσα από την εθνική νομολογία άλλα και τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης με παράλληλη αποτίμηση τόσο του προηγούμενου καθεστώτος, όσο και του σημερινού. Το κύριο αντικείμενο της μελέτης είναι η παρουσίαση του νέου δικονομικού πλαισίου της προδικαστικής προσφυγής μέσα από τη νομολογία των εθνικών δικαστηρίων και τη «διοικητική» νομολογία της ΑΕΠΠ. Αναλύονται όλοι οι δικονομικοί κανόνες που συγκροτούν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της Αρχής άλλα και επίλυσης των διαφορών που οδηγούνται ενώπιόν της, σε μια προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις σε όλα τα πρακτικά ζητήματα που ανακύπτουν κατά την προσυμβατική αυτή διοικητική διαδικασία.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
VIIΠΡΟΛΟΓΟΣ
XIXΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
1ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1Το θέμα
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΜΒΑΣΗ - ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ
Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η δημόσια σύμβαση
51. Γενικά η συμβατική δράση της διοίκησης
92. Η έννοια της δημόσιας σύμβασης
123. Ο προσδιορισμός της σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο
224. Κριτήρια χαρακτηρισμού μιας σύμβασης ως δημόσιας
22α. Γενικά
25β. Η επαχθής αιτία
28γ. Ο έγγραφος τύπος
28δ. Η αναθέτουσα αρχή
385. Η έννοια της διοικητικής σύμβασης
38α. Γενικά
40β. Τα κριτήρια της διοικητικής σύμβασης σύμφωνα με τη νομολογία
45γ. Ο έγγραφος τύπος
46δ. Η διοικητική σύμβαση μετά το Ν. 4412/2016
476. Είδη των δημοσίων συμβάσεων
47α. Συμβάσεις έργων
50β. Συμβάσεις προμηθειών
51γ. Συμβάσεις υπηρεσιών
52δ. Συμβάσεις παραχώρησης
587. Οι νέες Οδηγίες και ο Ν. 4412/2016
Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Οι διαδικασίες ανάθεσης δημόσιας σύμβασης
σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο
601. Οι διαδικασίες ανάθεσης δημόσιας σύμβασης
60α. Γενικά
62β. Οι κανόνες του ενωσιακού νομοθέτη για τη συνολική διαδικασία ανάθεσης - Κριτήρια ανάθεσης
70γ. Οι διαγωνιστικές διαδικασίες
70i. Γενικά
72ii. Ανοικτός διαγωνισμός
73iii. Κλειστός διαγωνισμός
77iv. Διαγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση
79v. Διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης
81vi. Ανταγωνιστικός διάλογος
83vii. Σύμπραξη καινοτομίας
862. Γενικές αρχές που διέπουν τη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης
86α. Η αρχή της διαφάνειας
96β. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης και της απαγόρευσης των διακρίσεων
102γ. Η αρχή της προστασίας του ελευθέρου ανταγωνισμού
Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η δικονομική Οδηγία 89/665/ΕΟΚ
1081. Το πεδίο εφαρμογής της
1132. Ο σκοπός της δικονομικής Οδηγίας η αποτελεσματική προσωρινή έννομη προστασία
1203. Η άμεση εφαρμογή της Οδηγίας ως παράγωγο ενωσιακό δίκαιο
1304. Οι βασικοί άξονες της Οδηγίας
130α. Η λήψη μέτρων
133β. Η ακύρωση παράνομης σύμβασης
136γ. Η προστασία του ζημιωθέντα
139δ. Το όργανο ελέγχου της προσφυγής
139i. Η πρόβλεψη της Οδηγίας
142ii. Δικαιοδοτικό όργανο
154ε. Η αποτελεσματικότητα της προσφυγής
1575. Οι καινοτομίες της Οδηγίας 2007/66
157α. Γενικά
159β. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της ασκηθείσας προσφυγής
163γ. Ανασταλτική προθεσμία μέχρι την άσκηση της προσφυγής
167δ. Οι προθεσμίες άσκησης της προσφυγής
169ε. Η αρχή του ανενεργού της σύμβασης
176στ. Κριτική προσέγγιση της Οδηγίας
1786. Η διαδικαστική αυτονομία των κρατών μελών ως προς τον τρόπο εφαρμογής της
1837. Συμπέρασμα
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΕΝΔΙΚΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗ –
ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΩΝ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΑΝΑΘΕΣΗΣ
Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ενδικοφανής προσφυγή
1851. Ο αυτοέλεγχος της διοικητικής δράσης
1882. Ιστορικά στοιχεία της ενδικοφανούς προσφυγής
1933. Τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα
1984. Η λειτουργία της ενδικοφανούς προσφυγής
2015. Ο τύπος και οι συνέπειες άσκησής της
2066. Η εξουσία ελέγχου του οργάνου που κρίνει την ενδικοφανή προσφυγή.
2107. Η ενδικοφανής προσφυγή ως περιορισμός του δικαιώματος σε έννομη προστασία
2148. Η ενδικοφανής προσφυγή στη γερμανική και γαλλική έννομη τάξη
2199. Συμπέρασμα
Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ο έλεγχος των δημοσίων συμβάσεων μετά την ενσωμάτωση
των Οδηγιών 89/665/ΕΟΚ και 2007/66/ΕΚ
2211. Η Δικονομική Οδηγία και ο εθνικός νομοθέτης
2222. Η καταδίκη της χώρας μας από το ΔΕΕ και η ενσωμάτωση των Οδηγιών 89/665/ΕΟΚ και 2007/66/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο
2263. Ο Ν. 2522/1997 για τη μεταφορά της Οδηγίας 89/665/ΕΟΚ
226α. Γενικά
229β. Το πεδίο εφαρμογής
230γ. Οι δικονομικές ρυθμίσεις
2354. Ο Ν. 3886/2010 για τη μεταφορά της Οδηγίας 2007/66/ΕΚ
235α. Γενικά
236β. Το πεδίο εφαρμογής
239γ. Οι δικονομικές ρυθμίσεις
239i. Το έννομο συμφέρον
242ii. Η προθεσμία για την κατάθεση του δικογράφου
243iii. Η προσβαλλομένη πράξη
244δ. Η απόφαση του Δικαστηρίου
2475. Κριτική αποτίμηση των νομοθετημάτων
2546. Τα όργανα ελέγχουν των διαγωνιστικών διαδικασιών στις χώρες της ΕΕ. Ειδικότερα σε Γερμανία και Κύπρο
254α. Η εφαρμογή της δικονομικής Οδηγίας στις χώρες της ΕΕ
259β. Γερμανία
263γ. Κύπρος
Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ενδικοφανής διαδικασία στις δημόσιες συμβάσεις
σύμφωνα με τους Ν. 2522/1997 και 3886/2010
2661. Γενικά η προδικαστική προσφυγή
2682. Χαρακτηριστικά της προδικαστικής προσφυγής
268α. Η φύση της προσφυγής
273β. Το έννομο συμφέρον για την άσκησή της
275γ. Η έκταση ελέγχου της προσβαλλόμενης πράξης
2763. Η προβλεπόμενη διαδικασία για την άσκησή της
276α. Ο τρόπος άσκησής της
278β. Η προθεσμία για την άσκηση της
280γ. Η υποχρέωση ενημέρωσης του ενδιαφερόμενου για την άσκηση προδικαστικής προσφυγής
284δ. Η απόφαση επί της προδικαστικής προσφυγής
2854. Κριτική προσέγγιση της εφαρμογής της
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Η ΠΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΟ Ν. 4412/2016
Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ΑΕΠΠ
2891. Η ανάγκη αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου του διοικητικού ελέγχου σύναψης δημοσίων συμβάσεων ως μνημονιακή δέσμευση
2982. Η ίδρυση της Ανεξάρτητης Αρχής
298α. Η ίδρυση της Αρχής
300β. Η ανεξαρτησία της Αρχής
303γ. Η συγκρότηση της Αρχής
3113. Η λειτουργική της ανεξαρτησία
3154. Η οικονομική της αυτοτέλεια
3185. Η φύση του οργάνου (δικαιοδοτικό ή διοικητικό)
3296. Οι Κανόνες λειτουργίας της και τα όργανα της
329α. Η Αρχή ως διοικητική υπηρεσία
330β. Τα όργανα της Αρχής
334γ. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων της Αρχής
Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Δικονομικές ρυθμίσεις
3401. Το πεδίο εφαρμογής
3482. Η φύση της προδικαστικής προσφυγής του Ν. 4412/2016
348α. Γενικά
349β. Ο ενδικοφανής της χαρακτήρας
351γ. Η αρχή της άπαξ ασκήσεώς της
355δ. Η ενημέρωση του θιγόμενου για την άσκηση της
357ε. Η απαγόρευση άσκησης προσφυγής κατά απόφασης της ΑΕΠΠ
3603. Η άσκηση της προδικαστικής προσφυγής – Η άσκηση παρέμβασης – Συνέπειες
360α. Η άσκηση της προδικαστικής προσφυγής
360i. Το ορισμένο της προδικαστικής προσφυγής
364ii. Η τυπική έναρξη της διαδικασίας
366β. Η άσκηση παρέμβασης
372γ. Συνέπειες από την άσκηση της προσφυγής
3744. Οι προϋποθέσεις παραδεκτού της προδικαστικής προσφυγής
374α. Η φύση της προσβαλλόμενης πράξης
374i. Γενικά. Η προσβολή εκτελεστών πράξεων
377ii. Ειδικότερα ζητήματα της εκτελεστότητας των προσβαλλόμενων πράξεων (διευκρινίσεις, πληροφορίες)
381β. Το έννομο συμφέρον
381i. Γενικά
384ii. Οι περιορισμοί του εννόμου συμφέροντος
388iii. Ειδικότερα: Το έννομο συμφέρον στην προσβολή της διακήρυξης.
392iv. Η πρόσφατη προσέγγιση της νομολογίας του ΔΕΕ για το έννομο συμφέρον αποκλεισθέντα υποψηφίου αναδόχου
402v. Ο αυτεπάγγελτος έλεγχος του εννόμου συμφέροντος
404γ. Η προθεσμία
410δ. Η χρήση του τυποποιημένου εντύπου
416ε. Η καταβολή παραβόλου
4235. Οι προϋποθέσεις του βάσιμου της προδικαστικής προσφυγής
4256. Η διαδικασία ενώπιον των Κλιμακίων της ΑΕΠΠ
425α. Η πρόβλεψη του νομοθέτη
426β. Η υποχρέωση της αναθέτουσας στην κοινοποίηση της προδικαστικής προσφυγής
428γ. Η υποχρέωση της αναθέτουσας στην αποστολή του φακέλου της υπόθεσης στην ΑΕΠΠ
435δ. Δικαιώματα των ενδιαφερόμενων
437ε. Ορισμός – καθήκοντα εισηγητή
441στ. Καθορισμός ημερομηνίας εξέτασης της προσφυγής
444ζ. Η εξέταση της προσφυγής – Έκδοση απόφασης
447η. Κριτική προσέγγιση
4487. Η έκταση του ελέγχου της ΑΕΠΠ
448α. Η φύση του ελέγχου
449β. Η υποχρέωση εξέτασης όλων των προβαλλόμενων λόγων - Οι αυτεπαγγέλτως εξεταζόμενοι λόγοι
454γ. Η εξουσία τροποποίησης της προσβαλλόμενης πράξης
461δ. Η χειροτέρευση της θέσης του προσφεύγοντος
4618. Η έκδοση απόφασης εντός αποκλειστικής προθεσμίας
4649. Η λήψη προσωρινών μέτρων
464α. Το νομοθετικό πλαίσιο και η διαδικασία
472β. Η πιθανολόγηση της παράβασης κανόνα για τη λήψη μέτρων
472i. Γενικά
476ii. Η πιθανολόγηση σύμφωνα με τις Δικονομικές Οδηγίες
480iii. Η αντιμετώπιση της πιθανολόγησης από την ΑΕΠΠ
485γ. Η στάθμιση των συμφερόντων για τη λήψη μέτρων
491δ. Η απόφαση για τη λήψη μέτρων
49410. Η δεσμευτικότατα της απόφασης - υποχρέωση συμμόρφωσης
494α. Η δεσμευτικότατα της απόφασης της ΑΕΠΠ
497β. υποχρέωση συμμόρφωσης στην απόφαση της ΑΕΠΠ
Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Κριτική αποτίμηση – Προτάσεις
5011. Η εναρμόνιση με τις Δικονομικές Οδηγίες
5032. Η έλλειψη κατ’ αντιμωλία διαδικασίας
5073. Η πολυπλοκότητα της διαδικασίας
5084. Η πρόβλεψη δικαστικού λειτουργού μόνο ως Προέδρου της Αρχής
5095. Το αναλογικό παράβολο
5176. Η περιορισμένη εξουσία ελέγχου
5187. Έλλειψη αυτόματου ανασταλτικού αποτελέσματος όλης της διαδικασίας με την κατάθεση της προσφυγή
521ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
525ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
525Ελληνική βιβλιογραφία
538