Παραγραφή είναι ο νομικός θεσμός με τον οποίο μια πραγματική κατάσταση μεταβάλλεται σε νομική. Το δίκαιο διά της παραγραφής σκοπεί, είτε να αποκλείσει την άσκηση δικαιώματος, που για ορισμένο μακρόν χρόνον παρέλειψε ο δικαιούχος να ικανοποιήσει την εκ του δικαιώματός του πηγάζουσα αξίωση, είτε για να
εδραιώσει μια από μακρού υφιστάμενη κατάσταση, απονέμοντας σ’ αυτήν προστασία.
Στο παρόν παρουσιάζεται ο θεσμός της παραγραφής και αναλύονται οι κατ’ ιδίαν περιπτώσεις παραγραφών στο Αστικό Δίκαιο καθώς και η παραγραφή απαιτήσεων υπέρ και κατά του Δημοσίου και ειδικότερα η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου προς επιβολή φόρων και προστίμων, η παραγραφή επί απαιτήσεων κατά του Δημοσίου, η παραγραφή απαιτήσεων των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης και η παραγραφή απαιτήσεων ΕΦΚΑ.
Σε παραρτήματα παρατίθενται οι κατηγορίες αξιώσεων που παραγράφονται σε 5 έτη, γίνεται ανάλυση του θεσμού της Βεβαίωσης και η σημασία αυτού επί των εσόδων του Κράτους και ιδίως επί των παραγραφών των αξιώσεων του Δημοσίου και περιγράφεται η διαδικασία άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον
της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών και αναστολής πληρωμής.
Ι. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
1. Χρόνος και δίκαιο............................................................................................... 11
2. Παραγραφή και δικαίωμα................................................................................... 11
3. Παραγραφή και αξίωση...................................................................................... 11
4. Προϋποθέσεις παραγραφής.................................................................................. 12
5. Δικαιολογητικός λόγος παραγραφής.................................................................... 12
6. Η παραγραφή θεσμός δημοσίας τάξεως – Παρεκκλίσεις....................................... 13
7. Αξιώσεις και αποσβεστική προθεσμία.................................................................. 13
8. Παραίτηση από παραγραφή................................................................................ 14
9. Παραγραφή και αξιώσεις..................................................................................... 14
10. Ο χρόνος παραγραφής....................................................................................... 15
11. Αφετηρία παραγραφής...................................................................................... 15
12. Παραγραφή αποζημιώσεως............................................................................... 16
13. Παραγραφή παρόμοιων αξιώσεων προς την αποζημίωση.................................. 17
14. Παραγραφές αξιώσεων για αποζημίωση έναντι τρίτων υπευθύνων...................... 18
1. Παραγραφή αξιώσεως ασφαλιζομένου κατά ασφαλιστή επί ασφαλίσεως για αστική ευθύνη έναντι τρίτων 18
2. Παραγραφή της αξιώσεως του ζημιωθέντος τρίτου κατά του ασφαλιστή........... 18
15. Παραγραφή περιοδικών παροχών..................................................................... 19
16. Παραγραφή καθολικής αξιώσεως...................................................................... 19
17. Αναστολή παραγραφής...................................................................................... 20
18. Αναστολή συμπληρώσεως – αναστολή λήξεως................................................... 20
19. Περιπτωσιολογία αναστολής συμπληρώσεως...................................................... 21
20. Απόλυτος αναστολή – Περιπτωσιολογία............................................................. 23
21. Διακοπή παραγραφής........................................................................................ 24
22. Λόγοι διακοπής της παραγραφής....................................................................... 24
Α) Η Αναγνώριση της αξιώσεως παρά του υποχρέου.......................................... 24
Β) Η έγερση της αγωγής ή άλλης δικαστικής πράξεως......................................... 25
23. Περιπτωσιολογία διακοπής παραγραφής............................................................ 28
24. Έναρξη νέας παραγραφής μετά τη διακοπή........................................................ 29
25. Διάρκεια της νέας μετά τη διακοπή παραγραφής................................................. 30
26. Διαδοχή στην παραγραφή.................................................................................. 31
27. Παραγραφή επί αλλοιώσεως της ενοχής............................................................. 31
28. Ενέργεια παραγραφής που συμπληρώθηκε......................................................... 32
29. Παραίτηση από της παραγραφής....................................................................... 33
30. Τα μετά την παραγραφή.................................................................................... 34
31. Περιπτωσιολογία............................................................................................... 35
32. Αποσβεστική προθεσμία.................................................................................... 37
33. Παραίτηση και αναστολή επί αποσβεστικής προθεσμίας..................................... 38
ΙΙ. ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ
Α. Η παραγραφή στο δημοσιονομικό δίκαιο και οι παραπλήσιοι προς αυτήν θεσμοί 39
α) Χρόνος και δικαίωμα..................................................................................... 39
β) Προθεσμία..................................................................................................... 39
γ) Παρέλευση προθεσμίας................................................................................... 40
δ) Έναρξη προθεσμίας........................................................................................ 40
ε) Λήξη προθεσμίας............................................................................................ 40
στ) Αποσβεστική προθεσμία – Αποσβεστική παραγραφή.................................... 40
ζ) Διαφορές αποσβεστικής παραγραφής και αποσβεστικής προθεσμίας................ 41
Β. Κατηγορίες παραγραφής απαιτήσεων υπέρ και κατά του δημοσίου ..................... 46
Γ. Παραγραφές βεβαιωμένων αξιώσεων του δημοσίου ............................................ 48
Δ. Οι κατ’ ιδίαν παραγραφές των βεβαιωμένων αξιώσεων του δημοσίου................... 52
Ε. Αναστολή παραγραφής απαιτήσεων του δημοσίου .............................................. 57
ΣΤ. Λόγοι αναστολής οριζόμενοι από το ν. 4270/2014............................................ 61
Ζ. Διακοπή της παραγραφής βεβαιωμένων απαιτήσεων του δημοσίου ..................... 62
α) Γενικά ........................................................................................................... 64
β) Η αναστολή της παραγραφής ........................................................................ 64
γ) Προϊσχύσαν και ισχύον δίκαιο ....................................................................... 65
Συνέπειες παραγραφής απαιτήσεων του δημοσίου .................................................... 77
Η. Παραγραφή απαιτήσεων κατά του δημοσίου ...................................................... 78
Θ. Έναρξη παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου ......................................... 84
Ι. Αναστολή παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου ....................................... 85
ΙΑ. Διακοπή παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου ...................................... 88
ΙΒ. Συνέπειες παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου ..................................... 95
ΙΓ. Απαραίτητες προϋποθέσεις συμψηφισμού .......................................................... 98
ΙΔ. Αποτελέσματα συμψηφισμού ........................................................................... 100
ΙΕ. Συμψηφισμός επί πολλών χρεών του οφειλέτη ................................................. 101
ΙΣΤ. Είσπραξη εσόδων τρίτων από το δημόσιο ..................................................... 103
ΙΙΙ. ΚΑΤ’ ΙΔΙΑΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ
1. Παραγραφή αξιώσεων από την αγοροπωλησία και ανταλλαγή .......................... 105
2. Παραγραφή επί αξιώσεων εκ χρησιδανείου του χρήστου δημοσίου προς αποζημίωση για μεταβολές ή φθορές του πράγματος 106
3. Παραγραφή απαιτήσεων από εκχώρηση στο Δημόσιο ...................................... 106
4. Παραγραφή επί αξιώσεων εξ εγγυήσεως............................................................. 107
5. Παραγραφή αξιώσεων δημοσίου από συμβιβασμό ............................................ 110
6. Παραγραφή αξιώσεων από συμψηφισμό .......................................................... 111
7. Παραγραφή απαιτήσεων του δημοσίου εκ καταδολιεύσεως δανειστών (παυλιανή αγωγή) 111
8. Παραγραφή επί απαιτήσεως εξασφαλιζόμενης δι’ ενεχύρου ................................ 111
9. Παραγραφή αξιώσεως του δημοσίου επί εγγραφείσης προσημειώσεως .............. 113
10. Παραγραφή επί αξιώσεων υπέρ και κατά του δημοσίου εξ αδικαιολόγητου πλουτισμού 113
11. Παραγραφή επί των εξ αναγωγής αγωγών του κομιστή κατά του εκδότου και των άλλων υποχρέων εξ επιταγής 114
12. Παραγραφή επί τελών χαρτοσήμου ................................................................. 115
13. Παραγραφή επί αξιώσεων προσώπων με σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου κατά του δημοσίου 117
14. Παραγραφή επί αξιώσεων του δημοσίου εκ θετικής ζημίας κατά υπαλλήλων του 117
15. Παραγραφή αξιώσεων τρίτων εξ αδικοπραξίας κατά του δημοσίου ................. 118
16. Παραγραφή αξιώσεων κατά του δημοσίου από εργατικά ατυχήματα ................ 118
17. Παραγραφή επί αξιώσεων για αποζημίωση συνεπεία αυτοκινητιστικού ατυχήματος 119
18. Παραγραφή επί αξιώσεων του δημοσίου από πρόστιμα και χρηματικές ποινές.. 119
19. Παραγραφή επί μισθών υπαλλήλων - συντάξεων - αποδοχών και άλλων απολαβών 120
20. Παραγραφή επί αξιώσεων βοηθηματούχων για βοηθήματα παρεχόμενα από το δημόσιο 120
21. Παραγραφή επί αξιώσεων συνταξιούχων εν γένει και βοηθηματούχων του δημοσίου 120
22. Παραγραφή αξιώσεων εξ επιδομάτων γενικώς παρεχομένων παρά του δημοσίου 121
23. Παραγραφή επί αξιώσεων από πρόστιμα, τόκους και προσαυξήσεις που έχουν συμβεβεβαιωθεί με χρηματική απαίτηση (εκτός φόρων) ........................................................................................................................ 121
24. Παραγραφή επί αξιώσεων συνιδιοκτητών ή συννομέων επί κοινού κατά του δημοσίου 122
25. Το δικαίωμα προς λύση της κοινωνίας κατά τη διάταξη του άρθ. 805 του ΑΚ .. 122
26. Παραγραφή αξιώσεων του δημοσίου από μεταβίβαση ομάδας περιουσίας ή επιχείρησης 122
27. Παραγραφή επί αξιώσεων εξ απαλλοτριώσεων υπέρ του δημοσίου .................. 123
28. Παραγραφή επί αξιώσεων εξ απαλλοτριώσεων δι’ εκτέλεση έργων των Ενόπλων Δυνάμεων 124
29. Παραγραφή επί αξιώσεων του δημοσίου για δημόσια κτήματα ........................ 125
30. Παραγραφή επί αξιώσεων εξ απαλλοτριώσεων προς αποκατάσταση ακτημόνων γεωργών καλλιεργητών και κτηνοτρόφων 125
31. Παραγραφή επί αξιώσεων εξ απαλλοτριώσεων προς αποκατάσταση αστών προσφύγων 126
32. Παραγραφή αξιώσεων κατά του μεταφορέως (αγωγιάτου) για την απώλεια ή αβαρία «πραγματειών» 127
33. Παραγραφή επί αβαρίας κατά τον ΚΙΝΔ ......................................................... 127
34. Παραγραφή επί αξιώσεως για «επιθαλάσσια αρωγή» ....................................... 128
35. Παραγραφή αξιώσεων από συμπλοιοκτησία ................................................... 129
36. Παραγραφή επί αξιώσεων του δημοσίου κατά Ναυπηγού................................. 130
37. Παραγραφή επί αξιώσεων από σύμβαση ναυλώσεως πλοίου ........................... 130
38. Παραγραφή αξιώσεων ΟΤΑ κατά του δημοσίου.............................................. 131
39. Παραγραφή επί αξιώσεων του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου ΝΑΤ κατά του δημοσίου 131
40. Παραγραφή επί χρηματικών αξιώσεων του δημοσίου για καταβλητέους τελωνειακούς δασμούς και λοιπούς φόρους εισαγωγής 131
41. Παραγραφή επί των εξόδων εκτελέσεως που προκαταβλήθηκαν παρά του επισπεύδοντος δημοσίου 133
42. Παραγραφή επί αξιώσεων των ΟΤΑ κατά τρίτων και τρίτων κατά ΟΤΑ .......... 134
IV. Η Παραγραφή του Δικαιώματος του Δημοσίου προς επιβολή Φόρων και Προστίμων
Ειδικές περιπτώσεις παραγραφών.......................................................................... 152
1. Παραγραφή νοθευμένων-εικονικών, πλαστών φορολογικών στοιχείων......... 152
2. Παραγραφή επί κατασχεθέντων ανεπισήμων βιβλίων και στοιχείων.............. 153
3. Παραγραφή επί αναζητήσεως στοιχείων........................................................ 153
4. Αναστολή παραγραφής επί ρυθμίσεων οφειλών φορολογουμένων................. 155
5. Άλλες περιπτώσεις αναστολής παραγραφής................................................... 155
Φορολογική Δήλωση με Επιφύλαξη.............................................................. 157
Υποβολή εκπρόθεσμης τροποποιητικής Δηλώσεως Φορολογίας Εισοδήματος φυσικών προσώπων 158
V. H Παραγραφή επί απαιτήσεων κατά του δημοσίου
Έναρξη παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου ........................................... 162
Αναστολή παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου......................................... 162
Διακοπή παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου .......................................... 163
Συνέπειες παραγραφής απαιτήσεων κατά του δημοσίου.......................................... 164
Παραγραφή επί αξιώσεων από φπα από το δημόσιο ή κατά του δημοσίου........... 164
Ι. Από το δημόσιο............................................................................................ 164
ΙΙ. Κατά του δημοσίου...................................................................................... 170
Παραγραφή επιστροφής φπα....................................................................... 170
VI. Παραγραφή απαιτήσεων των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ)
1. Κατά τρίτων...................................................................................................... 179
1α. Αναστολή Παραγραφής.............................................................................. 182
2. Κατά Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης............................................................... 182
VII. Παραγραφή απαιτήσεως εφκα
Ληξιπρόθεσμες οφειλές.......................................................................................... 185
Παραγραφή απαιτήσεων ΙΚΑ από ληξιπρόθεσμες οφειλές υπό το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς 186
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
Πενταετείς Παραγραφές.......................................................................................... 191
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
Ο Θεσμός της Βεβαίωσης και η σημασία αυτού επί των εσόδων του Κράτους και ιδίως επί των παραγραφών των αξιώσεων του Δημοσίου............................................................................................................................. 195
Δημόσια έσοδα...................................................................................................... 198
Διαφορές της Φορολογικής από την Ταμειακή Βεβαίωση...................................... 201
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ
Διαδικασία άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών και Αναστολής Πληρωμής 203