Η παρούσα μελέτη έχει ως αντικείμενο τον εντοπισμό των ορίων της ασκήσεως της συλλογικής αγωγής από τις ενώσεις καταναλωτών, όπως προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 10 ν. 2251/1994 και όπως αυτό τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε έως σήμερα, ιδίως με τις διατάξεις του άρθρου 13 ν. 3587/2007, και τη διερεύνηση, σε συνδυασμό με τις γενικές ρυθμίσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, της διαδικασίας εκδικάσεώς της, καθώς και των αποτελεσμάτων της εκδιδομένης δικαστικής αποφάσεως.
Η μελέτη διαιρείται σε τρία βασικά κεφάλαια: στο πρώτο ερευνάται η θέση των καταναλωτικών οργανώσεων εντός του πολυπλεύρου όσο και ανομοιόμορφου τείχους της νομοθετικής προστασίας του καταναλωτή, καθώς και η προστασία των καταναλωτικών συμφερόντων σε ξένες δικαιϊκές τάξεις, ακολούθως δε στο δεύτερο κεφάλαιο η αληθής φύση της ενεργητικής νομιμοποιήσεως των ενώσεων καταναλωτών προς άσκηση της συλλογικής αγωγής και οι τιθέμενες κατά νόμο προϋποθέσεις, τόσο οι γενικές και συναπτόμενες με τη λειτουργία των ενώσεων όσο και οι ειδικώς οριζόμενες για την άσκηση της συλλογικής αγωγής. Εν συνεχεία, εξετάζεται η ακολουθητέα διαδικασία εκδικάσεως της αγωγής αυτής, όπου παρεκκλίνει ή παρουσιάζει ιδιαιτερότητες εν σχέσει προς την προβλεπομένη από τον ΚΠολΔ, και επιχειρείται η ερμηνεία κατά τους ορισμούς του νόμου της –αμφιλεγομένης– ισχύος της επ’ αυτής αποφάσεως έναντι πάντων (τρίτο κεφάλαιο), ενώ η μελέτη ολοκληρώνεται με την παράθεση των συμπερασματικών σκέψεων. Ταυτοχρόνως και σε όσα σημεία η νέα περίπτωση της αναγνωριστικής αγωγής του άρθρου 10 § 16 περ. δ’ ν. 2251/1994 εμφανίζει ιδιαιτερότητες ή διαφοροποιήσεις έναντι της συλλογικής αγωγής, η ρύθμισή της διερευνάται ιδιαιτέρως, καθώς, αν και δεν αφορά τα συλλογικά καταναλωτικά συμφέροντα, εξυπηρετεί με μία, ομοίως «συλλογική», δικαστική διαδικασία τα ατομικά συμφέροντα των μεμονωμένων καταναλωτών.
Πρόλογος
XIIIΚυριώτερες συντομογραφίες
1Εισαγωγικά
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Εθνική νομοθεσία, δίκαιο ΕΕ και ετέρων δικαιϊκών τάξεων
6Ι. Αρμόδιοι για την προάσπιση των καταναλωτικών συμφερόντων φορείς
6Α) Νομοθετικές επιλογές
71. Δίκαιο του ανταγωνισμού
122. Δίκαιο προστασίας του καταναλωτή
173. Ειδικές ρυθμίσεις
184. Αποτίμηση νομοθετικών επιλογών εν σχέσει προς τη συλλογική αγωγή
19Β) Επί του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως
24ΙΙ. Έτερες δικαιϊκές τάξεις - class action
24Α) Έτερες δικαιϊκές τάξεις
251. Γερμανία
282. Αυστρία
293. Ολλανδία
304. Γαλλία
325. Βέλγιο
336. Λουξεμβούργο
357. Ιταλία
368. Ισπανία
369. Πορτογαλία
3810. Κύπρος
3911. Σκανδιναβικές χώρες
4112. Ηνωμένο Βασίλειο - Ιρλανδία
42Β) Class action
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Φύση της συλλογικής αγωγής και ενεργητική νομιμοποίηση
51I. Φύση της ενεργητικής νομιμοποιήσεως των ενώσεων καταναλωτών και της συλλογικής αγωγής εν γένει
52Α) Κρατούσα γνώμη υπό το καθεστώς του ν. 2251/1994 και λοιπές υποστηρίξιμες θεωρίες
521. Κρατούσα γνώμη (μη αποδοχή ουσιαστικής αξιώσεως των ενώσεων καταναλωτών)
572. Μειοψηφούσα γνώμη (ουσιαστική αξίωση των ενώσεων καταναλωτών)
623. Σημασία του ερωτήματος περί τη φύση της συλλογικής αγωγής
62Β) Προστατευόμενο συμφέρον επί της συλλογικής αγωγής και φορείς του, προτασσομένη αξίωση και δικαιούχοι της
621. Καταναλωτικό κοινό - πρόσωπα που το αποτελούν
662. Δημόσια ή ιδιωτικά τα συλλογικά καταναλωτικά συμφέροντα;
743. Φορέας συλλογικών καταναλωτικών συμφερόντων
804. Ύπαρξη ή μη ουσιαστικής αξιώσεως;
90Γ) Επιμέρους ζητήματα
901. Πολλαπλή εναγωγή
932. Εκουσία δικαιοδοσία
983. Διάθεση απαιτήσεως
100Δ) Η περίπτωση της νέας αγωγής του άρθρου 10 § 16 περ. δ’ ν. 2251/1994
1001. Προστασία ατομικών συμφερόντων καταναλωτών
1022. Διαδικαστικές διαφοροποιήσεις της αναγνωριστικής από τη συλλογική αγωγή
102i) Διαδικασία εκδικάσεως
106ii) Αποτελέσματα αποφάσεως
1073. Αυτοτέλεια αναγνωριστικής αγωγής - σύγκριση με συλλογική αγωγή.
1084. Νομιμοποίηση ενώσεων καταναλωτών επί της αναγνωριστικής αγωγής
110Ε) Τελικές επισημάνσεις
113IΙ. Νομιμοποιούμενες προς την άσκηση συλλογικών αγωγών ενώσεις καταναλωτών
113Α) Γενικές προϋποθέσεις (σύσταση - οργάνωση - λειτουργία - ευθύνη των ενώσεων καταναλωτών)
1131. Σύσταση των ενώσεων καταναλωτών
1162. Χρηματοδότηση των ενώσεων καταναλωτών
1213. Συστατικός σκοπός και πραγματική λειτουργία των ενώσεων καταναλωτών
1244. Ευθύνη των ενώσεων καταναλωτών
127Β) Ειδικές προϋποθέσεις για την άσκηση της συλλογικής αγωγής - Επιμελητήρια και αλλοδαπές ενώσεις καταναλωτών
1281. Αριθμός μελών και προηγουμένη δράση των ενώσεων καταναλωτών.
1332. Πιστοποίηση της πραγματικής λειτουργίας των ενώσεων καταναλωτών
1343. Σύμπραξη ενώσεων καταναλωτών προς άσκηση συλλογικής αγωγής.
1364. Εμπορικά, βιομηχανικά, βιοτεχνικά και επαγγελματικά επιμελητήρια.
1375. Αλλοδαπές ενώσεις καταναλωτών
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η δίκη επί της συλλογικής αγωγής και τα αποτελέσματά της
141Ι. Παραδεκτό και αντικείμενο συλλογικής αγωγής
141Α) Προϋποθέσεις ενεργητικής και παθητικής νομιμοποιήσεως
145Β) Προθεσμία ασκήσεως συλλογικής αγωγής
150Γ) Αντικείμενο συλλογικής αγωγής
1501. Ως προς την ιστορική της βάση
1552. Ως προς τα αιτήματά της
160IΙ. Διαδικασία εκδικάσεως συλλογικής αγωγής
160Α) Αρμοδιότητα, διεθνής δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο
1601. Αρμοδιότητα
1652. Διεθνής δικαιοδοσία
165i) Επί της συλλογικής αγωγής
170ii) Επί της αναγνωριστικής αγωγής
173iii) Παρέκταση
1743. Εφαρμοστέο δίκαιο
177Β) Εκκρεμοδικία - διάθεση αντικειμένου δίκης - συμβιβασμός
1771. Εκκρεμοδικία
1862. Διάθεση απαιτήσεως - συμβιβασμός
1903. Η περίπτωση της αναγνωριστικής αγωγής του άρθρου 10 § 16 περ. δ’ ν. 2251/1994
193Γ) Ζητήματα ως προς τη συζήτηση της συλλογικής αγωγής
202ΙΙΙ. Δεδικασμένο - δεσμευτικότητα - εκτελεστότητα αποφάσεως
202Α) Γενικό πλαίσιο έρευνας - ρύθμιση ν. 2251/1994
205Β) Δεδικασμένο έναντι των διαδίκων και των μελών της ενάγουσας ενώσεως καταναλωτών
206Γ) Επέκταση «δεδικασμένου» ή δεσμευτική ισχύς της αποφάσεως επί της συλλογικής αγωγής;
2091. Ερμηνεία ως προς τους μεμονωμένους καταναλωτές
2152. Ως προς τις λοιπές ενώσεις καταναλωτών
2173. Ως προς τους λοιπούς προμηθευτές
2194. Τελικό συμπέρασμα - θέση νομολογίας
223Δ) Επέκταση δεδικασμένου από την απόφαση επί της αναγνωριστικής αγωγής
2231. Έναντι των μεμονωμένων καταναλωτών
2252. Έναντι των λοιπών προμηθευτών
2253. Έναντι των λοιπών ενώσεων καταναλωτών
227Ε) Διαταγή πληρωμής βάσει της αποφάσεως επί της αναγνωριστικής αγωγής
229Στ) Αναγκαστική εκτέλεση
2291. Μέσα αναγκαστικής εκτελέσεως
2312. Υποκειμενικά όρια εκτελεστότητας
2323. Αναγνωριστική αγωγή
235Συμπερασματικά
239Βιβλιογραφία
255