Όταν πρωτοδιάβασα το έργο της Γεωργίας, αναρωτήθηκα που θα μπορούσε να βρίσκεται  αυτή η Παραμυθοχώρα. Τι έκταση καταλαμβάνει, αν μοιάζει στη Χώρα του Ποτέ, αν είναι επίγεια ή υπόγεια. Σε τι συνθήκη άραγε θα μπορούσαν να συμβιώνουν όλοι οι ήρωες και οι αντιήρωες, μαζί με άμαξες, γοβάκια, κλεψύδρες, λυχνάρια και νεράιδες; Έφτιαχνα εικόνες, θυμόμουν την παράσταση, τα σκηνικά, τα πρόσωπα, τις φωνές, εμένα, τα παιδιά και λίγο πριν καταλήξω σε μία μαγική χώρα με νεφελώματα και μυρωδιά από Ανατολή, ένιωσα πως έχω συναντήσει ήδη πολλές και πανέμορφες παραμυθοχώρες. Όλες τους βρίσκονται σε ένα κοινό τόπο, στο υπόγειο της ψυχής των ανθρώπων. Είναι σαν ένα μυστικό βεστιάριο που όλοι φυλάμε τους πραγματικούς μας ρόλους, τα κρυμμένα μας δυναμικά, το φως και τη σκιά μας.  Όλον αυτόν τον πλούτο, όλη αυτή τη φαντασιακή ευελιξία την οφείλουμε στα ίδια τα παραμύθια αλλά σε εγχειρήματα σαν αυτό το βιβλίο που ξαναζωντανεύουν τους μύθους και τους εξελίσσουν ανάλογα με την αίσθηση της εποχής και την πένα της δημιουργού.

Τα παραμύθια λοιπόν είναι από μόνα τους ένα έργο τέχνης και αυτό το αποδεικνύει η μαγεία που αισθανόμαστε όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ανταποκριθεί σε αυτά. Τα παραμύθια έχουν βρει το φίλτρο της αθανασίας και είναι φτιαγμένα από εκείνο το DNA που τα εξελίσσει, τα παραλλάσσει και τους εξασφαλίζει έτσι μια επιβίωση χωρίς σταματημό. Ίσως επειδή όπως έχει αναφέρει η Clarissa Pincola Estes- γιουνγκιανή ψυχοθεραπεύτρια και φύλακας των αρχαίων ιστοριών – είναι τα ίδια το φάρμακο. Είναι το λάδι στις εσωτερικές μας τροχαλίες, είναι τα κλειδιά που ανοίγουν σφαλισμένες πύλες (σαν αυτή της Παραμυθοχώρας), είναι αυτά που μας προσκαλούν να βουτήξουμε στο όνειρο, στους φόβους, στους ρόλους που  στ’ αλήθεια αποφεύγουμε. Εκεί, στον ασφαλή αυτό κόσμο, κάνουμε πρόβα όλες τις μετακινήσεις μας και έπειτα μας επιστρέφουν απαλά πίσω στις ζωές μας.

Είναι μία κοινή πανανθρώπινη γλώσσα πέρα από τα σύνορα του τόπου και του χρόνου. Το βασικό θέμα, πρωτίστως των μαγικών παραμυθιών είναι η ενηλικίωση, που όμως αυτό δε γίνεται ούτε στιγμιαία ούτε και ανώδυνα. Ο καίριός τους ρόλος όπως τόσο εύστοχα έχει αναφέρει η Λίλη Λαμπρέλλη είναι να αναδύσουν τις κρυμμένες δυνάμεις ή όπως οι θεραπευτές συνηθίζουν να λένε τα δυναμικά που ίσως έχουν παγώσει μέσα μας. Ο Κάμπελ υποστήριξε ότι όλες οι αφηγήσεις αποτελούν παραλλαγές ενός ενιαίου μύθου και ενσωματώνουν θέματα και εικόνες που ανάγονται σε ορισμένες καθολικές μορφές και σχήματα, τα οποία απαντώνται διαχρονικά σε όλους τους πολιτισμούς του κόσμου. Αυτή τη δομική μορφή την ονομάζει το «Ταξίδι του Ήρωα» και σε αυτό το βιβλίο οι διαφορετικοί χαρακτήρες ενώνονται σαν ένας  με  σκοπό την προάσπιση των παραμυθιών. Θα μπορούσαν άραγε να είναι οι διαφορετικές πλευρές του ίδιου ανθρώπου; Θα μπορούσε το έργο αυτό να δίνει χώρο στους αντιήρωες; Πόσες φορές δεν έχουμε γίνει έστω για δευτερόλεπτα ο κακός ο λύκος; Πόσες φορές δεν είδαμε ρυτίδες στον εσωτερικό μας Πίτερ Παν; Πόσες φορές δε μείναμε παθητικοί σαν την Ωραία Κοιμωμένη βυθισμένοι σε τεράστιες αναμονές για να ανασυνταχθούμε;

Η ευκαιρία να τα αναλογιστούμε όλα αυτά έρχεται μέσω της «απόστασης ασφαλείας» που μας παρέχει η μυθοπλασία. Αυτή η θεραπευτική διαδικασία που μας δίδεται απλόχερα, περιλαμβάνει την προβολή των δικών μας χαρακτηριστικών στους ήρωες αλλά και την τελική κάθαρση, που έρχεται με την αυθόρμητη απελευθέρωση όλων μας των συναισθημάτων. Οι νευροεπιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή η πληροφορία που μεταφέρεται συμβολικά είναι περισσότερο αποτελεσματική στο να επιφέρει αλλαγές διότι την επεξεργάζεται αυτόματα το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, το οποίο έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται περίπλοκες σχέσεις και μοτίβα συμβολικά. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες νιώθουν ίαση και λύση μέσα από τις ιστορίες ή την άλλη πανανθρώπινη γλώσσα αυτού του κόσμου,  το παιχνίδι. Άλλωστε η μυθοπλασία η ίδια είναι ένα ελεύθερο και παιχνιδιάρικο ταξίδι του νου, για αυτό και ο Φρόυντ έλεγε ότι οι συγγραφείς έχουν προλάβει την ψυχανάλυση στη διείσδυση στην ανθρώπινη ψυχή και έτσι τους καθιστούμε ομολογητές των δικών μας παθών και βιωμάτων μέσω των ηρώων.

Η συγγραφέας αυτού του βιβλίου, λοιπόν επιχειρεί κάτι που ήταν αναγκαίο όσο ποτέ. Συνδέει αρκετούς παρεξηγημένους ήρωες και δείχνει τη δύναμη της σκιάς που έχει ο καθένας από μας. Το κυριότερο όμως είναι ότι αυτό συμβαίνει ανεπιτήδευτα μ’ ένα τρόπο άμεσο και τρυφερό στο πιο αυστηρό κοινό του κόσμου, στα παιδιά. Η επιμονή της Ντάμα Κούπα, ο δυναμισμός του Κακού του Λύκου, ο παρορμητισμός του Πήτερ Παν, ο προσωπικός ρυθμός της Ωραίας Κοιμωμένης και η απίστευτη αισιοδοξία της Τίνκερμπελ γνωρίζουν στα παραμύθια τον παγκόσμιο ιστό της τεχνολογίας και μέσω αυτής της ευελιξίας σώζουν το βιβλίο το ίδιο. Στην Επιστροφή των Παραμυθιών οι χαρακτήρες δεν εξωραΐζονται, αντιμετωπίζονται με σεβασμό φέρνοντας στα μάτια μας την αλήθεια. Αναμειγνύουν το φως και το σκοτάδι, ανακατεύουν το άσπρο και το μαύρο απομυθοποιώντας την τόσο επιβεβλημένη πάλη του καλού και του κακού. Όλα τελικά θα μπορούσαν να είναι θέμα φωτισμού και όσο μεγαλύτερο είναι το φως τόσο πιο μεγάλη είναι η σκιά. Για αυτό άλλωστε και  στη φύση συνυπάρχουν και τα δύο με έναν εγγενή σεβασμό το ένας προς το άλλο. Με το ταξίδι τους στη Χώρα των Ανθρώπων οι ήρωες των παραμυθιών γεφυρώνουν το χάσμα ενός τραύματος ανείπωτου, αυτού της μονόπλευρης ιδιότητας, της ταμπέλας δηλαδή, που συχνά μας έχουν προσδώσει ήδη από μικρή ηλικία.

Σε αυτό το βιβλίο, η τεχνολογία αρχικά παρουσιάζεται ως μία μεγάλη πληγή και πραγματικά τα ποσοστά του εθισμού στο διαδίκτυο είναι υψηλά, η αποξένωση και οι κίνδυνοι είναι έντονοι και ο κόσμος μοιάζει να ξέχασε πώς να κάνει σχέσεις πια. Φαίνεται σα να έχει παραγκωνίσει την επαφή, το άγγιγμα και να κρύβεται πίσω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η πρώτη ανάγνωση θα μπορούσε να είναι ότι αυτό είναι το εύκολο και το ανέξοδο. Όμως μήπως είναι τόσο δυσβάσταχτες πια οι ζωές μας που μόνο αυτό αντέχουμε; Και μήπως αντί να δαιμονοποίησουμε την τεχνολογία μπορούμε με συνείδηση να τη χρησιμοποιήσουμε ώστε να δικτυωθούμε στα αλήθεια;

Ο Πήτερ Παν στο έργο μας συναντά για άλλη μια φορά ένα κλειστό παράθυρο. Γνωρίζει ένα παιδί που δεν παίζει, ένα παιδί που έμαθε να βλέπει μόνο οθόνες. Αυτό το αγόρι που πετάει είναι το μόνο πλάσμα στην παγκόσμια λογοτεχνία που έχασε για λίγο τη σκιά του. Όταν συναντά αυτό το σύγχρονο παιδί αποθαρρύνεται και είναι πιθανό να του θυμίζει τον ξεχασμένο εαυτό του, επειδή στο αρχικό βιβλίο του J.M. Barrie περιγράφεται σαν ένα βρέφος που δραπέτευσε από τους γονείς του μόλις εφτά ημέρες τη γέννηση του και έμαθε καθυστερημένα να παίζει. Το βρέφος Πήτερ λοιπόν,  αφού πήρε το χρόνο του να καταλάβει ποιος και τι είναι,  ήθελε όσο τίποτα άλλο να επιστρέψει στη μαμά του. Όμως, το παράθυρο ήταν κλειστό και σίδερα απλώθηκαν στην ψυχή του για πάντα. Όταν η Γουέντυ του έραψε τη σκιά και επανασυνδέθηκε με αυτό το σκιώδες κομμάτι του εαυτού του θέλησε να συνδεθεί μαζί της. Όμως δε μπορούσε, φοβόταν τόσο πολύ και φυλακίστηκε στη μοναξιά του εαυτού του για πάντα. Έτσι στη σκήνη που συναντά το απομονωμένο παιδί που κοιτά μόνο την οθόνη, είναι πιθανό να συναντά το ίδιο του τραύμα. Ο μόνος και σταθερός του συνοδοιπόρος είναι η Τίνκερμπελ την οποία σταθερά ταλαιπωρεί, όμως εκείνη μέσω της Γεωργίας Παρασκευά ήρθε να του δώσει τη λύση και την κάθαρση που του στερήθηκε στο δικό του μυθιστόρημα. Στο βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα,  οι ήρωες σχετίζονται ισότιμα, αναλαμβάνοντας ο καθένας ένα άλλο τμήμα του κόσμου και αρχικά γνωρίζουν την απογοήτευση συγχρονικά . Όμως, με αυτόν τον ευφυέστατο συγγραφικό τρόπο  σχετίζονται, γίνονται ομάδα και αυτός ο αγώνας τους μαθαίνεται στον κόσμο των ανθρώπων.

Έτσι, η Τινκερμπελ, ως ένας φτερωτός Ερμής με νεραιδόσκονη μαθαίνει από υπολογιστές και τους λέει ότι τα παραμύθια σώθηκαν και τα παιδιά μέσα από τις οθόνες ξανασυνδέθηκαν με τη μαγεία και αναζήτησαν και πάλι τα βιβλία. Τα παραμύθια επέστρεψαν ακριβώς τη στιγμή που η ήρωες έχασαν το βάρος της προσδοκίας και συνδέθηκαν για λίγο με τον εαυτό τους και με τους άλλους. Τα παιδιά εισακούστηκαν, κανένας δεν τα μάλωσε και έπειτα σε πλήρη συνήχηση με τους χαρακτήρες του έργου ανταποκρίθηκαν στη φαντασία και η λύση βρέθηκε. Μέσα σ’ αυτό το βιβλίο, χώρεσαν όλοι: οι καλοί και οι κακοί, τα παιδιά και οι μεγάλοι, η παραμέληση και η αποξένωση, η προσπάθεια και η ματαίωση, ο εγωκεντρισμός και η ομάδα και μέσα από τη συνύπαρξη τους ήρθε το πολυπόθητο:  έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.  Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί θα κλείσει το βιβλίο ανακουφισμένο, θα κλείσει τα μάτια και θα θυμηθεί όλα τα παραμύθια που θέλει να διαβάσει ή θα ψάξει την αφήγηση τους στο τάμπλετ του ή θα τα κάνει θέατρο με τους φίλους του και όλο αυτό θα συμβεί επειδή η δημιουργός του έργου κουβάλησε προσεχτικά αρχετυπικές φιγούρες και νοήματα, τα έφερε στο σήμερα και τα ζωντάνεψε σε μια ολόδική της μυθοπλασία.

Αφροδίτη Μαμίδη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Εκπαιδευ. Παιγνιοθεραπεύτρια

Γεωργία Παρασκευά / Η αλήθεια στον κόσμο των παραμυθιών

https://www.cuemagazine.gr/2019/11/04/gewrgia-paraskeya-i-alhtheia-ston-kosmo-twn-paramythiwn/?fbclid=IwAR3eQ4nDWgUyAeruQdjquPeofq3HqRBzw23JZKVDAy21NQ_bGspmYnTpHys

Για ξεφύλλισμα αποσπάσματος πατήστε εδώ ►

https://issuu.com/designdodonipublications/docs/__________________________