ΠΡΟΛΟΓΟΣ Α. ΛΟΒΕΡΔΟΥ

IXΠΡΟΛΟΓΟΣ Δ. ΜΕΛΙΣΣΑ

XIXΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

1ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Η ΥΠΟΤΥΠΩΔΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ

(1878-1959) ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ

1960ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΟ

3§ 1. Εισαγωγική προσέγγιση

4§ 2. Η Κύπρος βρετανική αποικία, η μορφή άσκησης της βρετανικής εξουσίας και ο ρόλος του κυπριακού λαού

9§ 3. Ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας για αυτοδιάθεση (1955-1959)

12§ 4. Οι στόχοι της βρετανικής διακυβέρνησης

14§ 5. Οι διαπραγματεύσεις και η υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης -Λονδίνου

16§ 6. Η υπογραφή του Συντάγματος και η ανακήρυξη της Ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

18§ 7. Έννοια και νομική φύση των Θεμελιωδών Αρχών του Συντάγματος

19§ 8. Η Αρχή της προεδρικής Δημοκρατίας

19α. Εισαγωγή

19β. Ιδιότυπο προεδρικό σύστημα

20§ 9. Η «Δικοινοτική» Αρχή

21§ 10. Δημοκρατική Αρχή

21α. Εισαγωγή

21β. Θεμελιώδεις περιορισμοί της Δημοκρατικής Αρχής - Σύνταγμα δοτό, αυστηρό, λεπτομερειακό, πολύπλοκο

24§ 11. Η Αρχή της Διάκρισης των Λειτουργιών

26§ 12. Οι Αρχές του Κοινωνικού Κράτους και του Κράτους Δικαίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΄

ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥΣ

27§ 13. Το εκλογικό σώμα

27α. Εισαγωγή

27β. Η σύνθεση του εκλογικού σώματος

29γ. Τα εκλογικά συστήματα

30γα. Το σύστημα εκλογής των μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων

32γβ. Η εκλογή του Προέδρου και Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας - Αυστηρό πλειοψηφικό σύστημα

32δ. Εκλογική διαδικασία

35ε. Ιστορική επισκόπηση της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τις 13 Δεκεμβρίου, 1959

40§ 14. Πρόεδρος της Δημοκρατίας

40α. Εισαγωγή

40β. Εκλογή και θητεία του Προέδρου της Δημοκρατίας

41γ. Αναπλήρωση του Προέδρου της Δημοκρατίας και λόγοι απώλειας του προεδρικού αξιώματος

41δ. Αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας

43ε. Η νομική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας

45§ 15. Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας

45α. Η νομική θέση του Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας

45β. Ανάδειξη και αναπλήρωση του Αντιπροέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας

46γ. Αρμοδιότητες του Αντιπροέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας

48§ 16. Το Υπουργικό Συμβούλιο

48α. Σύνθεση και οργάνωση του Υπουργικού Συμβουλίου

49β. Αρμοδιότητες του Υπουργικού Συμβουλίου

50γ. Προσόντα και αρμοδιότητες Υπουργών

51δ. Αρμοδιότητες και διάρθρωση Υπουργείων

55§ 17. Η Βουλή των Αντιπροσώπων

55α. Ο θεσμός της Βουλής των Αντιπροσώπων

55β. Σύγκληση και οργάνωση

57γ. Προσόντα, ασυμβίβαστα, προνόμια και απώλεια της βουλευτικής ιδιότητας

58δ. Αρμοδιότητες της Βουλής των Αντιπροσώπων

60§ 18. Οι Κοινοτικές Συνελεύσεις

60α. Νομική φύση και αρμοδιότητες

61β. Η δυσλειτουργία των Κοινοτικών Συνελεύσεων

62§ 19. Η Δικαστική Αρχή

62α. Οι συνταγματικές ρυθμίσεις

64β. Δικαστήρια γενικής δωσιδικίας

64βα. Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο

66ββ. Ανώτατο Δικαστήριο

67γ. Δικαστήρια ειδικής δωσιδικίας

68δ. Επαρχιακά Δικαστήρια και Κακουργιοδικεία

71§ 20. Ανεξάρτητοι αξιωματούχοι

71α. Γενικός Εισαγγελέας και Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας

72β. Γενικός Ελεγκτής και Βοηθός Γενικός Ελεγκτής

73γ. Διοικητής και Υποδιοικητής της Εκδοτικής Τράπεζας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

Η ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

74§ 21. Γενική θεωρία των Ατομικών Δικαιωμάτων

76§ 22. Τα επί μέρους Ατομικά Δικαιώματα

76α. Ισότητα, απαγόρευση δυσμενών διακρίσεων

77β. Η προστασία της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας

78γ. Η κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους και η απαγόρευση των βασανιστηρίων

79δ. Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας

80ε. Τα «Δικαστικά» συνταγματικά δικαιώματα

81στ. Τα δικαιώματα του κατηγορουμένου

81ζ. Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας

82η. Δικαίωμα λόγου και έκφρασης

83θ. Δικαίωμα παιδείας

84ι. Δικαίωμα συναθροίσεως και ενώσεως προσώπων

85κ. Δικαίωμα απεργίας

85λ. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας και οι προϋποθέσεις έγκυρης απαλλοτρίωσης και επίταξης

86μ. Συνεισφορά στα δημόσια βάρη

87ν. Δικαίωμα εργασίας

88ξ. Το δικαίωμα του αναφέρεσθαι

88ο. Προστασία της οικογενειακής και ιδιωτικής ζωής

89π. Το δικαίωμα της κατοικίας

90ρ. Το απόρρητο της επικοινωνίας

90σ. Δικαίωμα ελεύθερης μετακινήσεως και διαμονής

91τ. Το εκλογικό δικαίωμα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΄

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

92§ 23. Εισαγωγή

92α. Το πρόβλημα της επιβολής φορολογίας και το άρθρο 78 του Συντάγματος

94β. Οι ασάφειες του άρθρου 129 και η προβληματική εφαρμογή του δικαιώματος αρνησικυρίας (άρθρο 50 ΣτΚ) σε θέματα στρατού και εξωτερικών υποθέσεων

95γ. Ο προβληματικός διαχωρισμός στη δημόσια διοίκηση (άρθρο 123)

95δ. Η συνταγματική διαφορά του άρθρου 173 για σύσταση χωριστών δημαρχείων

98§ 24. Η συνταγματικοπολιτική κατάσταση, απόρροια των πρώτων συνταγματικών προστριβών

98α. Η συνταγματική κατάσταση

β. Η πολιτική κατάσταση της περιόδου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

H ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ

ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

100§ 25. Εισαγωγή

102§ 26. Η οριστική απόφαση του Προέδρου Μακαρίου για αναθεώρηση του Συντάγματος και η πρόταση των 13 σημείων

104§ 27. Τα υποδεικνυόμενα μέτρα για τη διευκόλυνση της ομαλής λειτουργίας του κράτους και την απομάκρυνση ορισμένων αιτιών διακοινοτικής τριβής

1051. Να εγκαταλειφθεί το δικαίωμα βέτο του Προέδρου και του Αντιπροέδρου της Δημοκρατίας

1062. Ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας να μπορεί να αντικαθιστά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε περίπτωση προσωρινής απουσίας του ή αδυναμίας του να εκτελέσει τα καθήκοντά του

1073. Ο Έλληνας Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων και ο Τούρκος Αντιπρόεδρος να εκλέγονται από τη Βουλή συνολικά και όχι όπως επί του παρόντος, ο Πρόεδρος από τους Έλληνες Βουλευτές και ο Αντιπρόεδρος από τους Τούρκους

1084. Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων να αντικαθιστά τον Πρόεδρο της Βουλής σε περίπτωση προσωρινής απουσίας του ή αδυναμίας του να εκτελέσει τα καθήκοντά του

1095. Να καταργηθούν οι συνταγματικές πρόνοιες που επιβάλλουν χωριστές πλειοψηφίες για τη θέσπιση ορισμένων νόμων από τη Βουλή των Αντιπροσώπων

1116. Να ιδρυθούν ενιαίοι δήμοι

1137. Να ενοποιηθεί η απονομή της δικαιοσύνης

1158. Να καταργηθεί η διάκριση των δυνάμεων ασφαλείας σε αστυνομία και χωροφυλακή

1169. Να καθορίζεται με νόμο η αριθμητική δύναμη των δυνάμεων ασφάλειας και των δυνάμεων άμυνας

11710. Να τροποποιηθεί κατ’ αναλογία προς τον πληθυσμό Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, αναλογία συμμετοχής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στη σύνθεση της δημόσιας υπηρεσίας και των δυνάμεων ασφαλείας

12011. Να μειωθεί σε πέντε από δέκα ο αριθμός των μελών της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας

12012. Να λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία όλες οι αποφάσεις της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας

12113. Να καταργηθεί η Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση

123§ 28. Η λανθασμένη χρονική στιγμή της πρότασης αναθεώρησης

125§ 29. Κατευθυντήριες γραμμές της πρότασης αναθεώρησης

125α. Κατάργηση των υπερβολικών δικαιωμάτων του Αντιπροέδρου και δημιουργία αμιγώς προεδρικού συστήματος

125β. Περιορισμός των υπερβολικών δικαιωμάτων της μειοψηφίας

125γ. Δημιουργία ελληνικής κρατικής παιδείας

125δ. Κατάργηση του κοινοτικού διαχωρισμού

126ε. Δημιουργία ενιαίου συστήματος απονομής δικαιοσύνης

127§ 30. Νομική πτυχή της πρότασης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ ΄

Η ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

129§ 31. Εισαγωγή

130§ 32. Δίκαιο της Ανάγκης, λόγοι και προϋποθέσεις εφαρμογής του

133§ 33. Η εφαρμογή του δικαίου της ανάγκης και η αναθεώρηση του Συντάγματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η΄

Ο ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΙ

Η ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

136§ 34. Εισαγωγή

138§ 35. Προϋποθέσεις εφαρμογής του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων

143§ 36. Ο έλεγχος της νομιμότητας των διοικητικών πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 146 του Συντάγματος

143α. Εισαγωγή

143β. Η δικαιοδοσία του άρθρου 146 του Συντάγματος

144γ. Οι προϋποθέσεις άσκησης προσφυγής και οι εξουσίες του Ανωτάτου Δικαστηρίου

145δ. Λόγοι ακυρώσεως των διοικητικών πράξεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ΄

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

147§ 37. Κοινωνικός Δυαδισμός

148α. Εκτελεστική Αρχή

149β. Νομοθετική Αρχή

149γ. Κοινοτικές Συνελεύσεις

150δ. Δικαστική Αρχή

152§ 38. Αυστηρό Σύνταγμα, αποτέλεσμα διεθνούς συμβιβασμού

154§ 39. Σύνταγμα περιπτωσιολογικό και ανεφάρμοστο

IΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΖΥΡΙΧΗΣ -ΛΟΝΔΙΝΟΥ

157Α. ΒΑΣΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

166Β. ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΣ

168Γ. ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

169Δ. ΔΗΛΩΣΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

172Ε. ΑΡΘΡΟΝ 2 ΔΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΕΓΓΥΗΣΕΩΣ

172ΣΤ. ΔΗΛΩΣΙΣ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

172Ζ. ΔΗΛΩΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ

173Η. ΔΗΛΩΣΙΣ ΔΡ ΚΟΥΤΣΟΥΚ

173Θ. ΣΥΜΠΕΦΩΝΗΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΝ ΤΩΝ ΕΝ ΚΥΠΡΩ ΝΕΩΝ ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ

IIΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

177ΠΙΝΑΚΑΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΑΡΘΡΩΝ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

181ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

185ΑΡΘΡΑ - ΜΕΛΕΤΕΣ

187ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ