Η παρούσα έκδοση του βιβλίου παρουσιάζει αναλυτικά την Οικουμενική Διακήρυξη και τις εννέα παγκόσμιες συμβάσεις δικαιωμάτων του ανθρώπου που υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο του ΟΗΕ και διαθέτουν μηχανισμό ελέγχου, και ατομική αναφορά, τη διαδικασία ενώπιον της κάθε Επιτροπής, καθώς και τις σημαντικότερες υποθέσεις που εκδικάστηκαν ενώπιον τους.
Παρουσιάζει επίσης όλα τα περιφερειακά συστήματα προστασίας δικαιωμάτων του ανθρώπου και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο Ευρωπαϊκό, Αμερικανικό και Αφρικανικό Δικαστήριο, καθώς και στον χώρο του Αραβικού Συνδέσμου και της Ασίας.
Αναφορά γίνεται τόσο στο επίκαιρο ζήτημα του ασύλου, όπως κατοχυρώνεται από τη Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων και άλλες διεθνείς πράξεις, όσο και στο ζήτημα των μειονοτήτων που ενδιαφέρει και τη χώρα μας.
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................................................................................................... VII
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ......................................................................................................................... ΧΧV
ΜΕΡΟΣΑ΄
Ηιστορικηεξελιξητηςπροστασιαςτωνδικαιωματωντουανθρωπου.
ΑποτηναρχαιοτηταμεχριτηδημιουργιατουΟΗΕ
1. Εισαγωγικά.................................................................................................................................... 1
2. Ιστορική εξέλιξη της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου............................................ 4
2.1.. Από την αρχαιότητα μέχρι τον 18ο αιώνα................................................................................ 4
2.2.. Οι Διακηρύξεις του 18ου αιώνα................................................................................................ 6
2.3.. Το Συνέδριο της Βιέννης.......................................................................................................... 7
2.4.. Το Δίκαιο του πολέμου – Ανθρωπιστικό δίκαιο....................................................................... 8
2.5.. Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο πλαίσιο της Κοινωνίας των Εθνών........... 10
Α.... Το Σύμφωνο της Κοινωνίας των Εθνών........................................................................... 10
Β.... Το σύστημα εντολών...................................................................................................... 11
Γ..... Δραστηριότητες κοινωνικής ή άλλης φύσης.................................................................... 11
Δ.... Η προστασία των μειονοτήτων....................................................................................... 11
Ε..... Η προστασία των προσφύγων........................................................................................ 13
2.6.. Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ)....................................................................................... 14
2.7.. Κριτική Θεώρηση.................................................................................................................. 15
ΜΕΡΟΣΒ΄
ΗπροστασιατωνδικαιωματωντουανθρωπουΚΑΙ ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ
σεπαγκοσμιοεπιπεδο
ΚεφάλαιοΙ
Ηπροστασίατωνδικαιωμάτωντουανθρώπουστοπλαίσιοτουσυστήματος
τωνΗνωμένωνΕθνών
1. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών................................................................................................. 17
1.1.. Οι Διατάξεις του Χάρτη ΟΗΕ................................................................................................. 18
1.2.. Οι θεσμοί............................................................................................................................. 19
Α.... Το Συμβούλιο Ασφαλείας............................................................................................... 19
Β.... Το Διεθνές Δικαστήριο................................................................................................... 19
Γ..... Το Συμβούλιο Κηδεμονιών............................................................................................ 20
Δ.... Η Γενική Συνέλευση....................................................................................................... 20
1... Το Συμβούλιο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου............................................................. 22
α) Σύνθεση του Συμβουλίου.................................................................................... 22
β) Σύνοδοι............................................................................................................... 23
γ) Αρμοδιότητες....................................................................................................... 24
.... αα) Ατομική Αναφορά......................................................................................... 25
.... ββ) Ειδικές Διαδικασίες........................................................................................ 27
2... Παγκόσμια Περιοδική Εξέταση................................................................................. 28
3... Η Συμβουλευτική Επιτροπή...................................................................................... 29
Ε..... Το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (ECOSOC)....................................................... 30
1... Η Επιτροπή για το Καθεστώς των Γυναικών............................................................... 31
ΣΤ... Ο Ύπατος Αρμοστής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου................................................. 32
1.3.. Όργανα και Επιτροπές των Ηνωμένων Εθνών που ασχολούνται με τα δικαιώματα του ανθρώπου 34
Α.... Η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες......................................................... 34
1... Οι πρώτες προσπάθειες προστασίας των προσφύγων............................................... 34
2... Η Διεθνής Οργάνωση Προσφύγων........................................................................... 35
3... Η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR)..................................... 36
Β.... Η Επιτροπή για την Πρόληψη του Εγκλήματος και την Ποινική Δικαιοσύνη..................... 39
Γ..... Το πρόγραμμα για τους Ανθρώπινους Οικισμούς........................................................... 39
Δ.... Το Μόνιμο Forum για Ζητήματα Αυτόχθονων................................................................. 40
Ε..... Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες (UN Women)......................................... 40
ΣΤ... Ταμείο των Ηνωμένων για το Παιδί (UNICEF)................................................................. 41
Ζ.... Γραφείο Βοήθειας και Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες της Παλαιστίνης στη Μέση Ανατολή (UNRWA) ................................................................................................................................ 41
Η.... Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά και την εγκληματικότητα (UNODC)..... 41
2. Ειδικευμένες Οργανώσεις............................................................................................................ 42
2.1.. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ)................................................................................... 42
Α.... Κριτική Θεώρηση.......................................................................................................... 46
2.2.. Η Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO) 47
Β.... Κριτική Θεώρηση.......................................................................................................... 49
2.3.. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ).................................................................................. 50
2.4.. Η Οργάνωση Επισιτισμού και Γεωργίας (FAO)....................................................................... 50
ΚεφάλαιοΙΙ
Παγκόσμιαπροστασία. Διεθνείςπράξειςκαιμηχανισμοίελέγχουεφαρμογής
τωνδικαιωμάτωντουανθρώπου
1. Η Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΟΔΔΑ)............................................... 51
1.1.. Εισαγωγικά........................................................................................................................... 51
1.2.. Περιεχόμενο......................................................................................................................... 52
1.3.. Κριτική Θεώρηση.................................................................................................................. 54
2. Η προστασία του πρόσφυγα....................................................................................................... 56
2.1.. Η προστασία του πρόσφυγα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Σύμβαση της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων 56
Α.... Η έννοια πρόσφυγας σε αντιδιαστολή με άλλες σχετικές έννοιες..................................... 59
Β.... Το άρθρο 1 της Σύμβασης της Γενεύης........................................................................... 60
1... Οι ρήτρες υπαγωγής................................................................................................. 60
2... Ορισμός του πρόσφυγα και προϋποθέσεις εφαρμογής του....................................... 61
3... Ρήτρες Παύσης......................................................................................................... 68
4... Ρήτρες αποκλεισμού................................................................................................. 70
Γ..... Δικαιώματα και υποχρεώσεις του πρόσφυγα................................................................. 74
1... Το καθεστώς του πρόσφυγα..................................................................................... 74
2... Γενικές διατάξεις...................................................................................................... 74
3... Ατομικές ελευθερίες................................................................................................. 75
Δ.... Η παροχή ασύλου.......................................................................................................... 75
1... Η έννοια του ασύλου................................................................................................ 75
2... Αιτούντες άσυλο που βρίσκονται παράνομα στη χώρα υποδοχής (άρθρο 31)............ 77
3... Απαγόρευση απέλασης (άρθρο 32)........................................................................... 78
α) Νομική βάση για την απέλαση προσφύγων.......................................................... 79
4... Απαγόρευση απέλασης ή επαναπροώθησης (άρθρο 33)........................................... 83
α) Πεδίο εφαρμογής του άρθρου 33........................................................................ 85
β) Εξαιρέσεις στην απαγόρευση επαναπροώθησης................................................... 87
Ε..... Η διαδικασία απονομής της ιδιότητας του πρόσφυγα..................................................... 89
2.2.. Η προστασία του πρόσφυγα σε περιφερειακό επίπεδο.......................................................... 91
Α.... Στην Αφρικανική Ήπειρο............................................................................................... 91
Β.... Στην Ασία...................................................................................................................... 91
Γ..... Στην Αμερικανική Ήπειρο.............................................................................................. 91
Δ.... Στην Ευρώπη................................................................................................................. 93
1... Το Συμβούλιο της Ευρώπης...................................................................................... 93
2... Η Ευρωπαϊκή Ένωση................................................................................................ 93
2.3.. Κριτική Θεώρηση.................................................................................................................. 96
3. Η Διεθνής Προστασία των Μειονοτήτων..................................................................................... 98
3.1.. Ιστορική Αναδρομή............................................................................................................... 98
3.2.. Οι Μειονότητες ενώπιον του ΟΗΕ........................................................................................ 100
Α.... Η οριοθέτηση της έννοιας της μειονότητας................................................................... 100
Β.... Η προστασία σε οικουμενικό επίπεδο.......................................................................... 101
3.3.. Η Διακήρυξη για τις Εθνικές Μειονότητες............................................................................. 103
3.4.. Το Ευρωπαϊκό πλαίσιο προστασίας των μειονοτήτων........................................................... 103
Α.... Ιστορική εξέλιξη.......................................................................................................... 103
Β.... Μηχανισμός προστασίας.............................................................................................. 104
Γ..... Τα προστατευόμενα δικαιώματα.................................................................................. 105
1... Σύμβαση Πλαίσιο και ΕΣΔΑ.................................................................................... 105
2... Δικαιώματα που καλύπτει και η ΕΣΔΑ..................................................................... 106
3... Αυτοτελώς προστατευόμενα δικαιώματα................................................................ 107
Δ.... Υποχρεώσεις των μειονοτήτων.................................................................................... 109
4. Το Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και τα Προαιρετικά Πρωτόκολλα........ 112
4.1.. Εισαγωγή............................................................................................................................ 112
4.2.. Περιεχόμενο του ΣΑΠΔ....................................................................................................... 112
Α.... Υποχρεώσεις των κρατών μερών................................................................................. 113
Β.... Τα δικαιώματα που εγγυάται το ΣΑΠΔ......................................................................... 114
1.... Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση (άρθρο 1)............................................................. 114
2.... To Δικαίωμα στη ζωή (άρθρο 6)............................................................................ 114
3.... Η απαγόρευση των βασανιστηρίων και της σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής ποινής ή μεταχείρισης (άρθ. 7) .......................................................................................................................... 117
4.... Η απαγόρευση οποιασδήποτε μορφής δουλείας και δουλεμπορίου (άρθ. 8).......... 117
5.... Το Δικαίωμα στην Ελευθερία και Ασφάλεια (άρθ. 9).............................................. 118
6.... Ανθρώπινη Μεταχείριση (άρθ. 10)......................................................................... 119
7.... Απαγόρευση φυλάκισης για ιδιωτικά χρέη (άρθ. 11).............................................. 120
8.... Ελευθερία της Κίνησης (άρθ. 12)............................................................................ 120
9.... Η απαγόρευση της αυθαίρετης απέλασης αλλοδαπών (άρθ. 13)............................. 121
10.. Το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (άρθ. 14).................................................................... 121
11.. Η απαγόρευση αναδρομικής ισχύος του ποινικού νόμου (άρθ. 15)........................ 128
12.. Το δικαίωμα στην προσωπικότητα (άρθ. 16).......................................................... 128
13.. Το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, της κατοικίας και της αλληλογραφίας (άρθ. 17) 128
14.. Η ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας (άρθ. 18).................... 129
15.. Ελευθερία έκφρασης και γνώμης (άρθ. 19)............................................................ 129
16.. Η απαγόρευση πολιτικής προπαγάνδας (άρθ. 20)................................................... 130
17.. Το δικαίωμα της ειρηνικής συνάθροισης (άρθ. 21)................................................. 130
18.. Το δικαίωμα στον συνεταιρισμό (άρθ. 22)............................................................. 130
19.. Το δικαίωμα στην οικογένεια (άρθ. 23).................................................................. 130
20.. Το δικαίωμα του παιδιού σε ένα όνομα, στην ιθαγένεια και τη χωρίς διάκριση προστασία (άρθ. 24) 132
21.. Το δικαίωμα στη συμμετοχή στα κοινά (άρθ. 25)................................................... 132
22.. Η ισότητα όλων έναντι του νόμου και η απαγόρευση των διακρίσεων (άρθ. 26).... 133
23.. Τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες (άρθ. 27)........................ 134
4.3.. Ο μηχανισμός ελέγχου εφαρμογής του ΣΑΠΔ: Η Επιτροπή Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων 135
Α.... Σύνθεση...................................................................................................................... 135
Β.... Σύνοδοι....................................................................................................................... 135
Γ..... Διαδικασίες ελέγχου εφαρμογής του ΣΑΠΔ.................................................................. 136
1... Η εξέταση των εκθέσεων των κρατών μερών.......................................................... 136
α) Γενικά Σχόλια..................................................................................................... 137
2... Διακρατικές αναφορές............................................................................................ 138
3... Ατομική αναφορά................................................................................................... 138
Δ.... Προσωρινά μέτρα........................................................................................................ 140
Ε..... Το δεύτερο Προαιρετικό Πρωτόκολλο.......................................................................... 141
4.4.. Κριτική Θεώρηση................................................................................................................ 141
5. Το Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, το Προαιρετικό Πρωτόκολλο και ο έλεγχος εφαρμογής του ............................................................................................................................................... 142
5.1.. Εισαγωγή............................................................................................................................ 142
5.2.. Περιεχόμενο του Συμφώνου............................................................................................... 143
Α.... Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση (άρθ. 1)...................................................................... 144
Β.... Υιοθέτηση απαραίτητων μέσων για την εφαρμογή των δικαιωμάτων (άρθ. 2).............. 144
Γ..... Ισότητα άνδρα και γυναίκας (άρθ. 3)............................................................................ 146
Δ.... Περιορισμοί των δικαιωμάτων (άρθρ. 4 και 5)............................................................. 147
Ε..... Τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα.................................................. 148
1... Το δικαίωμα στην εργασία (άρθ. 6)......................................................................... 148
2... Το δικαίωμα για απόλαυση δίκαιων και ευνοϊκών όρων εργασίας (άρθ. 7).............. 149
3... Το δικαίωμα ίδρυσης και συμμετοχής σε επαγγελματικά σωματεία (άρθ. 8)............ 150
4... Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων και των κοινωνικών ασφαλίσεων (άρθ. 9) 150
5... Το δικαίωμα της οικογένειας, των μητέρων και των παιδιών για μεγαλύτερη κατά το δυνατόν προστασία και αρωγή (άρθ. 10) ........................................................................................................................... 150
6... Το δικαίωμα για ένα ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης (άρθ. 11)........................... 151
7... Το δικαίωμα του καθενός σε ένα υψηλότερο επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας (άρθ. 12) 153
8... Το δικαίωμα στην εκπαίδευση (άρθ. 13 και 14)...................................................... 154
9... Το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτιστική ζωή (άρθ. 15)........................................ 156
5.3.. Ο μηχανισμός ελέγχου εφαρμογής του Συμφώνου.............................................................. 156
Α.... Η Επιτροπή Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτιστικών Δικαιωμάτων......................... 156
1... Σύνθεση................................................................................................................. 158
2... Σύνοδοι................................................................................................................. 159
3... Έργο της Επιτροπής................................................................................................ 160
4... Περιεχόμενο των εκθέσεων.................................................................................... 160
5... Ομάδα εργασίας..................................................................................................... 161
6... Παρουσίαση των εκθέσεων.................................................................................... 161
7... Η απόφαση της Επιτροπής...................................................................................... 162
8... Τα Γενικά Σχόλια.................................................................................................... 163
5.4.. Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στο Σύμφωνο......................................................................... 166
Α.... Διαδικασία αναφοράς.................................................................................................. 168
1... Ατομική αναφορά................................................................................................... 168
2... Διακρατική αναφορά.............................................................................................. 169
Β.... Διαδικασία έρευνας..................................................................................................... 170
5.5.. Κριτική Θεώρηση................................................................................................................ 171
6. Η Σύμβαση για την κατάργηση κάθε μορφής φυλετικών διακρίσεων...................................... 174
6.1.. Εισαγωγικά......................................................................................................................... 174
6.2.. Περιεχόμενο της Σύμβασης – Νομική Φύση της Αρχής της Απαγόρευσης των Διακρίσεων στο Συμβατικό και στο Εθιμικό Διεθνές Δίκαιο ........................................................................................................................................ 179
Α.... Πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης – Ορισμοί – Δικαιώματα που εγγυάται η Σύμβαση.... 180
1... Το πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης – Ορισμοί (άρθρο 1)........................................ 180
6.3.. Οι Υποχρεώσεις των κρατών μερών.................................................................................... 187
Α.... Γενικές Υποχρεώσεις (άρθρο 2)................................................................................... 187
Β.... Απαρτχάιντ και κοινωνικός διαχωρισμός (άρθρο 3)...................................................... 189
Γ..... Ποινικοποίηση φυλετικής προπαγάνδας και ‘ομιλιών μίσους’ – υποχρέωση παροχής έννομης προστασίας σε θύματα διακρίσεων (άρθρα 4, 6)............................................................................................................................ 190
Δ.... Η υποχρέωση λήψης μέτρων στους τομείς της εκπαίδευσης, της επιμόρφωσης και των πληροφοριών (άρθρο 7) 194
6.4.. Δικαιώματα που εγγυάται η Σύμβαση (άρθρο 5)................................................................. 196
6.5.. Ο μηχανισμός ελέγχου εφαρμογής της Σύμβασης (άρθρα 8-16)........................................... 199
Α.... Γενικά – Οι διαδικασίες του μηχανισμού ελέγχου – Η Επιτροπή για την Εξάλειψη της Φυλετικής Διάκρισης 199
Β.... Σύνθεση της Επιτροπής................................................................................................ 200
Γ..... Σύνοδοι της Επιτροπής................................................................................................. 200
Δ.... Το έργο της Επιτροπής................................................................................................. 200
1... Οι εκθέσεις............................................................................................................ 201
α) Η υποχρέωση υποβολής εκθέσεων –Περιεχόμενο.............................................. 201
β) Η εξέταση των εκθέσεων................................................................................... 201
γ). Τα αποτελέσματα της εξέτασης των εκθέσεων.................................................... 202
δ) Διαδικασία παρακολούθησης προόδου – Follow-up procedure.......................... 203
ε) Διαδικασία έγκαιρης προειδοποίησης και επείγουσας δράσης (early warning and urgent action procedures) ...................................................................................................................... 204
2... Διακρατικές Αναφορές και Επιτροπή Συνδιαλλαγής................................................. 204
3... Η ατομική αναφορά................................................................................................ 205
α) Γενικά – Η διαδικασία........................................................................................ 205
β) Η Εξέταση της Ατομικής Αναφοράς – Παραδεκτό και Ουσία................................ 206
6.6.. Κριτική Θεώρηση................................................................................................................ 207
7. Η Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο 209
7.1.. Εισαγωγικά: Το έργο των ΗΕ για την προώθηση της ισότητας ανδρών και γυναικών............. 209
7.2.. Η Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων σε βάρος των γυναικών......... 212
Α.... Προηγούμενα της Σύμβασης........................................................................................ 212
Β.... Περιεχόμενο της Σύμβασης.......................................................................................... 214
1... Το Προοίμιο της Σύμβασης..................................................................................... 214
2... Εννοιολογικός προσδιορισμός................................................................................ 215
3... Γενικές ρυθμίσεις................................................................................................... 216
α) Νομοθετικά μέτρα............................................................................................. 216
β) Προσωρινά μέτρα.............................................................................................. 217
γ) Αλλαγή κοινωνικών και πολιτιστικών προτύπων................................................. 217
δ) Καταπολέμηση της εμπορίας και έκθεσης των γυναικών στην πορνεία................ 217
4... Δικαιώματα που πρέπει να πραγματώσουν τα συμβαλλόμενα κράτη....................... 218
α) Ισότητα ενώπιον του νόμου............................................................................... 218
β) Το δικαίωμα σύναψης γάμου και δημιουργίας οικογένειας................................. 218
γ) Πολιτικά δικαιώματα.......................................................................................... 219
δ) Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα........................................... 220
ε) Άλλα δικαιώματα................................................................................................ 223
Γ..... Γενικές και μεταβατικές διατάξεις της Σύμβασης........................................................... 223
7.3.. Ο μηχανισμός ελέγχου εφαρμογής της Σύμβασης: Η Επιτροπή για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών ........................................................................................................................................ 224
Α.... Σύνθεση...................................................................................................................... 224
Β.... Σύνοδοι....................................................................................................................... 225
Γ..... Το έργο της Επιτροπής................................................................................................. 226
1... Οργάνωση – Λειτουργία........................................................................................ 226
2... Γενικές Συστάσεις................................................................................................... 226
3... Οι εκθέσεις............................................................................................................ 227
α) Η υποχρέωση υποβολής εκθέσεων – Περιεχόμενο............................................. 227
β) Η Εξέταση των εκθέσεων................................................................................... 228
γ) Η διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής.................................................................. 229
δ) Τα αποτελέσματα της εξέτασης των εκθέσεων.................................................... 229
4... Αίτηση για διαιτησία.............................................................................................. 231
5... Σχέσεις της Επιτροπής με Ειδικευμένες Οργανώσεις των ΗΕ και ΜΚΟ...................... 231
7.4.. Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο............................................................................................... 232
Α.... Διαδικασία αναφοράς.................................................................................................. 232
Β.... Προσωρινά μέτρα........................................................................................................ 237
Γ..... Διαδικασία έρευνας..................................................................................................... 237
7.5.. Κριτική Θεώρηση................................................................................................................ 240
8. Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων και Άλλης Σκληρής, Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας 242
8.1.. Μια εισαγωγή στην προβληματική των βασανιστηρίων........................................................ 242
8.2.. Η απαγόρευση των βασανιστηρίων στο διεθνές δίκαιο........................................................ 247
8.3.. Η Σύμβαση: γενικά.............................................................................................................. 251
8.4.. Ο συμβατικός ορισμός των βασανιστηρίων......................................................................... 253
8.5.. Οι συμβατικές υποχρεώσεις των κρατών............................................................................. 261
8.6.. Κριτική Θεώρηση................................................................................................................ 268
9. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και τα Προαιρετικά Πρωτόκολλα......................... 269
9.1.. Εισαγωγή............................................................................................................................ 269
Α.... Ιστορική αναδρομή στη διεθνή προστασία του παιδιού............................................... 270
Β.... Προπαρασκευαστική διαδρομή.................................................................................... 273
1... Η πολωνική πρόταση και η αποδοχή της................................................................. 273
9.2.. Το περιεχόμενο της Σύμβασης............................................................................................. 274
Α.... Βασική οριοθέτηση...................................................................................................... 276
9.3.. Τα δικαιώματα του παιδιού και άλλα μέτρα προαγωγής της προστασίας του παιδιού........... 278
Α.... Τα δικαιώματα του παιδιού.......................................................................................... 278
1... Γενική προσέγγιση................................................................................................. 278
2... Ειδική προσέγγιση.................................................................................................. 279
Β.... Οι ειδικές ρυθμίσεις.................................................................................................... 285
Γ..... Άλλα μέτρα προαγωγής της προστασίας του παιδιού.................................................... 287
Δ.... Οι περιορισμοί των δικαιωμάτων................................................................................ 289
Ε..... Λοιπές διατάξεις της Σύμβασης.................................................................................... 289
ΣΤ... Ο μηχανισμός ελέγχου................................................................................................. 290
Ζ.... Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού................................................................. 290
1... Σύνθεση................................................................................................................. 290
2... Σύνοδοι................................................................................................................. 292
3... Το έργο της Επιτροπής............................................................................................ 293
α) Υποβολή εκθέσεων των κρατών μερών σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης 293
β) Το περιεχόμενο των εκθέσεων........................................................................... 294
γ) Το μέγεθος των εκθέσεων.................................................................................. 296
4... Η διαδικασία εξέτασης των εκθέσεων των κρατών μερών....................................... 297
9.4.. Τα Γενικά Σχόλια................................................................................................................. 298
Α.... Σκοπός της εκπαίδευσης.............................................................................................. 299
Β.... Οι ανεξάρτητοι εθνικοί θεσμοί για τα δικαιώματα του παιδιού.................................... 300
1... Το καθεστώς των ανεξάρτητων εθνικών θεσμών..................................................... 301
2... Η Συμβολή των ανεξάρτητων εθνικών θεσμών στη σύνταξη και παρουσίαση των εκθέσεων 302
Γ..... AIDS και τα δικαιώματα του παιδιού............................................................................ 302
1... Πρόληψη, φροντίδα, θεραπεία και υποστήριξη...................................................... 303
2... Ειδικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τις ακόλουθες κατηγορίες παιδιών.......... 304
Δ.... Υγεία και ανάπτυξη του παιδιού.................................................................................. 306
1.. Θεμελιώδεις αρχές και υποχρεώσεις των κρατών μερών για την υγεία και ανάπτυξη του παιδιού 306
2.. Δημιουργία ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος...................................... 306
Ε... Γενικά μέτρα για την εφαρμογή της Σύμβασης............................................................. 308
1.. Επανεκτίμηση των επιφυλάξεων............................................................................. 309
2.. Κύρωση σημαντικών διεθνών πράξεων.................................................................. 309
3.. Νομοθετικά και διοικητικά μέτρα........................................................................... 310
4.. Η διάδοση της Σύμβασης........................................................................................ 313
ΣΤ. Ασυνόδευτοι ανήλικοι και παιδιά που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους..... 313
1.. Υποχρεώσεις των κρατών μερών για τους ασυνόδευτους ανηλίκους....................... 314
2.. Οικογενειακή επανένωση, επιστροφή και άλλες μορφές δυνατών λύσεων.............. 315
Ζ... Τα δικαιώματα των παιδιών ΑμεΑ............................................................................... 315
Η... Τα δικαιώματα των παραβατικών παιδιών................................................................... 317
Θ.. Τα δικαιώματα των αυτόχθονων παιδιών..................................................................... 317
Ι.... Το δικαίωμα του παιδιού να ακούγεται η γνώμη του................................................... 318
ΙΑ.. Το δικαίωμα του παιδιού να είναι ελεύθερο από κάθε μορφής βία.............................. 318
ΙΒ.. Το δικαίωμα του παιδιού στην ανάπαυση.................................................................... 318
ΙΓ.. Υποχρεώσεις των κρατών σχετικά με την επίδραση των επιχειρήσεων στα δικαιώματα του παιδιού 319
ΙΔ.. Το δικαίωμα το παιδιού για την απόλαυση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας 320
ΙΕ.. Το δικαίωμα του παιδιού να θεωρείται το συμφέρον του ως η πρωταρχική επιδίωξη των κρατών μερών 320
9.5. Σύσταση βοηθητικών οργάνων.......................................................................................... 320
9.6. Συνεργασία Επιτροπής με Ειδικευμένες Οργανώσεις.......................................................... 321
9.7. Προαιρετικά Πρωτόκολλα.................................................................................................. 323
Α... Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σε σχέση με την ανάμιξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη. ................................................................................................................................ 323
Β... Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού σχετικά με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και την παιδική πορνογραφία.................................................................................................. 324
Γ... Το 3ο Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού για τη Διαδικασία των Αναφορών 325
9.8. Κριτική Θεώρηση.............................................................................................................. 326
10.. Διεθνής Προστασία των Μεταναστών: Η Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Εργαζομένων Μεταναστών και των Μελών των Οικογενειών τους.................................................................................................................... 328
10.1.. Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Η δημογραφική πραγματικότητα της μετανάστευσης στον σύγχρονο κόσμο 328
10.2.. Η δικαιοπαραγωγική δραστηριότητα των Ηνωμένων Εθνών και τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών 331
Α.... Γενικές παρατηρήσεις............................................................................................... 331
Β.... Οι μετανάστες ως υποκείμενα ανθρωπίνων δικαιωμάτων......................................... 332
10.3.. Η Διεθνής Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των Μεταναστών Εργαζομένων και των Μελών των Οικογενειών τους ................................................................................................................................... 335
Α.... Γενικά στοιχεία........................................................................................................ 335
Β.... Πεδίο εφαρμογής..................................................................................................... 335
Γ.... Προστατευτικοί πλαίσιο........................................................................................... 337
Δ.... Απήχηση της Σύμβασης............................................................................................ 339
10.4.. Παράλληλη διεθνής προστασία....................................................................................... 341
Α.... Άλλες συμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών................................................................... 341
Β.... Το δικαιοπαραγωγικό έργο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας................................ 344
Γ.... «Ήπιο» διεθνές δίκαιο.............................................................................................. 346
10.5.. Κριτική Θεώρηση........................................................................................................... 350
11.. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο 354
11.1.. Εισαγωγικά..................................................................................................................... 354
11.2.. Περιεχόμενο της Σύμβασης............................................................................................. 356
Α.... Σκοπός..................................................................................................................... 357
Β.... Υποχρεώσεις κρατών............................................................................................... 358
Γ.... Ισότητα και μη διάκριση........................................................................................... 358
Δ.... Γυναίκες και παιδιά ΑμεΑ......................................................................................... 359
Ε.... Αφύπνιση της κοινωνίας........................................................................................... 359
ΣΤ.. Προσβασιμότητα...................................................................................................... 360
Ζ.... Δικαιώματα των ΑμεΑ.............................................................................................. 363
1.. Το δικαίωμα στη ζωή........................................................................................... 363
2.. Ισότητα ενώπιον του νόμου / Πρόσβαση στη δικαιοσύνη..................................... 363
3.. Η προστασία της ελευθερίας και ακεραιότητας των ΑμεΑ..................................... 363
4.. Ελευθερία κίνησης, εθνικότητα, ανεξαρτησία....................................................... 364
5.. Ελευθερία έκφρασης, γνώμης και πρόσβασης στην πληροφόρηση....................... 364
6.. Σεβασμός στην ιδιωτική ζωή και στην οικογένεια................................................ 364
7.. Εκπαίδευση / Υγεία............................................................................................. 364
8.. Εργασία και απασχόληση..................................................................................... 365
9.. Συμμετοχή στα κοινά........................................................................................... 365
11.3.. Ο Μηχανισμός Ελέγχου Εφαρμογής της Σύμβασης ΑμεΑ: Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ 365
Α.... Σύνθεση.................................................................................................................. 365
Β.... Σύνοδοι................................................................................................................... 366
Γ.... Αρμοδιότητες της Επιτροπής..................................................................................... 367
11.4.. Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο στη Σύμβαση ΑμεΑ............................................................ 367
Α.... Ατομική αναφορά.................................................................................................... 367
1.. Προϋποθέσεις άσκησης ατομικής αναφοράς........................................................ 367
2.. Νομολογία της Επιτροπής ΑμεΑ........................................................................... 368
Β.... Προσωρινά μέτρα.................................................................................................... 373
Γ.... Διαδικασία έρευνας................................................................................................. 373
11.5.. Γενικά Σχόλια................................................................................................................. 374
11.6.. Κριτική Θεώρηση........................................................................................................... 374
12.. Η Σύμβαση για την Προστασία Όλων των Ατόμων από Αναγκαστική Εξαφάνιση................... 376
12.1.. Εισαγωγικά: το ιστορικό πλαίσιο της ΣΑνΕξ..................................................................... 376
12.2.. Η διάρθρωση της ΣΑνΕξ................................................................................................. 383
Α.... Το περιεχόμενο της ΣΑνΕξ........................................................................................ 383
1.. Ο ορισμός της «αναγκαστικής εξαφάνισης» (άρθρο 2)........................................... 384
2.. Το δικαίωμα μη υπαγωγής σε αναγκαστική εξαφάνιση (άρθρο 1)......................... 385
3.. Η αναγκαστική εξαφάνιση ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας (άρθρο 5)............ 387
4.. Το έγκλημα της αναγκαστικής εξαφάνισης............................................................ 387
5.. Λοιπές σημαντικές διατάξεις................................................................................ 388
Β.... Ο μηχανισμός εποπτείας της ΣΑνΕξ: η Επιτροπή Αναγκαστικών Εξαφανίσεων........... 391
1.. Οι διαδικασίες ενώπιον της Επιτροπής................................................................. 392
2.. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικής λειτουργίας της Επιτροπής (άρθρο 27)........... 394
3.. Η θεσμική σχέση Επιτροπής και Ομάδας Εργασίας............................................... 394
12.3.. Κριτική θεώρηση............................................................................................................ 395
ΜΕΡΟΣ Γ΄
Η προστασια των δικαιωματων του ανθρωπου και οι μηχανισμοι ελεγχου
σε περιφερειακο επιπεδο
Κεφάλαιο Ι
Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στo πλαίσιo
του Συμβουλίου της Ευρώπης
1. Η Σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών 399
1.1.. Εισαγωγή............................................................................................................................ 399
2. Περιεχόμενο της ΕυρΣΔΑ.......................................................................................................... 403
Προοίμιο.................................................................................................................................... 403
2.1.. Τα δικαιώματα που κατοχυρώνουν η ΕυρΣΔΑ και τα Πρωτόκολλα....................................... 403
2.2.. Υποχρεώσεις των κρατών μερών........................................................................................ 405
2.3.. Περιορισμοί στην άσκηση των δικαιωμάτων....................................................................... 406
3. Ο μηχανισμός ελέγχου της ΕυρΣΔΑ........................................................................................... 408
3.1.. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου..................................................... 408
Α.... Σύνθεση...................................................................................................................... 408
Β.... Οργάνωση και λειτουργία............................................................................................ 409
Γ..... Διακρατικές προσφυγές............................................................................................... 411
Δ.... Ατομικές προσφυγές.................................................................................................... 412
Ε..... Φιλικός διακανονισμός................................................................................................. 415
ΣΤ... Οι αποφάσεις του ΕυρΔΔΑ.......................................................................................... 415
3.2.. Η Επιτροπή Υπουργών........................................................................................................ 416
4. Κατ’ άρθρον ερμηνεία της ΕυρΣΔΑ και των Πρωτοκόλλων...................................................... 418
4.1.. Το Δικαίωμα στη Ζωή (άρθρο 2)......................................................................................... 418
Α.... Εισαγωγικά.................................................................................................................. 418
Β.... Ουσιαστική προστασία................................................................................................ 419
1... Αφαίρεση ζωής με ενέργειες κρατικών οργάνων εκτός συνθηκών κράτησης............ 419
2... Αφαίρεση ζωής με ενέργειες κρατικών οργάνων σε συνθήκες κράτησης................. 420
3... Θετικές Υποχρεώσεις............................................................................................. 421
Γ..... Διαδικαστική Προστασία – Το Δικαίωμα σε αποτελεσματική έρευνα – Οι αγνοούμενοι της Κύπρου 422
Δ.... Θανατική ποινή........................................................................................................... 423
4.2.. Η απαγόρευση βασανιστηρίων, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης (άρθρο 3)..... 424
Α.... Εισαγωγή..................................................................................................................... 424
Β.... Βασανιστήρια.............................................................................................................. 426
Γ..... Απάνθρωπη και/ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία............................................... 426
Δ.... Έκδοση και άρθρο 3 - Υπόθεση Soering...................................................................... 427
4.3.. Δουλεία, ειλωτεία και καταναγκαστική εργασία (άρθρο 4)................................................... 428
4.4.. Το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια (άρθρο 5)....................................... 430
Α.... Εισαγωγή..................................................................................................................... 430
Β.... Στέρηση της ελευθερίας ‘συμφώνως προς την νόμιμην διαδικασίαν’............................ 431
Γ..... Οι υποπεριπτώσεις του άρθρου 5 παράγραφος 1 – Νόμιμη κράτηση........................... 432
Δ.... Οι παράγραφοι 2-5 του άρθρου 5 - Διαδικαστική προστασία....................................... 433
4.5.. Το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6)................................................................................. 433
Α.... Εισαγωγή..................................................................................................................... 433
Β.... Όψεις του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη υπό το άρθρο 6 παρ. 1 –η πρόσβαση σε δικαστήριο– η εκτέλεση αποφάσεων ................................................................................................................................ 434
Γ..... Ο έλεγχος των εθνικών δικαστικών αποφάσεων – ο τέταρτος βαθμός δικαιοδοσίας..... 437
Δ.... Η υπερβολική διάρκεια διαδικασίας............................................................................. 438
4.6.. Η αρχή της νομιμότητας στην ποινική μεταχείριση (άρθρο 7)............................................... 439
4.7.. Το δικαίωμα στην προσωπική και οικογενειακή ζωή, στην οικία και στο απόρρητο της αλληλογραφίας (άρθρο 8) 440
Α.... Εισαγωγή..................................................................................................................... 440
Β.... Το πεδίο εφαρμογής.................................................................................................... 442
4.8.. Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας (άρθρο 9)..................................................... 444
Α.... Εισαγωγή – Η ατομική θρησκευτική ελευθερία............................................................ 444
Β.... Η ‘αρνητική’ όψη των δικαιωμάτων του άρθρου 9....................................................... 447
Γ..... Αναλογικότητα και παρέμβαση στη θρησκευτική ελευθερία – Υπόθεση Λαρίσσης....... 448
Δ.... Η συλλογική εκδήλωση της θρησκευτικής ελευθερίας.................................................. 449
Ε..... Θρησκευτική Παιδεία.................................................................................................. 450
4.9.. Ελευθερία έκφρασης (άρθρο 10)......................................................................................... 451
Α.... Εισαγωγή..................................................................................................................... 451
Β.... Πεδίο Εφαρμογής........................................................................................................ 452
1... Φορείς του Δικαιώματος και Παρεμβολή................................................................ 452
2... Παρεμβολή στο διάλογο που αφορά ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος – η προστασία των πολιτικών και των δημοσιογράφων ........................................................................................................................... 452
4.10. Ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 11)....................................... 455
Α.. Εισαγωγή.................................................................................................................... 455
Β... Ελευθερία ειρηνικής συνάθροισης............................................................................... 456
Γ... Ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι – Δημιουργία οργανώσεων και σωματείων – Θετική και αρνητική συνδικαλιστική ελευθερία ................................................................................................................................ 457
4.11. Το δικαίωμα στον γάμο και την ίδρυση οικογένειας – ισότητα των συζύγων (άρθρο 12 - άρθρο 5 του 7 Πρωτοκόλλου) ...................................................................................................................................... 459
4.12. Το δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή (άρθρο 13)..................................................... 460
4.13. Η απαγόρευση των διακρίσεων (άρθρο 14)....................................................................... 461
4.14. Το δικαίωμα στην περιουσία (άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου)....................... 463
Α.. Εισαγωγή.................................................................................................................... 463
Β... Πεδίο εφαρμογής........................................................................................................ 464
4.15. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση (άρθρο 2)........................................................................... 467
Α.. Εισαγωγή.................................................................................................................... 467
Β... Στέρηση εκπαίδευσης.................................................................................................. 468
Γ... Εκπαίδευση και μόρφωση σύμφωνα με τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις των γονέων 470
4.16. Εκλογές, εκλέγειν και εκλέγεσθαι (άρθρο 3)....................................................................... 471
4.17. Άλλες διατάξεις των Πρόσθετων Πρωτοκόλλων................................................................. 473
5. Κριτική Θεώρηση....................................................................................................................... 474
Κεφάλαιο ΙΙ
Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στo πλαίσιo
του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών
1. Η Αμερικανική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων και Καθηκόντων του Ανθρώπου....................... 479
1.1.. Η Διαμερικανική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου..................................................... 481
2. Η Αμερικανική Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου...................................................... 483
2.1.. Περιεχόμενο της Αμερικανικής Σύμβασης............................................................................ 483
Α.... Προοίμιο..................................................................................................................... 483
Β.... Οι υποχρεώσεις των κρατών και τα προστατευόμενα δικαιώματα................................ 483
1... Γενικές Υποχρεώσεις.............................................................................................. 483
2... Τα δικαιώματα που εγγυάται η Αμερικανική Σύμβαση............................................ 484
α)... Ατομικά και πολιτικά δικαιώματα: (άρθ. 3-25).................................................. 484
β) Οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα............................................ 492
γ) Η ρήτρα παρέκκλισης......................................................................................... 492
δ) Η Ομοσπονδιακή Ρήτρα/ Ερμηνευτικοί κανόνες και περιορισμοί......................... 493
ε) Δυνατότητα υιοθέτησης νέων δικαιωμάτων........................................................ 493
στ) Σχέση δικαιωμάτων και καθηκόντων................................................................. 494
2.2.. Ο μηχανισμός ελέγχου της Αμερικανικής Σύμβασης............................................................. 494
Α.... Η Επιτροπή.................................................................................................................. 494
1... Σύνθεση και Οργάνωση......................................................................................... 494
2... Εντολή της Επιτροπής.............................................................................................. 495
3... Αρμοδιότητες......................................................................................................... 495
4... Διαδικασία............................................................................................................. 497
Β.... Το Διαμερικανικό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου......................................... 498
1... Οργάνωση............................................................................................................. 498
2... Αρμοδιότητες και Λειτουργία (άρθ. 61-65)............................................................. 500
3... Διαδικασία (άρθ. 66-69)......................................................................................... 501
2.3.. Κοινές διατάξεις.................................................................................................................. 502
3. Ενδεικτική νομολογία του Δικαστηρίου.................................................................................... 503
4. Τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα στην Αμερικανική Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου............. 508
4.1.. Το Πρόσθετο Πρωτόκολλο για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα........... 508
Α.... Προοίμιο..................................................................................................................... 508
Β.... Υποχρεώσεις των κρατών και τα δικαιώματα............................................................... 509
Γ..... Άλλες διατάξεις............................................................................................................ 510
4.2.. Το Πρωτόκολλο για την κατάργηση της θανατικής ποινής..................................................... 510
Α.... Προοίμιο..................................................................................................................... 511
Β.... Το Περιεχόμενο του Πρωτοκόλλου.............................................................................. 511
5. Κριτική Θεώρηση....................................................................................................................... 512
Κεφάλαιο ΙΙΙ
Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο πλαίσιο
της Αφρικανικής Ένωσης
1. Εισαγωγικά................................................................................................................................. 515
2. Ο Αφρικανικός Χάρτης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Λαών....................................... 517
2.1.. Περιεχόμενο του Χάρτη...................................................................................................... 517
2.2.. Μηχανισμός Ελέγχου Εφαρμογής: Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Λαών 520
Α.... Σύνθεση...................................................................................................................... 520
Β.... Εντολή της Επιτροπής................................................................................................... 521
Γ..... Διακρατικές Αναφορές................................................................................................. 521
Δ.... Μη-Διακρατικές Αναφορές........................................................................................... 522
Ε..... Ειδικοί Εισηγητές......................................................................................................... 525
2.3.. Το Αφρικανικό Δικαστήριο.................................................................................................. 526
Α.... Ιστορική αναδρομή της εγκαθίδρυσης του Δικαστηρίου............................................... 526
Β.... Το Δικαστήριο............................................................................................................. 528
1.... Σύνθεση – Οργάνωση........................................................................................ .. 528
2.... Ανεξαρτησία, ασυμβίβαστo και παύση των δικαστών............................................ 531
3.... Έδρα του Δικαστηρίου.......................................................................................... 532
4.... Δικαιοδοσία του Δικαστηρίου............................................................................... 532
5.... Το παραδεκτό των προσφυγών.............................................................................. 533
6.... Δικαιοδοσία ratione personae............................................................................... 533
7.... Δικαιοδοσία ratione materiae................................................................................ 536
8.... Φιλικός διακανονισμός.......................................................................................... 536
9.... Διαδικασία λειτουργίας και λήψης αποφάσεων...................................................... 537
10.. Εκτέλεση των αποφάσεων..................................................................................... 538
11.. Γνωμοδοτήσεις...................................................................................................... 539
2.4.. Κριτική Θεώρηση................................................................................................................ 540
Κεφάλαιο IV
Η προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο πλαίσιο
του Οργανισμού των Αραβικών Κρατών
Ο Αραβικός Χάρτης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου................................................................ 543
1. Εισαγωγή.................................................................................................................................... 543
2. Περιεχόμενο............................................................................................................................... 545
2.1.. Προοίμιο............................................................................................................................ 545
2.2.. Τα δικαιώματα που κατοχυρώνει......................................................................................... 545
Α.... Ατομικά και πολιτικά δικαιώματα................................................................................. 545
Β.... Κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματα...................................................... 546
Γ..... Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση................................................................................... 546
Δ.... Δικαιώματα μειονοτήτων και ατόμων με αναπηρία...................................................... 546
Ε..... Δικαιώματα που έχουν κατοχυρωθεί από εθνικές νομοθεσίες και άλλα διεθνή και περιφερειακά όργανα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου............................................................................................................. 546
3. Μηχανισμός ελέγχου του Αραβικού Χάρτη: η Επιτροπή............................................................... 546
4. Κριτική Θεώρηση....................................................................................................................... 547
Κεφάλαιο V
H Προστασία των δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην Ασία
1. Γενικά......................................................................................................................................... 549
2. Η προστασία των δικαιωμάτων στο πλαίσιο του ASEAN.......................................................... 550
3. Κριτική θεώρηση........................................................................................................................ 552
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ................................................................................................................................ 555
Ελληνική βιβλιογραφία................................................................................................................. 555
Αγγλόφωνη βιβλιογραφία Ελλήνων Συγγραφέων.......................................................................... 576
Γαλλόφωνη βιβλιογραφία Ελλήνων Συγγραφέων.......................................................................... 582