Από τις απαρχές της ιστορίας, οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν γύρω από υπαίθριες φωτιές ή στην αγορά για να ακούσουν ιστορίες. Αυτή η επιθυμία μοιάζει βαθιά ριζωμένη στην ανθρώ­πινη ύπαρξη. Ουδέποτε αποκρίθηκα ότι ήμουν κάτι άλλο πέρα από παραμυθάς. Χαίρομαι να αφηγούμαι ιστορίες και έχω πει πολλές. Δυστυχώς για μένα, η αφήγηση μιας ιστορίας χάριν της ιστορίας και μόνο αποδοκιμάζεται από τη διανόηση. Προσπαθώ να υπομείνω σθεναρά την κακοτυχία μου.  

  ̶  ΣΟΜΕΡΣΕΤ ΜΩΜ

Από τον πρόλογο του βιβλίου

Τίποτα δεν με είχε προετοιμάσει για τη Χονολουλού. Απέχει τόσο πολύ από την Ευρώπη, το ταξίδι από το Σαν Φρανσίσκο είναι τόσο μακρινό, το όνομά της εμπνέει τόσο παράξενους και τόσο σαγηνευτικούς συνειρμούς, ώστε, αρχικά, δεν πίστευα στα μάτια μου. Δεν ξέρω αν είχα σχηματίσει νοερά ακριβή εικόνα του τί περίμενα, αλλά αυτό που συνάντησα ήταν για μένα μεγάλη έκπληξη. [...] Μολονότι ο ιθαγενής τροχονόμος στη γωνία, όρθιος πάνω στην εξέδρα, ρυθμίζοντας την κυκλοφορία με το λευκό ραβδί, προσδίδει στη σκηνή έναν αέρα ευπρέπειας, νιώθεις ότι η ευπρέπεια αγγίζει μονάχα την επιφάνεια ̶ λίγο παρακάτω, επικρατεί σκότος και μυστήριο. Σου δημιουργεί την ανατριχίλα, το ανεπαίσθητο σκίρτημα στην καρδιά που αισθάνεσαι τη νύχτα στο δάσος, όταν ο σιγανός, επίμονος χτύπος ενός τυμπάνου ταράζει ξάφνου τη σιωπή. Δεν έχεις ιδέα τί περιμένεις. [...] Αν επέμεινα στις αντιφάσεις της Χονολουλού, το έκανα επειδή αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, το επίκεντρο της ιστορίας που θέλω να διηγηθώ. Είναι μια ιστορία σχετικά με τις πρωτόγονες προλήψεις, και με εκ­πλήσσει το γεγονός ότι κάτι τέτοιο κατόρθωσε να επιβιώσει σ` έναν πολιτισμό ο οποίος, αν και όχι τόσο διακεκριμένος, είναι αναντίρρητα εξαιρετικά σύνθετος.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ τα υπέροχα «διηγήματα της Ανατολής» που βρίσκον­ται συγκεντρωμένα σ’ αυτόν τον τόμο, είναι αδύνατον να μη μας σαγη­νεύσουν στο τέλος οι άγριες εσχατιές μιας βρετανικής αυτοκρατορίας πού προαισθάνεται το τέλος της. "Ένας νοσταλγικός και τεχνητός κόσμος, σε αέναη αντίστιξη με μια ζούγκλα η οποία παρουσιάζεται φευγαλέα αλλά και ώς προάγγελος επικείμενων συμφορών   ̶  ένας κόσμος στον όποιο διεισδύου­με με την καθαρή ματιά αλλά και την ακόρεστη περιέργεια του Μωμ, που μας οδηγεί κάθε φορά σ` ένα αναπόδραστο τέλος  ̶  συχνά τραγικό αλλά σχεδόν ποτέ καθαρτήριο. Στο αναμεταξύ θα έχουμε δει να διαλύεται η φαινομενική ταυτότητα των πρωταγωνιστών οι οποίοι είναι παγιδευμένοι σε καταστρο­φικές και γεμάτες εχθρότητα ιεραρχικές σχέσεις, σε έξαλλους και διασταυ­ρούμενους εκβιασμούς, σε ένοχα ειδύλλια πού ξεπλένονται με αίμα. Ακόμη μια φορά τα σοφά αφηγηματικά επινοήματα του Μωμ, αδιόρατα μέσα στο υποβλητικό σκηνικό της Μαλαισίας, του Βόρνεο ή της Χαβάης, συνθέτουν μια τέλεια πλοκή και μια σκληρή ιστορία που μας επιτρέπουν να δοκιμάσουμε, εκ του ασφαλούς, τα πιο σκοτεινά ανθρώπινα πάθη.

Έσκυψε και αναποδογυρίζοντάς τα, στο άψε σβήσε, διάβασε τους τίτλους. Περιλαμβάνονταν κάθε λογής βιβλία. Τόμοι με ποίηση, μυθιστορήματα, φιλοσοφικά έργα, κριτικές μελέτες (λένε ότι τα βιβλία με θέμα το βιβλίο είναι ασύμφορα, ωστόσο, αναμφίβολα, αποτελούν ευχάριστο ανάγνωσμα), βιογραφίες, ιστορία· υπήρχαν βιβλία που διαβάζεις όταν είσαι άρρωστος και βιβλία πού διαβάζεις όταν ο εγκέφαλός σου, σε πλήρη εγρή­γορση, διψάει για ερεθίσματα, υπήρχαν βιβλία που ανέκαθεν ήθελες να διαβάσεις, αλλά ο ρυθμός της ζωής στην πατρίδα δεν σου το επέτρεπε, υπήρχαν βιβλία για να διαβάζεις ταξιδεύοντας στη θάλασσα, με το ατμόπλοιο της γραμμής που αρμενίζει στα στενά, και βιβλία για περιπτώσεις κακοκαιρίας, όταν η καμπίνα σου τρίζει και πρέπει να κρατιέσαι γερά, για να μην πέσεις απ` την κουκέτα σου· υπήρχαν βιβλία επιλεγμένα αποκλειστικά λόγω της έκτασής τους, τα οποία παίρνεις μαζί σου σε μια εκστρατεία, όταν είσαι υποχρεωμένος να ταξιδέψεις με ελαφριές αποσκευές, και υπήρχαν βιβλία που διαβάζονται όταν δεν μπορείς να δια­βάσεις τίποτ` άλλο. Στο τέλος, ο Φέδερστοουν διάλεξε μια βιο­γραφία του λόρδου Βύρωνα, μια πρόσφατη έκδοση.

Από το διήγημα « Ο σάκος των βιβλίων »

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο OYIΛΛIAM ΣOMEPΣET MΩM (1874-1965), Άγγλος συγγραφέας από τους δημοφιλέστε­ρους και πιο καλοπληρωμένους της δεκαετίας του 1930, γνώρισε μεγάλη επιτυχία με τα θεα­τρικά του έργα και έγινε πασίγνωστος για τα διηγήματά του. Γεννήθηκε στο Παρίσι. Έχασε τους γονείς του σε ηλικία δέκα ετών και μεγά­λωσε με έναν συναισθηματικά απόμακρο θείο. Η εμπορική επιτυχία της πρώτης του νουβέ­λας Η Λίζα του Λάμπεθ, που εκδόθηκε το 1897, τον ώθησε να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη συγγραφή.

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτη­σε στον Ερυθρό Σταυρό και αργότερα στη Βρετανική Μυστική Υπηρεσία. Ταξίδεψε πολύ, μεταξύ άλλων στην Ινδία και στη Νοτιοανατο­λική Ασία. Τα ταξίδια του αυτά εμπλούτισαν τα διηγήματά του και τα μυθιστορήματά του, αλλά και τα καθαρά ταξιδιωτικά του έργα.

Από τα μυθιστορήματα τα σημαντικότερα είναι η Ανθρώπινη δουλεία (1945), το Φεγγά­ρι και οι έξι πένες (1919) και η Κόψη του ξυραφιού (1945). Από τα διηγήματά του ξεχω­ρίζουν αυτά πού αναφέρονται στη ζωή των Δυτικών, κυρίως Βρετανών, αποικιοκρατών στην Άπω Ανατολή. Η «Βροχή», τα «Χνάρια στη ζούγκλα», ο «Απομακρυσμένος σταθ­μός», από τις καλύτερες αυτού του είδους, εκφράζουν το συναισθηματικό φορτίο των ηρώων τους εξαιτίας της απομόνωσής τους.

Ο Μωμ έγραψε σε μια περίοδο κατά την οποία η μοντερνιστική γραφή του William Faulkner, του Thomas Mann, του James Joyce και της Virginia Woolf κέρδιζε συνεχώς έδα­φος και υποστηρικτές. Για αυτόν το λόγο τού ασκήθηκε κριτική για το απλό πεζογραφικό του ύφος. Ωστόσο, η μεγάλη απήχηση του έργου του τον καθιστά χαρισματικό και, κατά τούς Times, τον «μοναδικό συγγραφέα της γενιάς του που χάρισε καταξίωση και λάμψη στην αγγλική λογοτεχνία». Πέθανε στη Νίκαια της Νότιας Γαλλίας το 1965.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

© Burt Glinn / Magnum Photos  ̶  Λιμάνι Σιγκαπούρης, 1965