ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΒΑΡΛΑΜ ΣΑΛΑΜΟΦ

Ή

Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Η ανάγνωση στη φυλακή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Εκεί, τίποτα δεν απομνημονεύεται· όλη η προσοχή, όλη η δύναμη του μυαλού συγκεντρώνεται στις ανακρίσεις, στις ομολογίες, στην ψυχολογική εξοικείωση με τη ζωή στη φυλακή, με τους συγκρατούμενους, με τα αφεντικά. […]

Η ικανότητά μου να διαβάζω γρήγορα είχε ξανάρθει. Σ’ αυτή τη βιβλιοθήκη και στον Κορζενέφσκι χρωστάω την, έστω και μερική, κάλυψη ενός τεράστιου χάσματος, πολλών χρόνων, στην ανάγνωση, στη γνώση, στη διανόηση, ενός χάσματος που στην πραγματικότητα είναι ο σκοπός της φυλάκισης, της κάθε πολιτικής φυλάκισης. […]

Μερικοί αγαπούν τα βιβλία σαν να ήταν άνθρωποι: τα συναντούν, τους γοητεύουν και τους απογοητεύουν, τα αποχωρίζονται, τα χαϊδεύουν, τα πετούν, τα ξεχνούν, τα ξαναβρίσκουν, τα αποκτούν και τα χάνουν.

Αν η ζωή τούς εμποδίσει να τα συλλέξουν και να τα κλείσουν στη φυλακή μιας βιβλιοθήκης, θα βρουν άλλους τρόπους να τα πλησιάσουν και μερικές φορές να τα πάρουν μαζί τους. Ακόμη και στα όνειρά τους.

Ο Σαλάμοφ (1907-1982), ο συγγραφέας των στρατοπέδων εργασίας, της Κολυμά και της Σιβηρίας, μας είναι ήδη γνωστός. Ιδού λοιπόν και ο Σαλάμοφ ο αναγνώστης, ο εραστής των βιβλίων, μέσα από τις βιβλιοθήκες στους τόπους της εξορίας.

Η έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του Σαλάμοφ.

[…] Ίσως οι αρχές να ήξεραν πόσο «προσωρινή» είναι η ανάγνωση στη φυλακή και γι’ αυτό δεν τις απασχολούσε το «εγκληματικό» περιεχόμενο των βιβλίων της φυλακής. Υπάρχουν εξάλλου τα «επιστημονικά εργαστήρια» για τη μελέτη της ψυχολογίας των φυλακισμένων, κι αν αυτές οι εργασίες δεν γίνονται στα στρατόπεδα, πρέπει να γίνουν στις εκπαιδευτικές φυλακές της πρωτεύουσας. Ίσως πάλι το ενδιαφέρον της εξουσίας για την ψυχολογία του φυλακισμένου να περιορίζεται στον κόσμο του κοινού εγκλήματος.

[…] Διάβασα το βιβλίο αυτό με πολλή προσοχή, αρκετές φορές, και η αίσθηση του αναγνώστη που με πάθος μπαίνει στον κόσμο του συγγραφέα μου ξαναήρθε. Νά γιατί έχει σημασία για μένα να θυμάμαι αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο. Τα βιβλία ξαναγύρισαν σε μένα πιο γρήγορα από τις γυναίκες· τα βιβλία είχαν περισσότερη δύναμη από τις γυναίκες.

[…] Η εξαιρετική βιβλιοθήκη του Καράγιεφ –δεν υπήρχε εκεί ούτε ένα βιβλίο που να μην αξίζει να το διαβάσεις– με ανέστησε, με όπλισε για τη ζωή ξανά· όσο γινόταν.