Ο θεσμός των σύγχρονων νεκροταφείων εμφανίζεται στις βιομηχανικές, αστικές κοινωνίες. Αν η ιστορία του θανάτου είναι εξίσου μακρά με την ιστορία της ύπαρξης, η ιστορία των νεκροταφείων με τη σημερινή μορφή τους είναι πάνω-κάτω μια ιστορία δύο αιώνων.

                Οι βασικότερες αιτίες εμφάνισης του πρόσφατου, σχετικά, φαινομένου του μοντέρνου νεκροταφείου είναι η εντατικοποίηση της εκβιομηχάνισης των πόλεων και οι αστικές επαναστάσεις. Η πρώτη αιτία οδηγεί στην απομάκρυνση του νεκροταφείου από τα αστικά κέντρα και η δεύτερη στην περαιτέρω απομάκρυνση από τις θρησκευτικές πρακτικές. Και οι δύο μαζί διαμορφώνουν την εικόνα των μοντέρνων νεκροταφείων: είναι κατάφυτα και διακοσμημένα με γλυπτά, στοιχεία που κατά κύριο λόγο υπενθυμίζουν τη χάρη της κοσμικής ζωής.

                Στα αστικά νεκροταφεία δεν ψάχνουμε να βρούμε τον θάνατο, δεν αποζητούμε το μεταφυσικό ίχνος του τέλους, αλλά την επιβίωση από αυτό. Ο «αποχριστιανισμός» του θανάτου είναι γεγονός. Εκφράζει τον ιδεολογικό θρίαμβο του ορθολογισμού επί της μεταφυσικής, τη νίκη του φιλελευθερισμού με τη σταδιακή επικράτηση του νέου προτύπου του κοιμητηρίου: «cemetery», έναντι του προγενέστερου, του νεκροταφείου στον αυλόγυρο της εκκλησίας: «graveyard». Δυτικό κράτος άλλωστε σημαίνει ορθολογικό και κοσμικό κράτος. Καταργούνται λοιπόν οι ταφές στον καθαγιασμένο αλλά περιορισμένο στην τοποθεσία του ναού χώρο. Δημιουργούνται νέοι τόποι ταφής στον ελεύθερο, πράσινο και ήσυχο χώρο της περιαστικής εξοχής, που υπόσχεται τον γαλήνιο ύπνο των νεκρών και την ανενόχλητη διαβίωση και εργασία των ζωντανών.

                Η νεκρόπολη δεν είναι «ο καθρέφτης της πόλης», όσο και αν αντανακλά τα οράματά της ή αν συντηρεί τη μνήμη των ειδώλων της. Είναι πάνω απ’ όλα το βήμα για την κριτική τους και για την αυτοκριτική της ίδιας της πόλης. Η νεκρόπολη είναι δώρο για την πόλη και όχι κληρονομιά της πόλης.

***

Η Ιωάννα Παρασκευοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Δημόσια Διοίκηση και έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην Πολιτική Επιστήμη και την Κοινωνιολογία από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στην Εκπαίδευση και τον Πολιτισμό στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, όπου και ασχολήθηκε με την ιστορία του Α΄ Νεκροταφείου της Αθήνας για τη διπλωματική της εργασία. Αυτό το διάστημα ερευνά τον θεσμό των νεκροταφείων στην Ευρώπη και πρόκειται να συνεχίσει τις μεταπτυχιακές σπουδές της στη Δημόσια Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ, στην Αγγλία.