Οι ειδικοί κάνουν λόγο για μια εποχή διευρυμένης πολυπολιτισμικότητας. Είναι μια περίοδος μεταναστεύσεων και μεγάλων μετακινήσεων ανθρώπων και ιδεών. Ταχύτατες εξελίξεις συντελούνται στον τεχνολογικό τομέα, ενώ οι ανθρώπινες κατασκευές χαρακτηρίζονται μνημειώδεις. Μεγάλες δυνάμεις ανταγωνίζονται στο δίπολο Δύση-Ανατολή, ενώ σημαντικές πολεμικές αναμετρήσεις ξεσπούν στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Στο επίπεδο της επικοινωνίας των λαών κυριαρχούν μία ή δύο γλώσσες, ενώ στα μεγάλα παιδευτικά ιδρύματα σπουδάζουν οι ηγέτες όλου του κόσμου. Οι ζωές ανθρώπων και οι ιστορίες κρατών συνδέονται στενά και αλληλοεπηρεάζονται με πρωτόγνωρη ταχύτητα. Οι Έλληνες, δέσμιοι ενός λαμπρού παρελθόντος, προσανατολισμένοι στην ιστορική-πολιτισμική τους ιδιαιτερότητα και στην παιδεία των νέων γενεών, βλέπουν τις ελευθερίες τους να περιορίζονται σημαντικά· σ’ αυτό συντείνουν αφενός οι εξαρτήσεις από τις «μεγάλες δυνάμεις» της εποχής και αφετέρου η αλλοτρίωση των δημοκρατικών τους θεσμών.

   Εάν υπάρχει μια εποχή στην ιστορία του ανθρώπου την οποία έγκριτοι επιστήμονες συγκρίνουν με τον σύγχρονο κόσμο, αυτή είναι η ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδος του μεσογειακού χώρου (κυρίως της ανατολικής Μεσογείου). Αυτό που δεν έχει αναδειχθεί αρκετά είναι η θέση της παιδείας εκείνη την εποχή. Το παρόν βιβλίο επιχειρεί να μας παρουσιάσει με μια συγχρονική ματιά τόσο την κεντρική θέση της παιδείας και της νεότητας στην πολιτική και κοινωνική κουλτούρα των ελληνικών πόλεων της περιόδου, όσο και τις ιδέες και πρακτικές των αρχαίων Ελλήνων για τη γνώση και την εκπαίδευση.