Επιστήμη και τεχνολογία
Ιστορικές και ιστοριογραφικές μελέτες
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-213-454-2
Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 3/2013
Ελληνική, Νέα
€ 27.87 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
24 x 17 εκ, 934 γρ, 522 σελ.
Περιγραφή

Ο παρών τόμος αποτελεί το πρώτο εκδοτικό εγχείρημα της Εταιρείας Μελέτης και Διάδοσης της Ιστορίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας (ΕΜΔΙΕΤ), με το οποίο εγκαινιάζεται η εκδοτική σειρά `Μελέτες`. Η ΕΜΔΙΕΤ είναι μια νέα αλλά δραστήρια επιστημονική εταιρεία, η οποία ιδρύθηκε το 2010. Οι κύριοι λόγοι που οδήγησαν στη σύστασή της ήταν, αφενός, η ενθάρρυνση της ερευνητικής συνεργασίας στα γνωστικά αντικείμενα της Ιστορίας των Επιστημών και της Ιστορίας της Τεχνολογίας και, αφετέρου, η προσπάθεια να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για τη δραστηριότητα των δύο αυτών επιστημονικών κλάδων.
Η ΕΜΔΙΕΤ ακολουθεί τις σύγχρονες ιστοριογραφικές τάσεις στην Ιστορία των Επιστημών και της Τεχνολογίας, οι οποίες αντιμετωπίζουν την επιστήμη και την τεχνολογία ως κοινωνικά και πολιτισμικά μορφώματα που βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση με άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως είναι η πολιτική, η οικονομία, η θρησκεία και η εκπαίδευση. Στο πλαίσιο αυτών των νέων προσεγγίσεων, η χρήση διεπιστημονικών μεθόδων και εργαλείων από τους ιστορικούς των επιστημών και η κριτική τους σε έννοιες που παλαιότερα θεωρούνταν αδιαμφισβήτητες, μετατοπίζουν το κέντρο βάρους του κλάδου από την ιστορία των ιδεών στην κοινωνική και πολιτισμική ιστορία. Παράλληλα, έχει διευρυνθεί το πεδίο των ενδιαφερόντων των ιστορικών, καθώς αυτό δεν περιορίζεται στις Επιστήμες της Φύσης, την Ιατρική και τα Μαθηματικά αλλά περικλείει επίσης τις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Από την άλλη πλευρά, οι ιστορικοί της τεχνολογίας δεν ακολουθούν ντετερμινιστικά σχήματα που πρεσβεύουν ότι η τεχνολογία καθορίζει την προοδευτική εξέλιξη της κοινωνίας, αλλά αξιοποιούν έννοιες και πρακτικές που αναδεικνύουν τη σημασία του υλικού πολιτισμού και του συνόλου της τεχνικής γνώσης σε συνάρτηση με ζητήματα πολιτικής, οικονομίας, εργασίας, καινοτομίας, φύλου, περιβάλλοντος.
Συνεπής προς τα παραπάνω, ο τόμος Επιστήμη και Τεχνολογία αποσκοπεί μέσα από την ευρύτατη θεματολογία του να προβάλει αυτές τις σχέσεις και αλληλεπιδράσεις από την Αρχαιότητα έως σήμερα. Κύρια `δεξαμενή` μελετών για τη δημιουργία του αποτέλεσαν κείμενα ανακοινώσεων στο `Πανελλήνιο Συνέδριο Νέων Ερευνητών Ιστορίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας`, που διοργάνωσε η ΕΜΔΙΕΤ σε συνεργασία με το Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στις 11-13 Μαρτίου 2011. Σκοπός του Συνεδρίου ήταν να προσφέρει την ευκαιρία σε νέους ερευνητές που δραστηριοποιούνται στον χώρο της Ιστορίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας, καθώς και σε συγγενείς κλάδους, να παρουσιάσουν την έρευνά τους σε κοινό με συναφή ενδιαφέροντα και ανησυχίες. Ο γόνιμος διάλογος που καλλιεργήθηκε σε αυτό δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για τη συνάντηση νέων και έμπειρων ερευνητών και τη συζήτηση ιστορικών προσεγγίσεων, ιδεών και μεθοδολογιών.
Οι 25 μελέτες που συγκροτούν τον τόμο προέρχονται ως επί το πλείστον από επηυξημένα και αναθεωρημένα κείμενα ανακοινώσεων στο Συνέδριο αυτό, αλλά και από κείμενα που προέκυψαν κατόπιν πρόσκλησης. [...]


[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΜΕΡΟΣ 1o ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΣΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΓΡΕΜΗ, Το μαθηματικό σχόλιο στην Ύστερη Αρχαιότητα: Δύο παραδείγματα σχολιασμού στην Αριθμητική εισαγωγή του Νικομάχου του Γερασηνού
ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΜΑΚΡΥΠΟΥΛΙΑΣ, Η μελέτη της βυζαντινής πολεμικής τεχνολογίας. Προβλήματα μεθοδολογίας
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΕΡΙΑΝΟΣ και ΣΑΝΤΥ ΣΑΚΟΡΡΑΦΟΥ, Μαρτυρίες περί αλχημείας στο Βυζάντιο σε μη αλχημικά κείμενα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΓΙΑΣ, Ο Νικόλαος Ραβδάς και το βασιλικόν χρυσουργίον. Προβλήματα αριθμητικά και ζητήματα κοπής νομισμάτων στην υστεροβυζαντινή περίοδο
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΓΚΟΥΝΗΣ, Αντιλήψεις του μεσαιωνικού ανθρώπου για τον κόσμο. Μυθικά πλάσματα στους παγκόσμιους χάρτες των Μέσων Χρόνων
ΜΕΡΟΣ 2ο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ - ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, Η πραγματεία του ROBERT BOYLE για το ψύχος. Μία περίπτωση αναθεώρησης της Βακωνικής πειραματικής πρακτικής
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΑΚΟΣ, Ο διαμεσολαβητικός και συμπτωματικός χαρακτήρας της νευτώνειας φιλοσοφίας κατά τον 18ο αιώνα
MARIE DUPOND, Η ιδέα της προόδου στο έργο δύο μαθηματικών του 18ου αιώνα: Monge και Condorcet. Για μια καλύτερη κατανόηση της δράσης ενός γεωμέτρη στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Οι απαρχές της ιστοριογραφίας του Διαφωτισμού στον ελληνικό 18ο αιώνα
ΜΕΡΟΣ 3ο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ
Ι. Επιστήμη και Τεχνολογία στην Ελλάδα, 19ος-20ος αιώνας
ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Ελλάδα και επιστήμες: Η εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης. Ένα εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του ύστερου 19ου αιώνα
ΕΙΡΗΝΗ ΜΕΡΓΟΥΠΗ-ΣΑΒΑΪΔΟΥ, Ο ρόλος του Φιλολογικού Συλλόγου 'Παρνασσός', στη συγκρότηση της επιστημονικής κοινότητας στην Ελλάδα
ΣΠΥΡΟΣ ΤΖΟΚΑΣ, Η διαμόρφωση της ειδημοσύνης των Ελλήνων επιστημόνων-μηχανικών: Οι τεχνικές διαιτησίες (1908-1935)
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΟΓΙΑΤΖΗΣ, Πολιτική, Ιδεολογία της Επιστήμης και Τεχνολογία στον Δημόσιο Λόγο του Ελληνικού Μεσοπολέμου
ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΤΣΑΛΟΥΛΗΣ, Η Επίδραση των Κοινωνικών Παραγόντων στο Τεχνικό Μέρος μίας Επιστημονικής Διαμάχης: Η Περίπτωση της Μεθόδου BAN
II. Επιστήμη, Τεχνολογία, Κοινωνία
ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΑΕΛΙΩΤΗ, Από τη ρητορική περί αυτόματων μηχανισμών στην ιστορία των εκρήξεων μηχανών
ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΚΩΝΣΤΑ, Γυναίκες στην περιφέρεια της πληροφορικής: Αθέατοι μηχανισμοί κατασκευής κοινωνικού φύλου
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΑΛΗΣ - JONAS ANSHELM, Η (ανα)δόμηση της διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων στη Σουηδία. Η εμπλοκή ενδιαφερόμενων ομάδων, 1970-2010
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΒΛΑΝΤΩΝΗ, Βιοτεχνολογία, ιατρική, κοινωνία: Η κατασκευή της έννοιας της διακινδύνευσης κατά τη διαδικασία εισαγωγής μοριακών διαγνωστικών τεχνικών ελέγχου του αίματος
III. Φιλοσοφικά, Εννοιολογικά και Κοινωνιολογικά Ζητήματα στην Ιστορία των Επιστημών
ΜΑΡΙΑ ΖΑΡΙΦΗ, Η Εθνική και διεθνής επιστήμη και η πολιτική της δημιουργίας επιστημονικών δικτύων στο 'μακρύ' 19ο αιώνα: Το παράδειγμα του Ινστιτούτου Παστέρ και της Εταιρίας Κάιζερ Γουλιέλμου
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ, Το ατομικό μοντέλο του BOHR στην πορεία προς τη συγκρότηση μιας θεωρίας για το άτομο. Ο ρόλος της αναλογίας με το ηλιακό σύστημα
EIΡΗΝΗ ΓΚΟΥΝΤΑΡΟΥΛΗ, Η εννοιολογική αλλαγή στην Ιστορία της Επιστήμης. Θεωρητικές και μεθοδολογικές κατευθύνσεις
BΑΣΙΑ ΛΕΚΚΑ, Ο ανθρώπινος εγκέφαλος στο επίκεντρο της επιστημονικής γνώσης: Η περίπτωση της επιληψίας
IV. Ιστορία των Επιστημών και της Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση
EΛΕΝΑ ΜΑΝΙΑΤΗ, Ιστορία των Επιστημών: Από τα Αναλυτικά Προγράμματα στη Διδακτική Πράξη
ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ, Είναι η ιστορία και η φιλοσοφία της επιστήμης πρόσφορο μέσο στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών;
ΝΑΤΑΣΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΙΤΗ, Η μουσειολογική εγγραφή της επιστήμης και της ιστορίας της στον εκθεσιακό χώρο