Η αναγκαιότητα μιας αυτοτελούς μελέτης με θέμα την ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετά το 1453 καθίσταται επιτακτική, καθώς η περίοδος μετά το 1453 έχει γίνει τελευταία ιδιαίτερα επίκαιρη. Εξίσου επίκαιρη είναι η συζήτηση για τη συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά την περίοδο αυτή. Απόδειξη αποτελεί μια πρόσφατη σειρά βιβλίων (2010) στα οποία βασίστηκε η τηλεοπτική σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ και συζητήσεων του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, με τίτλο `1821: Η γέννηση ενός έθνους-κράτους`. Η εν λόγω σειρά προβλημάτισε πολλούς συμπολίτες μας.
Η διαφορετική οπτική και ερμηνεία, τόσο των βιβλίων όσο και της σειράς για τα γεγονότα του 1821 αποτέλεσε πηγή σκέψης και γόνιμου προβληματισμού. Έτσι, δουλεύοντας ένα παλαιότερο κείμενό μου, έκανα διάφορες προσθήκες και τροποποιήσεις, ξεπερνώντας τον τότε περιορισμένο αριθμό των σελίδων. Η κατάληξη αυτής της πορείας είναι ο ανά χείρας τόμος.
Στις σελίδες της παρούσας μελέτης εξετάζεται, αρχικά, η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η ελληνόφωνη Ορθοδοξία πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Στο κυρίως μέρος παρουσιάζεται η κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά από την άλωση και η οποία μας επηρεάζει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο ως σήμερα. Ανεξάρτητα από το αν κάποιος αυτοχαρακτηρίζεται πιστός ή άπιστος, η προσέγγιση των γεγονότων της περιόδου αυτής, με `ανοικτό` μυαλό και χωρίς προκαταλήψεις μπορεί να μας οδηγήσει σε μια ερμηνεία ορισμένων παραμέτρων της σύγχρονης νεοελληνικής πραγματικότητας, μέρος της οποίας αποτελούμε. Στην προοπτική αυτή η εν λόγω μελέτη μπορεί να αποτελέσει ένα είδος δικαιολογίας για να προσεγγίσουμε ένα εσωτερικό μας θέμα, της ψυχής και του πνεύματός μας, βοηθώντας με τον τρόπο αυτό την προσωπική εξέλιξή μας. Έτσι, η επαφή μας με την εν λόγω περίοδο μπορεί να αποβεί ωφέλιμη καθώς καθιστά την ιστορική γνώση μας πληρέστερη.
Ασφαλώς, η εξέταση μιας τόσο μεγάλης περιόδου και τόσων πολλών παραμέτρων δεν μπορεί να καλύψει κάθε πιθανό ερώτημα, το οποίο θα προκύψει στον αναγνώστη για την περίοδο αυτή. Παρόλα αυτά η παρούσα μελέτη μπορεί να λειτουργήσει ως μια εισαγωγή στην εκκλησιαστική ιστορία της περιόδου 1453-2008.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]